Τα έξι σενάρια της κλιμάκωσης του πολέμου στη Μέση Ανατολή

Η πυρκαγιά που άναψε στη Μέση Ανατολή η Χαμάς με τη φονική της επίθεση στο Ισραήλ προκαλεί ήδη ανείπωτο πόνο. Πολλαπλά στοιχεία, ωστόσο, υποδηλώνουν πως αυτή είναι μόνο η αρχή μιας σύρραξης που θα φέρει πολύ περισσότερη βία και θα αναπτυχθεί πιθανότατα σε διάφορα μέτωπα.

Η χερσαία εισβολή στη Γάζα καθυστερεί αλλά έρχεται, η Δυτική Όχθη είναι μια εστία διαδηλώσεων και φονικής καταστολής, υπάρχουν ήδη χαμηλής έντασης ανταλλαγές πυρών ανάμεσα στη Χεζμπολάχ και το Ισραήλ, δυνάμεις των ΗΠΑ δέχονται επιθέσεις στη Συρία και το Ιράκ, ενώ αμερικανικά αεροπλανοφόρα έχουν αναπτυχθεί στη Μεσόγειο και αναχαιτίζουν ρουκέτες από την Υεμένη.

Παράλληλα, τα φάσματα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας, του αντισημιτισμού και της ισλαμοφοβίας αναζωπυρώνονται σε πολλές χώρες. Ας δούμε λοιπόν έξι σενάρια μιας κλιμάκωσης που απειλεί με ανάφλεξη ολόκληρο τον πλανήτη – κι αυτό, τη στιγμή που οι λέξεις «παγκόσμια σταθερότητα και ασφάλεια» είχαν ήδη καταστεί έωλες από τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η εισβολή στη Γάζα

Το πρώτο βήμα για την επαπειλούμενη κλιμάκωση. Το Ισραήλ έχει κάνει σαφέστατη την πρόθεσή του να εξοντώσει τη Χαμάς μετά την τρομοκρατική επίθεση της 7ης  Οκτωβρίου. Πληροφορίες που κυκλοφόρησαν αυτή την εβδομάδα θέλουν τις ΗΠΑ να πιέζουν (διακριτικά) τη χώρα να καθυστερήσει την ευρεία χερσαία επιχείρηση που έχει προαναγγείλει, πρωτίστως ώστε να δοθεί χρόνος στις διαπραγματεύσεις για την επιστροφή περισσότερων ομήρων από τη Γάζα.

Πιέσεις φέρονται να ασκούν ωστόσο και οι ισραηλινοί στρατηγοί, γνωρίζοντας πως δεν μπορούν να κρατούν εσαεί κινητοποιημένους εκατοντάδες χιλιάδες εφέδρους. Το βέβαιο, δεδομένων των χαρακτηριστικών της αφόρητα πυκνοκατοικημένης Γάζας, της ετοιμότητας καθώς και του αδίστακτου χαρακτήρα της Χαμάς, του δικτύου τούνελ που διαθέτει και των ομήρων που κρατάει, είναι πως μια χερσαία εισβολή θα ήταν μια εξαιρετικά περίπλοκη επιχείρηση, με πολλά επιπλέον θύματα, και τον κίνδυνο αφενός να πυροδοτήσει ένα νέο κύμα αντιδράσεων, ιδιαίτερα στον αραβικό κόσμο, αφετέρου να αυξήσει την πίεση σε άλλους παράγοντες να επέμβουν στον πόλεμο.

Δεύτερο μέτωπο: Χεζμπολάχ

Ο βασικός κίνδυνος κλιμάκωσης. Η υποστηριζόμενη από το Ιράν λιβανική πολιτοφυλακή διαθέτει μεγάλο οπλοστάσιο πυραύλων. Ειδικοί θεωρούν υψηλή την πιθανότητα ενός ολομέτωπου πολέμου σε αυτόν τον τομέα – ήδη υπάρχουν ανταλλαγές πυρών. ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έχουν καλέσει τους πολίτες τους να εγκαταλείψουν τον Λίβανο.

Το Ισραήλ έχει εκκενώσει πόλεις και χωριά στο βόρειο κομμάτι του – έχει επίσης ήδη δεχθεί αρκετές επιθέσεις με ρουκέτες από την επικράτεια της Συρίας, από «μαχητές που συνδέονται με τη λιβανική Χεζμπολάχ», απαντώντας συχνά με αεροπορικές επιδρομές. Ο Λίβανος, βέβαια, βρίσκεται από χρόνια στη δίνη μιας τρομερής οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και μεγάλο μέρος της κοινωνίας μάλλον δεν θα επιθυμούσε να προσθέσει έναν πόλεμο στα δεινά του.

Η λογική της Χεζμπολάχ, ωστόσο, δεν συμβαδίζει απαραίτητα με εκείνη του εθνικού συμφέροντος και η κυβέρνηση όπως και οι ένοπλες δυνάμεις του Λιβάνου δεν είναι σε θέση να την ελέγξουν.

Οι ΗΠΑ και το Ιράν

Αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ και τη Συρία έχουν γίνει επανειλημμένως το τελευταίο διάστημα στόχος επιθέσεων, κυρίως από drones, που σύμφωνα με το Πεντάγωνο πιθανότατα έχουν εγκριθεί από το Ιράν. Στο μεταξύ, στις 19 Οκτωβρίου, αμερικανικό πλοίο στην Ερυθρά Θάλασσα αναχαίτισε 19 πυραύλους που είχαν εκτοξευτεί από την Υεμένη, προφανώς από τους αντάρτες Χούτι, που επίσης υποστηρίζονται από το Ιράν, με στόχο το Ισραήλ. Ο κίνδυνος μιας περιφερειακής ανάφλεξης είναι λοιπόν ορατός.

Παρά την αποχώρησή τους από το Αφγανιστάν και τη σχεδόν απόσυρσή τους από το Ιράκ, οι ΗΠΑ διέθεταν πάντα 30.000 στρατιώτες και τεράστιους πόρους στην περιοχή. Μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, έχουν ενισχύσει την παρουσία τους, στέλνοντας εκεί, μεταξύ άλλων, δύο αεροπλανοφόρα, πλοία υποστήριξης και 2.200 πεζοναύτες.

«Ο πρόεδρος Μπάιντεν», υπενθύμισε την Τρίτη ο εκπρόσωπος του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, Τζον Κίρμπι, «έχει πει πως το μήνυμά μας σε οποιονδήποτε εχθρικό παράγοντα επιδιώκει να κλιμακώσει ή να διευρύνει αυτή τη διαμάχη είναι πολύ απλό: «Μην το κάνετε»». Απομένει να φανεί πώς θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ σε περίπτωση κλιμάκωσης. Στο μεταξύ, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ έχει εκδώσει παγκόσμια ταξιδιωτική οδηγία για τους αμερικανούς πολίτες.

Η βία στη Δυτική Όχθη

Επί του παρόντος, το Ισραήλ επικεντρώνεται στον πόλεμο στη Γάζα. Ομως η ανθρωπιστική κρίση και ο αυξανόμενος αριθμός των θυμάτων στον θύλακα που ελέγχει η Χαμάς έχει ήδη πυροδοτήσει μεγάλες διαδηλώσεις και ξεσπάσματα βίας στη Δυτική Οχθη. Περισσότεροι από 100 Παλαιστίνιοι έχουν χάσει τη ζωή τους εκεί μετά την 7η Οκτωβρίου – 220 Παλαιστίνιοι και 29 Ισραηλινοί είχαν ήδη σκοτωθεί στην περιοχή μέχρι τότε από τον Ιανουάριο.

Εξτρεμιστές ισραηλινοί έποικοι, που πάντα σπεύδουν να κάνουν μια άσχημη κατάσταση χειρότερη, έχουν ξεκινήσει επιθέσεις αντιποίνων. Στο μεταξύ, οι Παλαιστίνιοι έχουν κηρύξει πανεργατική απεργία. «Πυροδότησε άραγε η Χαμάς μια τρίτη Ιντιφάντα; Ολα εξαρτώνται από τη Δυτική Οχθη», σχολιάζει ο Ντάνιελ Μπάιμαν στο Foreign Affairs. «Η Παλαιστινιακή Αρχή, θυμίζει, «που κυβερνάει τη Δυτική Οχθη, θα δυσκολευτεί να διατηρήσει τον έλεγχο, και οι προσπάθειές της θα πλήξουν την ήδη ξεφτισμένη νομιμότητα του Μαχμούντ Αμπάς».

Τρομοκρατία, αντισημιτισμός

Ενας άλλος δυνητικός κίνδυνος είναι η αναζωπύρωση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας στη Δύση, ιδίως σε χώρες που στηρίζουν ενεργά το Ισραήλ, κι ας καλούν ταυτόχρονα τον ισραηλινό στρατό να σέβεται το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, η Γαλλία έχει βιώσει μια φονική επίθεση σε εκπαιδευτικό, καθώς και ένα κύμα ψευδών απειλών για βόμβες σε αεροδρόμια και μουσεία. Στο Βέλγιο, ισλαμιστής δολοφόνησε δύο σουηδούς πολίτες. Σε πολλές δυτικές χώρες, το επίπεδο του συναγερμού έχει αυξηθεί. Παράλληλα, η συλλογική τιμωρία που επιβάλλει το Ισραήλ στη Γάζα μοιάζει να τροφοδοτεί έναν αντισημιτισμό που ουδέποτε εξαλείφθηκε πραγματικά.

Στο Λονδίνο, η αστυνομία ανακοίνωσε την περασμένη Παρασκευή πως είχαν καταγραφεί από τις αρχές του μήνα 218 επεισόδια αντισημιτισμού, έναντι 15 την ίδια περίοδο πέρυσι. Στη Γαλλία, περισσότεροι από 300 άνθρωποι έχουν συλληφθεί μετά την 7η Οκτωβρίου για «αντισημιτικές πράξεις ή απειλές».

Στο Βερολίνο, άγνωστοι πέταξαν δύο μολότοφ σε συναγωγή και αρκετές κατοικίες Εβραίων βρέθηκαν με το Αστέρι του Δαβίδ μαρκαρισμένο στην πρόσοψη. Για κίνδυνο επιστροφής της Γερμανίας «στην πιο φρικιαστική περίοδό της», προειδοποίησε, μιλώντας στην «Guardian», ο Φέλιξ Κλάιν, ο επίτροπος της γερμανικής κυβέρνησης για τον αντισημιτισμό.

Ισλαμοφοβία

Ταυτόχρονα, η ένταση τροφοδοτεί την ισλαμοφοβία, ένα συναίσθημα που όπως σημειώνει η ισπανική «El Pais» είναι παρόν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες και αξιοποιεί / συνδαυλίζει κατά κόρον η Ακροδεξιά. Στην ίδια έκθεσή της, η αστυνομία του Λονδίνου διαπίστωνε αύξηση της ισλαμοφοβίας, με 101 επεισόδια έναντι 42 την ίδια περίοδο πέρυσι.

Ένας εξάχρονος μουσουλμάνος δολοφονήθηκε στις 14 Οκτωβρίου κοντά στο Σικάγο από τον ιδιοκτήτη της οικογενειακής κατοικίας – ένα έγκλημα μίσους που συνδέεται με τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή – ενώ το Συμβούλιο Αμερικανο-Ισλαμικών Σχέσεων αναγκάστηκε να μεταφέρει το ετήσιο συνέδριό του σε τοποθεσία που δεν ανακοινώθηκε λόγω απειλών.

Μιλώντας στην «Guardian», ο επίτροπος της γερμανικής κυβέρνησης για τον αντισημιτισμό δεν δίστασε να ενώσει τη φωνή του με εκείνους που εκφράζουν φόβους για μια διάβρωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τη στιγμή που η αστυνομία απαγορεύει προληπτικά τις περισσότερες διαδηλώσεις αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό.

«Μία γενική υποψία πως όλοι οι μουσουλμάνοι είναι αντισημίτες δεν βοηθάει», δήλωσε. «Μία πολύ μικρή ομάδα υποστηρικτών της Χαμάς και ανθρώπων που μισούν το Ισραήλ προκαλεί όλα αυτά τα προβλήματα. Δεν πρέπει να κρατούνται όμηροι εξαιτίας αυτού όλοι οι μουσουλμάνοι στη Γερμανία».

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»