Τα «Ηλιοτρόπια» του Βίνσεντ βαν Γκογκ ανθίζουν στην Ιαπωνία

Όταν αποκτήθηκε το έργο από το μουσείο, το 1987, κόστισε 25 εκατομμύρια λίρες και έμεινε στην ιστορία ως το ακριβότερο έργο τέχνης που πωλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία.

Ο πωλητής του, ήταν ο κληρονόμος του Άλφρεντ Τσέστερ Μπίτι, του Αμερικανού μεγιστάνα των ορυχείων της κεντρικής Αφρικής, και της συζύγου του Έντιθ. Είχε αγοράσει τα Ηλιοτρόπια για περίπου 10.000 λίρες το 1935 και τα είχε τοποθετήσει στο σαλόνι του Baroda House, της λονδρέζικης βίλας τους στους κήπους του Kensington Palace, που τότε ήταν γνωστή στην καθομιλουμένη ως Millionaire’s Row και τώρα ως Billionaire’s Row.

Νεκρή φύση

Η έκθεση νεκρής φύσης του Sompo, με κεντρικό άξονα τα ηλιοτρόπια του, επρόκειτο αρχικά να διεξαχθεί όταν θα άνοιγε η νέα κτιριακή επέκταση του μουσείου την άνοιξη του 2020, αλλά η έκθεση καθυστέρησε λόγω του Covid-19.

Στις 23 Δεκεμβρίου ο Βαν Γκογκ ακρωτηρίασε το αυτί του, γεγονός που προκάλεσε την απότομη αποχώρηση του Γκωγκέν από το Κίτρινο Σπίτι

Έως τότε τα ηλιοτρόπια παρουσιάζονταν σε μια εκπληκτική τοποθεσία: στον 42ο όροφο των κεντρικών γραφείων της ασφαλιστικής εταιρείας Sompo. Όμως η κορυφή ενός ουρανοξύστη δεν κρίθηκε ως το ασφαλέστερο μέρος για ένα αριστουργηματικό έργο, σε περίπτωση εκδήλωσης πυρκαγιάς, και ως εκ τούτου ελήφθη η απόφαση να ιδρυθεί ένα ειδικό μουσείο με είσοδο στο ύψος του δρόμου.

View this post on Instagram

A post shared by ＳＯＭＰＯ美術館　Sompo Museum of Art (@sompo_museum)

Η νέα έκθεση περιλαμβάνει άλλους είκοσι τέσσερις πίνακες του Βαν Γκογκ, οι οποίοι είναι σχεδόν όλοι δανεικοί από ολλανδικά μουσεία. Ανάμεσα στα έργα είναι «Η Νεκρή Φύση με Λουλούδια του Λιβαδιού και Τριαντάφυλλα» (πιθανότατα δημιουργήθηκε το καλοκαίρι του 1887) και «η Νεκρή Φύση με ένα Πιάτο Κρεμμύδια» (Ιανουάριος 1889), και τα δύο από το Μουσείο Kröller-Müller.

Η «Νεκρή φύση με άνθη λιβαδιού και τριαντάφυλλα» είχε απορριφθεί ως πλαστή σε έναν κατάλογο του Kröller-Müller το 2003. Εννέα χρόνια αργότερα η έρευνα του Μουσείου Βαν Γκογκ, με τη χρήση νέων επιστημονικών μεθόδων, κατέληξε στην πλήρη αναγνώριση της αυθεντικότητάς του. Κάτω από την εικόνα των λουλουδιών υπάρχει μια κρυμμένη σύνθεση του Βαν Γκογκ, η οποία είχε βαφτεί. Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο θέμα: δύο άνδρες που πολεμούν.

Η έκθεση νεκρής φύσης Sompo περιλαμβάνει επίσης σαράντα έργα άλλων Ευρωπαίων καλλιτεχνών, από τον 17ο έως τον 20ό αιώνα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται αρκετοί σύγχρονοι του Βαν Γκογκ, όπως οι: Monet, Pissarro, Renoir και Gauguin.

Τα ηλιοτρόπια του Τόκιο δεν είναι ζωγραφισμένα σε συμβατικό καμβά, αλλά σε ακατέργαστο γιούτα

Ο πίνακας του Τόκιο φιλοτεχνήθηκε ενώ ο Γκωγκέν βρισκόταν ακόμη στην Αρλ;

Στο παρελθόν υπήρξε μεγάλη συζήτηση σχετικά με το αν τα ηλιοτρόπια του Τόκιο ζωγραφίστηκαν στα τέλη Νοεμβρίου/αρχές Δεκεμβρίου του 1888 ή τον Ιανουάριο του 1889. Η μικρή διαφορά λίγων εβδομάδων μπορεί να φαίνεται ανούσια, αλλά είναι σημαντική, καθώς στις 23 Δεκεμβρίου ο Βαν Γκογκ ακρωτηρίασε το αυτί του, γεγονός που προκάλεσε την απότομη αποχώρηση του Γκωγκέν από το Κίτρινο Σπίτι. Ο πίνακας του Τόκιο φιλοτεχνήθηκε ενώ ο Γκωγκέν βρισκόταν ακόμη στην Αρλ;

View this post on Instagram

A post shared by ＳＯＭＰＯ美術館　Sompo Museum of Art (@sompo_museum)

Στον κατάλογο της έκθεσης (ο οποίος είναι μερικώς μεταφρασμένος στα αγγλικά) η επιμελήτρια Shôko Kobayashi καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα ηλιοτρόπια Sompo ζωγραφίστηκαν στα τέλη Νοεμβρίου/αρχές Δεκεμβρίου, το μακρινό 1888. Υποδεικνύει δύο βασικούς λόγους, με βάση τις προηγούμενες έρευνες του Μουσείου Βαν Γκογκ και τη δική της έρευνα για την τρέχουσα έκθεση.

Πρώτον, τα ηλιοτρόπια του Τόκιο δεν είναι ζωγραφισμένα σε συμβατικό καμβά, αλλά σε ακατέργαστο γιούτα. Ο Βαν Γκογκ και ο Γκωγκέν είχαν προηγουμένως αγοράσει ένα ρολό γιούτα μήκους 20 μέτρων, το οποίο είχε ουσιαστικά εξαντληθεί μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου. Αυτό το γεγονός καθιστά απίθανο ο πίνακας Sompo να δημιουργήθηκε στα τέλη Ιανουαρίου του 1889. Ωστόσο, αν και ο Βαν Γκογκ απεικονίζεται να εργάζεται πάνω σε μια αληθινή γλάστρα με λουλούδια, στην πραγματικότητα θα έπρεπε να είχε αντιγράψει το πρωτότυπο του, που ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο, όταν τα ηλιοτρόπια βρίσκονταν σε άνθηση.

Ο Βαν Γκογκ έφτιαξε επίσης μια τρίτη εκδοχή των ηλιοτρόπιων με κιτρινωπό φόντο, η οποία φυλάσσεται σήμερα στο Μουσείο Βαν Γκογκ του Άμστερνταμ. Αυτό το έργο φιλοτεχνήθηκε στα τέλη Ιανουαρίου του 1889.

Ποια είναι η γνώμη σου, Κομπαγιάσι;

Ο Κομπαγιάσι υποστηρίζει ότι τα ηλιοτρόπια του Sompo θα πρέπει να υποβληθούν σε μια ολοκληρωμένη τεχνική ανάλυση, συμπεριλαμβανομένης της λεπτομερούς ανάλυσης του υποστρώματος από γιούτα, καθώς όπως αναφέρει, αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει στον προσδιορισμό της «ακριβούς ημερομηνίας κατασκευής» του πίνακα. Ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι μπορεί να αποκαλύψει περισσότερα για «την κατάσταση της ζωής του Βαν Γκογκ την εποχή της δημιουργίας του», κατά τις κρίσιμες ημέρες που χειροτέρευε η τεταμένη σχέση του με τον Γκωγκέν, λίγο πριν από το συμβάν με το αυτί.

Όποιος ενδιαφέρεται να δει τα ηλιοτρόπια του Τόκιο θα πρέπει να επισκεφθεί εγκαίρως το Τόκιο, ή κατά τη διάρκεια της τρέχουσας έκθεσης ή μετά την επιστροφή τους στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου Sompo. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι κληρονόμοι του γερμανοεβραίου τραπεζίτη Paul von Mendelssohn-Bartholdy, διεκδικούν πίσω το έργο γιατί όπως ισχυρίζονται, το έργο πουλήθηκε εξαναγκαστικά κατά τη διάρκεια της ναζιστικής εποχής.

Η ασφαλιστική εταιρεία του Τόκιο αντικρούει αυτόν τον ισχυρισμό: «Η Sompo απορρίπτει κατηγορηματικά κάθε ισχυρισμό περί αδικήματος και προτίθεται να υπερασπιστεί σθεναρά τα δικαιώματα ιδιοκτησίας της στα Sunflowers».

*Με ππληροφορίες από: theartnewspaper.com | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Tokyo Art Beat X (Twitter)