Το Μεξικό γιορτάζει την «Ημέρα των Νεκρών» με κρανία και σκελετούς

Οι απαρχές αυτής της ημέρας και τα θεμελιώδη μοτίβα της μπορούν να εντοπιστούν τρείς χιλιάδες χρόνια πίσω στους Αζτέκους, αλλά η εικονογράφηση των σκελετών και των κρανίων που είναι τόσο οικεία σε εμάς σήμερα, μας ανήκει στον José-Guadalupe Posada, ο οποίος σχεδίασε εκατοντάδες προσωποποιημένους σκελετούς και στον Diego Rivera, ο οποίος απεικόνισε τους παραδοσιακούς εορτασμούς αυτής της γιορτής.

Η Ημέρα των Νεκρών, ή Día de Muertos, είναι μια από τις σπουδαιότερες γιορτές στο Μεξικό, με ρίζες που χρονολογούνται χιλιάδες χρόνια πριν από την άφιξη των Ισπανών αποίκων. Αποτελεί ένα κράμα της καθολικής παράδοσης και του μεξικανικού μυστικισμού, που τιμά τον θάνατο ως ένα ακόμη στοιχείο της ζωής και ως έναν τρόπο να μνημονεύονται και να τιμώνται αγαπημένα πρόσωπα.

Αποτελεί επίσης μια υπενθύμιση της ικανότητας του Μεξικού να αντέχει και να γελάει με τα πάντα – ακόμη και με τον θάνατο

Στις «ζωηρές» αγορές, οι πάγκοι πωλούν διακοσμημένες νεκροκεφαλές από ζάχαρη ή σοκολάτα και φύλλα από χαρτί αφής, κομμένα σε λεπτά σχήματα, στολίζουν καταστήματα και εστιατόρια. Σε σπίτια σε όλη τη χώρα, οι οικογένειες τοποθετούν επιμελώς τις φωτογραφίες των νεκρών τους σε έναν βωμό δίπλα σε κεριά και ένα παραδοσιακό μεξικάνικο γλυκό, ενώ το θυμίαμα «κατακλύζει» τον αέρα. Στα ανθοπωλεία, φρεσκοκομμένοι κατιφέδες «απλώνονται» στις βιτρίνες των καταστημάτων.

Reuters

Αν και η παράδοση ανήκει από παλιά στη μεξικανική κουλτούρα, η γιορτή έχει αποτελέσει τελευταία σημαντικός πόλος έλξης τουριστών, με τους ταξιδιώτες να επισκέπτονται πόλεις σε όλη τη χώρα για να παρακολουθήσουν τις πολύχρωμες επιδείξεις των ofrendas, των βωμών που προσκαλούν τα πνεύματα των νεκρών πίσω στον κόσμο των ζωντανών.

Παρόλο που οι εορταστικές εκδηλώσεις έχουν «πρωταγωνιστήσει» σε βραβευμένες με Όσκαρ ταινίες, ακόμη και σε διαφημίσεις μεγάλων εταιρειών, για τους Μεξικανούς παραμένει μια προσωπική οικογενειακή παράδοση, μια στιγμή για να θυμούνται και να τιμούν εκείνους που έχουν χαθεί και να τους επιτρέπουν να επιστρέφουν στα σπίτια τους, έστω και για ένα βράδυ. Σε μια χώρα όπου η βία και η τραγωδία είναι κυριολεκτικά παντού, η Ημέρα των Νεκρών αποτελεί επίσης μια υπενθύμιση της ικανότητας του Μεξικού να αντέχει και να γελάει με τα πάντα – ακόμη και με τον θάνατο.

Πότε είναι η Ημέρα των Νεκρών;

Η Ημέρα των Νεκρών εορτάζεται στις 2 Νοεμβρίου, ημερομηνία κατά την οποία λέγεται ότι όλες οι ψυχές των νεκρών επιστρέφουν στον κόσμο των ζωντανών. Αλλά ο εορτασμός συνήθως ξεκινά στις 28 Οκτωβρίου, με την κάθε ημέρα να είναι αφιερωμένη σε ένα διαφορετικό είδος θανάτου: άνθρωποι που πέθαναν σε ατυχήματα ή παιδιά που πέθαναν πριν βαπτιστούν, για παράδειγμα. Την Ημέρα των Αγίων Πάντων, στη 1η Νοεμβρίου, τιμούνται όλοι όσοι έζησαν μια αγνή ζωή, κυρίως τα παιδιά.

Ένα ποτήρι νερό επιτρέπει στα πνεύματα να ξεδιψάσουν μετά από ένα μακρινό ταξίδι

Ποιος γιορτάζει την Ημέρα των Νεκρών;

Είναι πρωτίστως μεξικανική παράδοση, αλλά και άλλες καθολικές χώρες σε όλο τον κόσμο τιμούν επίσης τους νεκρούς. Στις Φιλιππίνες, οι συγγενείς επισκέπτονται τους τάφους των νεκρών, πηγαίνοντας λουλούδια και ανάβοντας κεριά. Στη Βραζιλία, υπάρχει η Dia de Finados. Επιπλέον, σε πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, η 2α Νοεμβρίου αναγνωρίζεται αντίστοιχα ως Ημέρα των Ψυχών, όταν οι καθολικοί αναπολούν και προσεύχονται για τους νεκρούς.

Reuters

Από πού προήλθε η Ημέρα των Νεκρών;

Η γιορτή έχει τις ρίζες της στους πολιτισμούς των αυτοχθόνων που χρονολογούνται χιλιάδες χρόνια πίσω, ιδιαίτερα επηρεασμένοι από τους Αζτέκους ή τους Μεξικανούς. Στον πολιτισμό των Αζτέκων, ο θάνατος ήταν προσωρινός και οι ψυχές των νεκρών μπορούσαν να επιστρέψουν για να επισκεφθούν τους ζωντανούς. Τουλάχιστον δύο σημαντικές γιορτές το φθινόπωρο τιμούσαν τους νεκρούς και τους προσκαλούσαν να επιστρέψουν στον κόσμο των ζωντανών. Μετά την άφιξη των Ισπανών τον 16ο αιώνα, οι παραδόσεις αυτές εντάχθηκαν στο καθολικό ημερολόγιο και τώρα γιορτάζονται ταυτόχρονα με την Ημέρα των Ψυχών.

Ποια αντικείμενα τοποθετούνται σε έναν βωμό;

Οι βωμοί έχουν συνήθως διάφορα επίπεδα: Τα δύο επίπεδα συμβολίζουν τη γη και τον ουρανό, τα τρία επίπεδα αντιπροσωπεύουν τον ουρανό, τη γη και το καθαρτήριο, ενώ τα επτά επίπεδα συμβολίζουν τα επτά βήματα για την είσοδο στη μετά θάνατον ζωή ή τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Κάθε ofrenda περιλαμβάνει αντικείμενα που αντιστοιχούν στα τέσσερα στοιχεία: γη, νερό, αέρας και φωτιά. Οι στάχτες ή το χώμα συνήθως αντικαθιστούν τη γη. Ένα ποτήρι νερό επιτρέπει στα πνεύματα να ξεδιψάσουν μετά από ένα μακρινό ταξίδι, ενώ το σκαλισμένο χαρτί με περίτεχνα μοτίβα χρησιμοποιείται συνήθως για να αντιπροσωπεύσει τον αέρα. Τα κεριά συμβολίζουν τη φωτιά, βοηθώντας τους νεκρούς να επιστρέψουν στο σπίτι τους

*Mε πληροφορίες από DailyArt | NewYorkTimes | Κεντρική φωτογραφία θέματος: REUTERS/Luis Cortes