Οι αστικές μάχες στη Γάζα θα αυξήσουν κατακόρυφα τους νεκρούς αμάχους – Η σύγκριση με το Ιράκ

«Νεκροταφείο για χιλιάδες παιδιά», χαρακτήρισε η Unicef τη Λωρίδα της Γάζας, «μια πραγματική κόλαση για όλους». Τρεις εβδομάδες από την έναρξη των πολεμικών αντιποίνων του Ισραήλ στην επίθεση της Χαμάς και ήδη ο φόρος αίματος των αμάχων είναι βαρύς.

Περισσότεροι από 8.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους, ανάμεσα τους 3.000 παιδιά, ένας αριθμός που ξεπερνά τον ετήσιο αριθμό των πιο αθώων θυμάτων σε όλους τους πολέμους στον κόσμο και τα τρία προηγούμενα έτη. Ο Economist, εκτιμά πως πάνω από το 10% των κτιρίων στη Γάζα έχουν ήδη καταστραφεί αφήνοντας περισσότερους από 280.000 ανθρώπους χωρίς εστία για να επιστρέψουν. Αυτός ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή έχει τα χαρακτηριστικά ενός αστικού πολέμου, που κατά κανόνα είναι εξαιρετικά καταστροφικός.

Για του λόγου το ασφαλές η πρώτη επίθεση της Αμερικής στη Φαλούτζα το 2004 σκότωσε 600 αμάχους, δηλαδή το 0,2% του πληθυσμού της, σε σύγκριση με το 0,3% του σημερινού πολέμου στη Γάζα. Μια δεύτερη επίθεση αργότερα μέσα στην ίδια χρονιά επέφερε τον θάνατο σε επιπλέον 800 άτομα καταστρέφοντας την πλειοψηφία των κτιρίων της. Μάλιστα, μια μάχη στη Σαντρ Σίτι, ένα φτωχό προάστιο της Βαγδάτης, πιστεύεται ότι σκότωσε σχεδόν 1.000 ανθρώπους τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2008, από το σύνολο του πληθυσμού των 2 εκατομμυρίων, που μοιάζει με αυτόν της Γάζας.

Ομοιότητες και διαφορές

Η μεγαλύτερη αστική μάχη των τελευταίων ετών ήταν η επίθεση στην πόλη της Μοσούλης, η οποία είχε καταληφθεί το Ισλαμικό Κράτος. Τουλάχιστον 9.000 άμαχοι σκοτώθηκαν στην ιρακινή αυτή πόλη το 2016 και το 201717, σύμφωνα με την Airwars, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που καταγράφει τις απώλειες μεταξύ των αμάχων. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχούσε εκείνη την εποχή στο 0,6% του συνολικού πληθυσμού Από τα κτίρια που υπέστησαν ζημιές, να σημειωθεί ότι πάνω από το 80% ήταν κατοικίες.

Περισσότεροι από 8.000 νεκροί σε τρεις εβδομάδες πολέμου, ανάμεσα τους 3.000 παιδιά

Τα παραπάνω στοιχεία υποδηλώνουν ότι ο σημερινός πόλεμος στη Γάζα, παρότι καταστροφικός, δεν είναι ασυνήθιστος για τα ιστορικά δεδομένα, τουλάχιστον μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης σημαντικές διαφορές, επισημαίνει το ίδιο άρθρο του βρετανικού περιοδικού. Η πρώτη και μεγαλύτερη είναι το καθεστώς των αμάχων. Στη Μοσούλη, προσπαθούσαν να εμποδίσουν τους αμάχους να διαφύγουν, ανοίγοντας πυρ εναντίον τους και βάζοντας νάρκες στους δρόμους που οδηγούσαν έξω από την πόλη. Παρόλα αυτά αρκετοί τα κατάφεραν, αφού εκτιμάται ότι μεταξύ του Οκτωβρίου 2016 και του Ιουνίου 2017 εγκατέλειψαν τα ιρακινά εδάφη σχεδόν 900.000 άτομα, που αντιπροσώπευε τον μισό προπολεμικό πληθυσμό. Να σημειωθεί ότι ακόμη και η Ρωσία, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Μαριούπολης στην Ουκρανία μεταξύ του Φεβρουαρίου και του Μαΐου 2022, διαπραγματεύτηκε την εφαρμογή ανθρωπιστικών παύσεων προκειμένου να διευκολυνθεί η φυγή των αμάχων. Το Ισραήλ για την ώρα έχει απορρίψει όλες τις σχετικές εκκλήσεις από την ΕΕ και άλλες χώρες.

Διαφορετική γεωγραφία

Επίσης η γεωγραφία της Γάζας είναι εντελώς διαφορετική από όλες τις προαναφερόμενες περιπτώσεις. Το Ισραήλ είπε αμέσως μόλις ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε πόλεμο με τη Χαμάς σε περίπου 1.1 εκατομμύριο πολίτες να εκκενώσουν το βόρειο τμήμα της Γάζας, αλλά περίπου το ένα τρίτο αυτών παρέμεινε στην περιοχή. Πολλοί κάτοικοι, άλλωστε, είναι ήδη πρόσφυγες από άλλα μέρη και φοβούνται ότι αν φύγουν μπορεί να μην τους επιτραπεί ποτέ να επιστρέψουν στα σπίτια τους. Όσοι πάλι θέλουν να διαφύγουν δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακινηθούν νότια προς την Αίγυπτο, η οποία από την πρώτη στιγμή ξεκαθάρισε ότι δεν θα δεχτεί πρόσφυγες, γι’ αυτό και έχει αρνηθεί μέχρι τώρα να ανοίξει τα σύνορά της.

The war in Gaza is exacting a brutal toll on civilians. In many ways that fits with the norm of urban warfare, which is unusually destructive. But Israel’s ground invasion is also distinctive https://t.co/QJueFL81he 👇

— The Economist (@TheEconomist) October 31, 2023

«Οι ντόπιοι πραγματικά δεν μπορούν να ξεφύγουν, ούτε οι μάχες να γίνουν σε ανοιχτές περιοχές μακριά από τα αστικά κέντρα», εξηγεί , λέει ο Άμος Φοξ, ειδικός σε θέματα αστικού πολέμου που έχει γράψει εκτενώς για τη Μοσούλη. «Η αστική μάχη (στη Γάζα) περιορίζεται εντός των ορίων της και είναι πιθανότατα πολύ πιο δαπανηρή από οτιδήποτε έχουμε δει τα τελευταία χρόνια», λέει ο ίδιος κάνοντας λόγο για μια ανθρωπιστική κρίση που αφορά τόσο αυτούς που έχουν παραμείνει εκεί, αφού υπάρχουν μόλις 3.000 νοσοκομειακά κρεβάτια, σύμφωνα με τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα, όταν οι ανάγκες ήδη είναι πολύ μεγαλύτερες, όσο και αυτούς που έκαναν την απέλπιδα προσπάθεια να πάνε προς το νότο. Στη Μοσούλη, αντίθετα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είχε καταφέρει να δημιουργήσει αρκετά σημεία παροχής επείγουσας ιατρικής φροντίδας σε απόσταση μόλις 10 με 15 λεπτά από τη γραμμή του μετώπου, ενώ τα μεγαλύτερα νοσοκομεία απείχαν το περισσότερο μία ώρα.

Η δεύτερη διαφορά αφορά τον βαθμό στον οποίο οι πολιτικές και στρατιωτικές υποδομές αναμειγνύονται στη Γάζα. Στο Ιράκ, η Μοσούλη ήταν υπό κατοχή για λίγο περισσότερο από δύο χρόνια όταν ξεκίνησε η μάχη για την απομάκρυνσή του Ισλαμικού Κράτους. Αντίθετα η Χαμάς στη Γάζα ιδρύθηκε το 1987 και έχει πολύ παλαιότερες ρίζες εκεί, που χρονολογούνται από την ίδρυση της οργάνωσης πρόνοιας Mujama al-Islamiya («Ισλαμικό Κέντρο») από τον Αχμέντ Γιασίν το 1973. Εδώ και μισό αιώνα, άλλωστε, έχει ενσωματωθεί πλήρως στον κοινωνικό ιστό της Γάζας και διοικεί τη Λωρίδα επί 16 χρόνια. Οι άμυνές της έχουν χτιστεί περιμετρικά και υπόγεια της πολιτικής υποδομής της περιοχής.

Ζήτημα τακτικής

Όσον αφορά την τρίτη διαφορά, αυτή σχετίζεται με την τακτική. Οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ λένε ότι δίνουν μεγάλη έμφαση στην προστασία των πολιτών. Παρ’ όλα αυτά, ο βομβαρδισμός της Γάζας από το Ισραήλ κρίθηκε πολύ ισχυρός για τα ιστορικά δεδομένα, αφού έπεσαν 6.000 βόμβες στην περιοχή τις πρώτες έξι ημέρες του πολέμου, όταν στη Μοσούλη οι συμμαχικές δυνάμεις υπό το αμερικανικό πρόσταγμα έριξαν 7.000 βόμβες σε διάστημα δύο μηνών στην πιο έντονη περίοδο των επιχειρήσεων.

Η τακτική διαμορφώνεται από το πώς ένας στρατός βλέπει το διακύβευμα ενός πολέμου, τη φύση του εχθρού και τον παράγοντα των αμάχων αμάχων. Για το Ισραήλ, ο πόλεμος στη Γάζα είναι «υπαρξιακός με έναν τρόπο που ακόμη και η Μοσούλη…  δεν ήταν», εξηγεί στον Economist ο Άντονι Κινγκ από το Πανεπιστήμιο Exeter.

Τα σωστικά συνεργεία επιθεωρούν τις ζημιές από τον καταιγισμό ρουκετών στη Γάζα

Τέλος η τέταρτη διαφορά ανάμεσα στις δύο περιπτώσεις έχει να κάνει με την φύση των πληροφοριών για τα πεδία των μαχών. Στην αρχή αυτού του πολέμου οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) είχαν σημαντικές πληροφορίες για την υποδομή της Χαμάς στη Γάζα, που είχαν συγκεντρωθεί σε βάθος χρόνων. Πολλοί όμως από αυτούς τους στόχους χτυπήθηκαν την πρώτη εβδομάδα της εκστρατείας.

Ο ρόλος των πληροφοριών

Οι αεροπορικές δυνάμεις τώρα επιχειρούν αυτό που αποκαλείται «δυναμική» στόχευση – δηλαδή εντοπίζουν και πλήττουν στόχους που δεν ήταν γνωστοί στην αρχή του πολέμου και πρέπει να καθοριστούν μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Εκεί είναι που σημειώνονται και οι περισσότερες απώλειες αμάχων, υπογραμμίζει το βρετανικό περιοδικό.

Στη Μοσούλη, οι ντόπιοι πολίτες, παρείχαν λόγω μίσους μεγάλο όγκο πληροφοριών, ενώ και άλλες πηγές στο έδαφος τροφοδοτούσαν τις ιρακινές δυνάμεις με στοιχεία για να πλήξουν τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους. Οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες, όμως, ήδη απέτυχαν να δουν τα σημάδια και να εμποδίσουν την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, που πυροδότησε τον νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή.

Το δίχως άλλο θα έχουν την σημαντικότατη βοήθεια των Αμερικανών στη συλλογή πληροφοριών, ωστόσο στο έδαφος η Χαμάς πιστεύεται ότι έχει το σχετικό πλεονέκτημα, επισημαίνει ο Economist καταλήγοντας ότι αν αυτές τις τρεις εβδομάδες ο φόρος αίματος ήταν υψηλός τις επόμενες εβδομάδες θα γίνει απροσμέτρητος.