Τι θα σήμαινε ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος για τους επενδυτές;

Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος προκάλεσε σοκ στους επενδυτές καθώς μέχρι την εβδομάδα πριν από το ξέσπασμα, οι τιμές στις αγορές ομολόγων, νομισμάτων και χρήματος ελάχιστα είχαν μεταβληθεί. Τότε «έσκασε» όλη η κόλαση, όπως αναφέρει ο Niall Ferguson, ιστορικός, σε μια εργασία που δημοσιεύθηκε το 2008. «Το Σίτι είδε σε μια λάμψη τη σημασία του πολέμου», έγραψε μια εφημερίδα την 1η Αυγούστου 1914.

Το κατά πόσον θα μπορούσαν οι χρηματοπιστωτικές αγορές να υποτιμήσουν για άλλη μια φορά τον κίνδυνο μιας παγκόσμιας σύγκρουσης, είναι ένα καίριο ερώτημα που εξετάζει σε ανάλυσή του ο Economist.

Σύμφωνα με το εφιαλτικό σενάριο, η πορεία προς έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια, όταν τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα ουκρανικά σύνορα.

Σήμερα η μάχη του Ισραήλ εναντίον της Χαμάς και των Παλαιστινίων συνολικότερα έχει την εφιαλτική δυνατότητα να διαχυθεί πέρα από τα σύνορα των δύο πλευρών. Η αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την Ουκρανία όσο και για το Ισραήλ, ενώ στο Ιράκ και τη Συρία οι βάσεις της υπερδύναμης έχουν δεχθεί πυρά, πιθανώς από ένοπλες ομάδας που υποστηρίζονται από το Ιράν.

Εάν η Κίνα αποφασίσει ότι είναι καιρός να εκμεταλλευτεί μια αποσπασμένη υπερδύναμη και να εισβάλει στην Ταϊβάν, η Αμερική θα μπορούσε πολύ εύκολα να καταλήξει να παρασυρθεί σε τρεις πολέμους ταυτόχρονα. Ο υπόλοιπος κόσμος κινδυνεύει να αλληλεπιδράσουν αυτοί οι πόλεμοι και να μετατραπούν σε κάτι ακόμα πιο καταστροφικό.

«Ατάραχες» οι αγορές μπροστά στον κίνδυνο

Αυτό το σενάριο θα τοποθετούσε φυσικά την οικονομική ζημιά πολύ πιο κάτω στη λίστα της φρίκης. Ακόμα κι έτσι, είναι μέρος της δουλειάς ενός επενδυτή να εξετάσει τι ακριβώς θα σήμαινε για το χαρτοφυλάκιό του. Μέχρι στιγμής, η πιθανότητα ενός παγκόσμιου πολέμου δεν έχει προκαλέσει τρόμο στις αγορές. Είναι αλήθεια ότι εδώ και αρκετό καιρό μεταξύ των επενδυτών κυριαρχεί περισσότερο ο φόβος παρά η απληστία. Οι τιμές των ομολόγων κατέγραψαν έντονες αυξομειώσεις, ακόμη και για τα υποτιθέμενα «χωρίς κινδύνους» αμερικανικά ομόλογα, και οι αποδόσεις ανεβαίνουν για το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες στην Αμερική, την Κίνα και την Ευρώπη καταγράφουν πτώση για τρεις συνεχόμενους μήνες. Ωστόσο, αυτή η φασαρία μπορεί να εξηγηθεί εύλογα από παράγοντες εν καιρώ ειρήνης, συμπεριλαμβανομένου του υπερμεγέθους κρατικού δανεισμού, των προσδοκιών για τα επιτόκια και των μετόχων που έχουν περιορίσει την προηγούμενη αισιοδοξία τους.

Εν ολίγοις, δεν μοιάζει τίποτα σήμερα με τον πανικό που θα περίμενε κανείς στο βαθμό που οι πιθανότητες να βυθιστεί ο κόσμος σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο αυξάνονταν. Το πιο λαμπρό συμπέρασμα είναι ότι τέτοιες πιθανότητες είναι πραγματικά κοντά στο μηδέν. Ένα πιο σκοτεινό είναι ότι, όπως οι επενδυτές του 1914, οι σημερινοί μπορεί σύντομα να τυφλωθούν. Η ιστορία δείχνει μια τρίτη πιθανότητα: ότι ακόμα κι αν οι επενδυτές αναμένουν έναν μεγάλο πόλεμο, λίγα μπορούν να κάνουν για να επωφεληθούν αξιόπιστα από αυτόν.

Tι θα κάνατε το… 1914;

Ο ευκολότερος τρόπος για να το καταλάβετε αυτό είναι να φανταστείτε τον εαυτό σας το 1914, γνωρίζοντας ότι ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος επρόκειτο να φτάσει. Θα χρειαστεί να επανεξετάσετε τις επενδύσεις σας γρήγορα—μέσα σε εβδομάδες, καθώς τα κύρια χρηματιστήρια στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη και την ηπειρωτική Ευρώπη θα κλείσουν και αυτό θα παραμείνει ως κατάσταση για μήνες. Θα μπορούσατε να μαντέψετε πόσοι και προς ποια κατεύθυνση θα μπορούσε να είχε στραφεί ο πόλεμος μέχρι τότε; Εάν κρίνατε σοφά τις αμερικανικές μετοχές ως ένα καλό στοίχημα, θα είχατε καταφέρει να συναλλάσσεστε με έναν χρηματιστή που απέφυγε τη χρεοκοπία εν μέσω κρίσης ρευστότητας; Θα μαντεύατε ότι τα ρωσικά ομόλογα, τα οποία θα γνώριζαν την Οκτωβριανή επανάσταση και τη χρεοκοπία υπό την καθοδήγηση των Μπολσεβίκων, θα ήταν αυτά που έπρεπε να απορρίψουν εντελώς;

Ο πόλεμος, με άλλα λόγια, περιλαμβάνει ένα επίπεδο ριζικής αβεβαιότητας πολύ πέρα από τους υπολογίσιμους κινδύνους στους οποίους έχουν συνηθίσει οι περισσότεροι επενδυτές. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και οι προηγούμενοι παγκόσμιοι πόλεμοι προσφέρουν περιορισμένα μαθήματα για τους μεταγενέστερους, αφού δεν υπάρχουν δύο όμοιοι πόλεμοι.

Η μελέτη του κ. Ferguson δείχνει ότι ο βέλτιστος μπούσουλας για το 1914 (αγορά εμπορευμάτων και αμερικανικών μετοχών, πώληση ευρωπαϊκών ομολόγων, μετοχών και νομισμάτων) ήταν ελάχιστα χρήσιμος στα τέλη της δεκαετίας του 1930. Οι επενδυτές εκείνη τη δεκαετία προσπάθησαν να μάθουν από την ιστορία. Προβλέποντας έναν άλλο παγκόσμιο πόλεμο, πούλησαν μετοχές και νομίσματα της ηπειρωτικής Ευρώπης. Αλλά αυτός ο διαφορετικός πόλεμος είχε διαφορετικές κερδοφόρες επενδύσεις. Οι βρετανικές μετοχές ξεπέρασαν τις αμερικανικές, όπως και τα βρετανικά κρατικά ομόλογα.

Σήμερα υπάρχει μια μεγαλύτερη και πιο τρομερή πηγή αβεβαιότητας, καθώς πολλές από τις δυνάμει εμπόλεμες δυνάμεις κατέχουν πυρηνικά όπλα. Ωστόσο, κατά μία έννοια, αυτό έχει μικρή οικονομική σημασία, δεδομένου ότι σε μια πυρηνική ανάφλεξη η απόδοση του χαρτοφυλακίου σας είναι απίθανο να κατατάσσεται στις προτεραιότητές σας. Το αποτέλεσμα όλων αυτών; Ότι η ομίχλη του πολέμου είναι ακόμη πιο πυκνή για τους επενδυτές από ό,τι είναι για τους στρατηγούς των στρατών, οι οποίοι τουλάχιστον βλέπουν τη δράση. Αν συμβεί το χειρότερο, οι μελλοντικοί ιστορικοί μπορεί να θαυμάσουν την φαινομενική ανεμελιά των σημερινών επενδυτών. Θα τα καταφέρουν μόνο γιατί, για αυτούς, η ομίχλη θα έχει καθαρίσει.

Πηγή: ΟΤ