Αναζητούν οι ΗΠΑ παράθυρο διαλόγου με τη Ρωσία;

Η είδηση δεν κέρδισε ιδιαίτερη δημοσιότητα. Άλλωστε, υπήρξε κυρίως το ρεπορτάζ στο Tass στις 25 Οκτωβρίου και δεν υπήρξε κάποια ανάλογη δημοσιότητα και στην αμερικανική πλευρά. Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι σημαντική.

Πιο συγκεκριμένα στις 25 Οκτωβρίου ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ρωσικής Ομοσπονδίας Σεργκέι Ριαμπκόφ είπε σε δημοσιογράφους ότι η Μόσχα έχει λάβει σειρά άτυπων προτάσεων από την Ουάσιγκτον που αφορούν ζητήματα στρατηγικής σταθερότητας.

Ο Ρώσος αξιωματούχος υπογράμμισε ότι πρόκειται για ένα non paper, ένα σημείωμα pro memoria για μια μελλοντική διπλωματική συζήτηση.

Η έννοια της «στρατηγικής σταθερότητας» αφορά το πλαίσιο διαλόγου που αντικείμενο έχει τα ζητήματα των πυρηνικών εξοπλισμών και την αποφυγή του ενδεχόμενου ενός πυρηνικού πολέμου. Οι δύο χώρες είχαν ξεκινήσει έναν «Διάλογο Στρατηγικής Σταθερότητας» σε επίπεδο ομάδων εργασίας το 2021, όμως ο πόλεμος στην Ουκρανία έβαλε τέλος στη διεργασία αυτή.

Μάλιστα, πρόσφατα η Ρωσική Δούμε επικύρωσε την απόφαση να αποσυρθεί η υπογραφή της χώρας από τη Συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών, ενώ η Ρωσία πραγματοποίησε και άσκηση προσομοίωσης πυρηνικού χτυπήματος.

Η Ρωσική πλευρά πάντως δεν φάνηκε να βιάζεται να μπει σε μια διαδικασία συνολικού διαλόγου με τις ΗΠΑ. Όταν ο Ριαμπκόφ ρωτήθηκε εάν η Μόσχα ήταν έτοιμη να εκτιμήσει αυτές τις προτάσεις, η απάντηση ήταν ότι «αυτό ακριβώς κάνουμε μαζί με άλλες υπηρεσίες. Δεν υπάρχει κάτι το νέο. Είναι μια γνωστή θέση που έχει αποτυπωθεί σε ένα ενιαίο έγγραφο. Τη μελετάμε με ηρεμία και εν καιρώ θα δώσουμε μια απάντηση στους Αμερικανούς. Είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε για τη μορφή αυτής της απάντησης».

Όταν ο Ριαμπκόφ ρωτήθηκε εάν αυτό συνιστά την επανεκκίνηση του διαλόγου ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις, αυτός απάντησε αρνητικά: «Όχι. Προτείνουν ότι μπορεί να διατηρηθεί ένας διάλογος για τη στρατηγική σταθερότητα και τον έλεγχο των εξοπλισμών σε τακτική βάση, ανεξαρτήτως από άλλες εξελίξεις». Για να προσθέσει: «Δεν είμαστε έτοιμοι για αυτό γιατί πιστεύουμε ότι όσο οι ΗΠΑ δεν αλλάζουν την βαθιά εχθρική πολιτική τους προς τη Ρωσία θα είναι αδύνατο να επιστρέψουμε σε ένα διάλογο για τη στρατηγική σταθερότητα, συμπεριλαμβανομένων των ζητημάτων που σχετίζονται με τη νέα START (τη νέα Συνθήκη για τη Μείωση των Στρατηγικών Όπλων) και άλλα ζητήματα».

η Ρωσία θέλει να δείξει ότι εξακολουθεί να αποτελεί μια δύναμη που μπορεί να παίξει το ρόλο του ειρηνοποιού

Το αντιφατικό τοπίο για τις ΗΠΑ

Η κίνηση αυτή δείχνει την αντίφαση που σήμερα διαπερνά την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Από τη μια, η τάση προς την με κάθε τρόπο διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας τους εξακολουθεί να τις σπρώχνει στη λογική του «Νέου Ψυχρού Πολέμου», με αποκορύφωμα την αντιπαράθεση γύρω από την Ουκρανία. Από την άλλη, οι ΗΠΑ, ιδίως σε αυτή τη φάση και με ορατό το ενδεχόμενο για μια ευρύτερη ανάφλεξη σε διάφορα σημεία θα προτιμούσαν σε κάποιες περιπτώσεις να υπάρχουν εκείνες οι ισορροπίες που επέτρεπαν ακόμη και σε ανταγωνιστικές υπερδυνάμεις να συντονίζονται ως ένα βαθμό.

Και βέβαια σε αυτή τη φάση οι ΗΠΑ όντως έχουν ένα φόβο για το ενδεχόμενο ενός πυρηνικού πολέμου, ιδίως από τη στιγμή που όχι μόνο η Ρωσία εκσυγχρονίζει το οπλοστάσιό της αλλά και η Κίνα αναβαθμίζει τις στρατηγικές της δυνατότητες.

Βεβαίως αυτό δεν σημαίνει κάποια αλλαγή στάσης από τη μεριά των ΗΠΑ στο βραχύ χρόνο. Αυτή τη στιγμή είναι πολύ δύσκολο να απεμπλακούν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, παρότι γίνεται όλο και πιο σαφές ότι μια ουκρανική νίκη, ιδίως με τον τρόπο που την ορίζει η ουκρανική κυβέρνηση είναι ανέφικτη και παρότι αποτελεί και μια οικονομική αιμορραγία για τις ίδιες τις ΗΠΑ.

Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ δεν μπορούν παρά να στηρίξουν το Ισραήλ, ως τον πιο παραδοσιακό τους σύμμαχο στην περιοχή, παρότι είναι ρητή η ανησυχία τους ότι ο σχεδιασμός της ισραηλινής ηγεσία για ένα ιδιαίτερα βάναυσο σφυροκόπημα της Γάζας και ορίζοντα ακόμη και τον εκτοπισμό μεγάλου τμήματος του πληθυσμού εκτός Γάζας, θα μπορούσε να διαμορφώσει μια ευρύτερη δυναμική ανάφλεξης και αποσταθεροποίησης. Μια δυναμική που θα ακύρωνε και τα όποια σχέδια των ίδιων των ΗΠΑ για διαδικασίες εξομάλυνσης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και θα ενίσχυε πιθανώς το κύρος της Κίνας και της Ρωσίας.

Η ρωσική τακτική «ήρεμης δύναμης»

Σε αυτό το φόντο, η Ρωσία φαίνεται ότι κυρίως προσπαθεί να αποφύγει να εμπλακεί άμεσα στη σύγκρουση, ιδίως από τη στιγμή που πέραν όλων των άλλων δεν θέλει να διακυβεύσει την κατοχυρωμένη παρουσία στη Συρία.

Αποφεύγει να παρουσιάσει την αντιπαράθεση αυτή ως σύγκρουση ανάμεσα στη «Συλλογική Δύση» και όσους είναι απέναντι και κυρίως επιμένει να συζητά με όλες τις αντιμαχόμενες πλευρές, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς.

Οι διπλωματικές πρωτοβουλίες είναι μετρημένες και δεν υπερβαίνουν τα όρια του αιτήματος για εκεχειρία, κατάπαυση του πυρός και επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας.

Η άμεση αντίδραση και η ανησυχία για τα όσα έγιναν στο Νταγκεστάν ήταν ενδεικτικά της προσπάθειας να φανεί ότι η ρωσική κυβέρνηση δεν πρόκειται να ανεχθεί βίαιες αντι-ισραηλινές ή/και αντισημιτικές εκδηλώσεις.

Πολύ περισσότερο η Ρωσία θέλει να δείξει ότι εξακολουθεί να αποτελεί μια δύναμη που μπορεί να παίξει το ρόλο του ειρηνοποιού, να συζητήσει με όλες τις πλευρές, να μεσολαβήσει για να υπάρξει κάποια λύση και να συμβάλει σε μια λογική κανόνων στις διεθνείς σχέσεις.

Το εάν και κατά πόσο υπάρχει ενδεχόμενο αυτό να αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου με τις ΗΠΑ είναι κάτι που μένει να το δούμε.