Νετανιάχου: Τι συμβαίνει στο μυαλό του – Ο χαρακτήρας «ωρολογιακή βόμβα» που αυξάνει τους κινδύνους στη Γάζα

Στη σκιαγράφηση της προσωπικότητας του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου προχωράει ένα εκτενές άρθρο του Al Jazeera.

Στο δημοσίευμα παρουσιάζονται ειδικοί που έχουν μελετήσει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του Ισραηλινού πρωθυπουργού και εκφράζεται η άποψη ότι όλες οι κινήσεις του πηγάζουν από το γεγονός ότι θα κάνει τα πάντα για να παραμείνει στην εξουσία.

Ενδεικτικό του πώς σκέφτεται ο Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι η επιλογή του Γκιλ Χιρς, τον οποίο διόρισε επικεφαλής ώστε  ηγηθεί των προσπαθειών για την απελευθέρωση των ομήρων που κρατάει η Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας.

Ο Γκαλ Χιρς δεν έχει κάποια εμπειρία σε διαπραγματεύσεις ομήρων και το 2006 εγκατέλειψε τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, όντας ντροπιασμένος για τον ρόλο του σε στρατιωτικές αποτυχίες κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο.

Σύμφωνα με τον πολιτικό ψυχολόγο Σαούλ Κίμι, η απόφαση του Νετανιάχου ήταν λογική, καθώς «επιλέγει ανθρώπους [για να ενταχθούν στην πολεμική του διοίκηση] με βάση τις απόψεις τους γι’ αυτόν και όχι με βάση το πόσο κατάλληλοι είναι για τη δουλειά».

Ο Χιρς είναι μέλος του κόμματος Λικούντ του Νετανιάχου και -όπως και ο ίδιος ο πρωθυπουργός του Ισραήλ- έχει αντιμετωπίσει κατηγορίες για διαφθορά.

Ο Κίμι, ο οποίος διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, έχει μελετήσει το μυαλό του Νετανιάχου για σχεδόν 25 χρόνια. Το 1999, την ίδια χρονιά που θα τελείωνε η πρώτη θητεία του Νετανιάχου ως πρωθυπουργού, η ανάλυση συμπεριφοράς του διαπίστωσε ένα ανησυχητικό μοτίβο.

Ναρκισσιστής και παρανοϊκός

Μερικά από τα συμπεράσματά του ήταν: Ο Νετανιάχου είναι ναρκισσιστής και παρανοϊκός, έχει μία αίσθηση ανωτερότητας, ενώ αντιδρούσε άσχημα σε συνθήκες άγχους.

Ο Κίμι ασχολήθηκε ξανά με τον Νετανιάχου το 2017, ωστόσο διαπίστωσε ότι δεν είχαν αλλάξει πολλά. Σύμφωνα με τον ίδιο μάλιστα καθώς οι άνθρωποι γερνούν, οι συμπεριφορές τους τείνουν να γίνονται όλο και πιο ακραίες.

Όσον αφορά τον Νετανιάχου, η έρευνα του Κίμι διαπίστωσε ότι παράνοια και ο ναρκισσισμός του έχουν αυξηθεί. Δεν εμπιστεύεται κανέναν, εκτός ίσως από όσους βρίσκονται στο άμεσο περιβάλλον της οικογένειάς του και δίνει προτεραιότητα στο «προσωπικό του μέλλον» έναντι όλων των άλλων.

«Δεν είναι καθόλου ανθεκτικός άνθρωπος»

Μπενιαμίν Νετανιάχου

Πλέον, καθώς οδηγεί το έθνος του στον πόλεμο κατά της Γάζας, τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του που διαμορφώνουν τις μεγαλύτερες αποφάσεις του, θα μπορούσαν να επηρεάσουν άμεσα τις ζωές εκατομμυρίων Ισραηλινών και Παλαιστινίων, αλλά και την πορεία της σύγκρουσης.

Τα σημάδια μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τον Κίχι και άλλους αναλυτές, είναι ανησυχητικά.

Αναποφάσιστος και δύσπιστος

Η ανάλυση της συμπεριφοράς του Νετανιάχου, σύμφωνα με τον Κίμι, δείχνει ότι είναι αναποφάσιστος και έχει ζήτημα με τις δύσκολες αποφάσεις. «Δεν είναι καθόλου ανθεκτικός άνθρωπος», δήλωσε χαρακτηριστικά στο Al Jazeera.

Πριν ο Νετανιάχου διορίσει τον Χιρς στις 8 Οκτωβρίου, η θέση του διαπραγματευτή ομήρων είχε μείνει κενή για περισσότερο από έναν χρόνο. Η Χαμάς αιχμαλώτισε περισσότερους από 200 Ισραηλινούς κατά τη διάρκεια της επιδρομής της στο νότιο Ισραήλ και μόνο λίγοι έχουν απελευθερωθεί μέχρι στιγμής. Αυτό σύμφωνα με τον Κίμι, ήταν ένα παράδειγμα του πώς ο Νετανιάχου παίρνει «δύσκολες αποφάσεις την τελευταία στιγμή».

Σίγουρα, ο Νετανιάχου έχει επίσης ιδιότητες που φαίνεται να τον βοήθησαν να αναδειχθεί σε έναν από τους μεγαλύτερους πολιτικούς επιζώντες του κόσμου. Μια μελέτη προσωπικότητας του 2021 από τον Ιορδανό καθηγητή πολιτικών επιστημών Ουαλίντ Αμπντ αλ-Χάι, διαπίστωσε ότι ο Νετανιάχου είναι ιδιαίτερα χαρισματικός, «με ισχυρή μνήμη και υψηλή αναλυτική ικανότητα».

Σε μια καριέρα στην κορυφή της ισραηλινής πολιτικής σκηνής που καλύπτει σχεδόν τρεις δεκαετίες, αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν συχνά λειτουργήσει υπέρ του. Ο Νετανιάχου είναι ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ. Ανέβηκε για πρώτη φορά στην εξουσία το 1996 και υπηρέτησε μια τριετή θητεία πριν αντικατασταθεί από τον Εχούντ Μπαράκ. Επέστρεψε στην εξουσία το 2009 και στη συνέχεια υπηρέτησε για 13 από τα τελευταία 14 χρόνια.

Σε μερικές περιπτώσεις, ο χρόνος του Νετανιάχου φαινόταν να εξαντλείται. Το 2015 κι ενώ ήταν με την πλάτη στον τοίχο, χρησιμοποίησε μια τακτική τρομολαγνείας, λέγοντας ότι «οι Άραβες ψηφοφόροι κατευθύνονται μαζικά στα εκλογικά κέντρα». Το αποτέλεσμα ήταν η επανεκλογή του.

Η πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στην ιστορία του Ισραήλ

Αφού έχασε την πρωθυπουργία για ένα χρόνο, επέστρεψε στην εξουσία το 2022, αυτή τη φορά, συγκροτώντας την πιο ακροδεξιά κυβέρνηση στην ιστορία του Ισραήλ.

Ο υπουργός Εθνικής Ασφαλείας, Ιταμάρ Μπεν-Γκβιρ έχει καταδικαστεί για υποκίνηση ρατσισμού, καταστροφή περιουσίας και ένταξη σε «τρομοκρατική» οργάνωση όταν ήταν 16 ετών. Ο υπουργός Οικονομικών, Μπεζαλέλ Σμότριχ ηγείται του σκληροπυρηνικού Θρησκευτικού Σιωνιστικού Κόμματος που όχι μόνο απορρίπτει την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, αλλά αρνείται την ύπαρξη του παλαιστινιακού λαού και έχει καταδικάσει τους ακτιβιστές της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Ο υπουργός Εσωτερικών και Υγείας, Αριέ Ντερί είναι ένας υπερορθόδοξος ραβίνος που καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκιση για δωροδοκία.

Συνθέτοντας ένα τέτοιο υπουργικό συμβούλιο, οι επικριτές έχουν κατηγορήσει τον Νετανιάχου ότι επιλέγει τη δική του πολιτική επιβίωση έναντι των συμφερόντων του Ισραήλ. Ένα δημοσίευμα στην ισραηλινή εφημερίδα Haaretz περιέγραψε ορισμένους από τους υπουργούς του Νετανιάχου ως «νεοναζί» και «νεοφασίστες».

Ωστόσο, τίποτα από αυτά δεν θα έχει μεγάλη σημασία για τον Νετανιάχου. Το σημαντικό γι’ αυτόν, σύμφωνα με τον Κίμι κι άλλους αναλυτές που έχουν μελετήσει τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, είναι να βρίσκεται στην εξουσία, όποιο κι αν είναι το κόστος. Οι εξτρεμιστικές απόψεις στο υπουργικό του συμβούλιο μπορεί να μην τον ενοχλούν επειδή «όλα περνούν από αυτόν χωρίς να το γνωρίζουν οι υπουργοί», δήλωσε στο Al Jazeera ο Τόμας Βεσκόνι, ένας ανεξάρτητος ερευνητής και συγγραφέας δύο βιβλίων για την Παλαιστίνη και το Ισραήλ.

«Σκοτώνοντας» τη λύση των δύο κρατών

Η παράνοια και η πεποίθηση του Νετανιάχου ότι έχει περισσότερα δικαιώματα έχουν αναμφισβήτητα διαμορφώσει και την άποψή του για ένα παλαιστινιακό κράτος. Παρά το γεγονός ότι δήλωσε δημοσίως ότι είναι ανοιχτός σε μια λύση δύο κρατών, υπονόμευσε σε κάθε στροφή τη διαδικασία, επιμένοντας ότι ένα παλαιστινιακό κράτος δεν θα πρέπει να έχει στρατιωτική ή εποπτεία ασφαλείας στο έδαφός του.

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής του έχει ανθίσει η επέκταση των οικισμών και η πολιτική καταστολή των Παλαιστινίων είναι ανεξέλεγκτη. Ακόμη και πριν από την 7η Οκτωβρίου, η φετινή χρονιά ήταν η πιο θανατηφόρα που έχει καταγραφεί ποτέ για τους Παλαιστίνιους στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, με περισσότερους από 150 ανθρώπους να σκοτώνονται από τις ισραηλινές δυνάμεις, 38 εκ των οποίων ήταν παιδιά. Περισσότεροι από 100 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στη Δυτική Όχθη από τις 7 Οκτωβρίου. Ο Νετανιάχου προσπάθησε να παρακάμψει ένα παλαιστινιακό κράτος οικοδομώντας περιφερειακές συμφωνίες με αραβικά κράτη μέσω των Συμφωνιών του Αβραάμ.

Το ζήτημα των εποικισμών και η απροθυμία του Νετανιάχου να συμμετάσχει σε ειρηνευτικές συνομιλίες καλής πίστης έχει ενοχλήσει πολλούς από τους ξένους συγχρόνους του Νετανιάχου όλα αυτά τα χρόνια. «Δεν αντέχω τον Νετανιάχου», πιάστηκε να λέει ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, Νικολά Σαρκοζί στον τότε Αμερικανό ομόλογό του, Μπαράκ Ομπάμα το 2011. «Είναι ψεύτης».

Μπενιαμίν Νετανιάχου

«Εσύ τον έχεις βαρεθεί, αλλά εγώ έχω να αντιμετωπίσω τον ίδιο ακόμη πιο συχνά από ό,τι εσύ», είχε απαντήσει ο Ομπάμα.

Σύμφωνα με τον Βεσκόνι, ο Νετανιάχου πιστεύει ότι όλη η ιστορική Παλαιστίνη πρέπει να ανήκει στο Ισραήλ. Πρόκειται για μια πεποίθηση που έχει τις ρίζες της στην ανατροφή και στο πώς μεγάλωσε ο Νετανιάχου.

Οι απόψεις του πατέρα του που τον καθόρισαν

Τον Ισραηλινό πρωθυπουργό φέρεται να έχουν καθορίσει σε μεγάλο βαθμό οι απόψεις του πατέρα του. Ο Μπένζιον Νετανιάχου ήταν υποστηρικτής του Ζέεβ Γιαμποτίνσκι (ιδρυτής αυτού που είναι γνωστό ως ρεβιζιονιστικός σιωνισμός), ο οποίος πίστευε ότι ένα εβραϊκό κράτος θα έπρεπε να επεκταθεί και στις δύο πλευρές του Ιορδάνη ποταμού. Στην πραγματικότητα, αυτό σημαίνει ένα Ισραήλ που περιλαμβάνει το σημερινό έδαφος της χώρας, τη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και μέρος ή ολόκληρη την Ιορδανία.

Αφού απέτυχε να λάβει θέση στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ο Μπένζιον μετέφερε την οικογένειά του στις Ηνωμένες Πολιτείες και ανέλαβε θέση στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ, όπου δίδαξε Ιουδαϊκές Σπουδές. Κουβαλούσε αυτή την απόρριψη για το υπόλοιπο της ζωής του, και μαζί με αυτήν, μια δυσπιστία προς τους διανοούμενους και το ισραηλινό Εργατικό Κόμμα.

Ο Νετανιάχου εκτιμούσε πολύ τον πατέρα του, ο οποίος πέθανε το 2012 σε ηλικία 102 ετών. Μάλιστα έχει δηλώσει ότι ο πατέρας του ήξερε «πώς να εντοπίζει έγκαιρα τον κίνδυνο» και «να βγάζει τα απαραίτητα συμπεράσματα».

Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ σύμφωνα με τη μελέτη του Αμπντ αλ-Χάι έμαθε ότι οι σχέσεις ήταν συναλλακτικές -όχι αλτρουιστικές- και «ότι οι άνθρωποι ζουν σε συνεχή δαρβινικό αγώνα για επιβίωση».

Διεξάγει τον δικό του αγώνα επιβίωσης

Σήμερα διεξάγει τον δικό του αγώνα επιβίωσης στο αξίωμα. Κάποτε απολάμβανε την υποστήριξη των βαθιά θρησκευόμενων συντηρητικών και των νέων, φιλελεύθερων καπιταλιστών που εργάζονται σε τομείς όπως η τεχνολογία – αυτούς που ο Βεσκόνι αποκαλεί «δύο αστούς». Αλλά τον τελευταίο καιρό έχει χάσει τους φιλελεύθερους, ενώ η θρησκευτική δεξιά έχει εντείνει την υποστήριξή της σε αυτό που ο Κίμι αποκαλεί «σχεδόν σαν λατρεία». Από τον Ιανουάριο του 2023, οι Ισραηλινοί κατέκλυσαν τους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν κατά της ευρείας δικαστικής μεταρρύθμισης. Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι οι αλλαγές αποσκοπούν στην εξισορρόπηση ενός παρεμβατικού δικαστηρίου.

Παράλληλα, δικάζεται για διαφθορά, απάτη και απιστία και η κοινή γνώμη τον κατηγορεί σε μεγάλο βαθμό ότι επέτρεψε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, κατά την οποία η Χαμάς έσπασε τον συνοριακό φράχτη, σκοτώνοντας περίπου 1.400 ανθρώπους και αιχμαλωτίζοντας περίπου 200 άτομα.

Τι έπεται

Όντας κάτω από πυρά για ακόμα μια φορά, τα ελαττώματα του χαρακτήρα του Νετανιάχου εμφανίζονται ξανά, δήλωσε ο Κίμι.

Οι αναλυτές πιστεύουν ότι ο Νετανιάχου είναι πιθανό να θέλει να παρατείνει τον πόλεμο, καθώς λίγοι στο Ισραήλ θα ζητήσουν αλλαγή ηγέτη εν μέσω πολέμου. Περισσότεροι από 8.500 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί τις τελευταίες εβδομάδες σε μια επίθεση πρωτοφανούς έντασης στη Γάζα. Περισσότεροι από 3.000 από αυτούς είναι παιδιά. Αλλά αυτοί οι αριθμοί, όπως και οι όμηροι, δεν φαίνεται να απασχολούν τον Νετανιάχου.

Το να βάζει πρώτα την επιβίωσή του ευθυγραμμίζεται με τα συμπεράσματα των μελετών των Κίμι και Αμντ αλ Χάι. Όποια κίνηση κι αν κάνει στη συνέχεια, θα έχει αυτό κατά νου.

«Το ισραηλινό κοινό», δήλωσε ο Κίμι, «χρειάζεται έναν πραγματικό ηγέτη που μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους».