Σε κίνδυνο για ανακοπή οι ασθενείς με διαβήτη από αντιβιοτικά και αντιψυχωσικά

Η χρήση ορισμένων αντιβιοτικών και αντιψυχωσικών φαρμάκων αυξάνει τον κίνδυνο αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής σε άτομα με διαβήτη τύπου 2 χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου. Τα άτομα αυτά, έχουν σχεδόν τριπλάσιο κίνδυνο αιφνίδιας ανακοπής εάν λαμβάνουν αντιψυχωσικά φάρμακα και σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο εάν λαμβάνουν ορισμένα αντιβιοτικά που παρατείνουν το διάστημα QT (ο χρόνος επαναφόρτισης της καρδιάς), ιδίως μακρολίδες και φθοριοκινολόνες. Ένα άλλο φάρμακο που σχετίζεται με αύξηση της αιφνίδιας ανακοπής σε ασθενείς με διαβήτη είναι η δομπεριδόνη, φάρμακο κατά της ναυτίας.

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την πρώτη ανάλυση από πραγματικά δεδομένα (real world data) που αντλήθηκαν από υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης και παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Μελέτη του Διαβήτη (EASD) 2023.

Το 80% των περιπτώσεων αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής αποβαίνει θανατηφόρο.

«Αυτά τα δεδομένα δείχνουν ότι τα αντιψυχωσικά φάρμακα που συχνά συνταγογραφούνται στο 3% περίπου των ατόμων με διαβήτη τύπου 2, και τα αντιβιοτικά, που χορηγούνται στο 5-10% της ίδιας κατηγορίας ασθενών, ενέχουν αυξημένο κίνδυνο αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής σε άτομα χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου», δήλωσε ο συγγραφέας της μελέτης, επιδημιολόγος από τα Ιατρικά Κέντρα του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ Πίτερ Χαρμς, παρουσιάζοντας τη μελέτη στο συνέδριο.

O ίδιος τόνισε πως «ενδεχομένως αυτά τα φάρμακα θα μπορούσαν να αποφευχθούν σε ορισμένες περιπτώσεις» και ότι «οι γενικοί ιατροί θα πρέπει να γνωρίζουν περισσότερο τις πιθανές συνέπειες της χρήσης τους».

«Εάν ο ασθενής έχει διαβήτη τύπου 2, τότε ίσως είναι καλύτερο να αποφύγει κάποια από αυτά τα φάρμακα και να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημά του χωρίς αυτά ή τουλάχιστον να βρει ένα εναλλακτικό αντιβιοτικό», υπογράμμισε ο Χάρμς.

Η αιφνίδια καρδιακή ανακοπή σχετίζεται με το 50% των καρδιακών θανάτων και ευθύνεται για το 20% της θνησιμότητας στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Το 80% των περιπτώσεων αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής αποβαίνει θανατηφόρο.

Οι μισοί δεν έχουν επισκεφθεί καρδιολόγο

Σύμφωνα με τον Χαρμς, οι μισοί ασθενείς που υφίστανται αιφνίδια ανακοπή, συνήθως μεταξύ 40-60 ετών, δεν έχουν επισκεφτεί ποτέ καρδιολόγο, αλλά πολλοί έχουν διαβήτη τύπου 2. Καθώς όμως η ανακοπή εμφανίζεται αιφνίδια, δεν μπορεί να προβλεφθεί, πολύ περισσότερο μάλιστα όταν πρόκειται για άτομα χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου. Για το λόγο αυτό, ο ερευνητής επισημαίνει πως πρέπει να μελετηθεί περαιτέρω αυτή η διαπίστωση, ώστε να αναγνωρίζονται έγκαιρα τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο, να παρακολουθούνται και να βρεθεί τρόπος να αποτρέπονται τέτοια γεγονότα.

Συνολικά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 χωρίς ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, που εμφανίζουν υπογλυκαιμία, σοβαρή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία και κάνουν χρήση φαρμάκων που παρατείνουν το QT διατρέχουν κίνδυνο ανακοπής. Σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακή νόσο, η λευκωματουρία και η καρδιακή ανεπάρκεια αυξάνουν τον κίνδυνο ανακοπής.

Η Βλαντιμίρα Φετζφάροβα από το Κέντρο Διαβήτη του Ινστιτούτου Κλινικής και Πειραματικής Ιατρικής της Πράγας επίσης συντονίστρια συγγραφέας της μελέτης, υπογράμμισε πως «Με τον διαβήτη τύπου 2 και επίσης τον τύπο 1, πρέπει να εξετάσουμε περισσότερο τις ανεπιθύμητες ενέργειες, ειδικά όταν αντιμετωπίζουμε λοιμώξεις με μακρολίδες, αλλά και μυκητιασικές λοιμώξεις, επειδή τα αντιμυκητιασικά φάρμακα είναι γνωστό ότι επηρεάζουν τα διαστήματα QT που θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μια ξαφνική καρδιακή ανακοπή.

Πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί με τη συνταγογράφηση ορισμένων αντιβιοτικών που έχουν αυτές τις παρενέργειες στους ασθενείς μας με διαβήτη».

Ο διαβήτης διπλασιάζει τον κίνδυνο ανακοπής

Ο Χαρμς αποφάσισε να διερευνήσει τον πληθυσμό των ατόμων με διαβήτη τύπου 2, επειδή ο κίνδυνός τους για αιφνίδιο θάνατο είναι περίπου διπλάσιος από εκείνους χωρίς διαβήτη τύπου 2.

Επειδή αυτοί οι ασθενείς έχουν σχετικά συχνές εξετάσεις με γενικούς γιατρούς, ο ερευνητής στράφηκε σε βάσεις δεδομένων πρωτοβάθμιας περίθαλψης που περιείχαν ολοκληρωμένες και σχετικά συνήθεις πληροφορίες για τους δείκτες κινδύνου. Επελέγησαν τελικά 3919 ασθενείς, εκ των οποίων οι 689 είχαν υποστεί ανακοπή.

Από τα δεδομένα αυτά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν φάρμακα που παρεμβαίνουν στην καρδιακή λειτουργία, μεταξύ των οποίων ορισμένα προκινητικά, αντιβιοτικά και αντιψυχωσικά φάρμακα, όπως η δομπεριδόνη (προκινητικό), οι μακρολίδες και φθοριοκινολόνες (αντιβιοτικά) και η αλοπεριδόλη (αντιψυχωτικό), όλα τους παρατείνουν το QTc  – τον χρόνο επαναφόρτισης της καρδιάς.

Από τη μελέτη διαπιστώθηκε ότι:

• η χρήση ινσουλίνης αυξάνει τον κίνδυνο ανακοπής κατά 2,38 φορές,
• το ιστορικό αρρυθμίας κατά 1,68 φορές, ενώ
• τα προκινητικά κατά 1,66 φορές κατά μέσο όρο, όμως μέχρι 2,31 φορές, ειδικά αν παρατείνουν το QTc  – τον χρόνο επαναφόρτισης της καρδιάς.

Σε άτομα με ανακοπή χωρίς καρδιαγγειακό ιστορικό:

• η χρήση αντιψυχωσικών φαρμάκων που παρατείνει το QTc συσχετίστηκε με αιφνίδια ανακοπή κατά 2,87 φορές περισσότερο και
• η χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων κατά 1,66 φορές παραπάνω.
• Χαμηλά επίπεδα γλυκόζης νηστείας (<4,5 mmol/mol) συσχετίστηκαν με αιφνίδια ανακοπή κατά 2,5 φορές παραπάνω.
• Σοβαρή υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση (πάνω από 180 mm Hg) συσχετίστηκε με αιφνίδια ανακοπή κατά 2,21 φορές.
• Χαμηλό επίπεδο χοληστερόλης HDL, με κίνδυνο 1,35 φορές παραπάνω και
• Υψηλό επίπεδο χοληστερόλης LDL (πάνω από 2,6 mmol/L), με κίνδυνο 1,64 φορές παραπάνω.

Σε άτομα με ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, οι συσχετίσεις μεταξύ λευκωματουρίας και αιφνίδιας ανακοπής ήταν μέτριες (κίνδυνος κατά 1,54 φορές) και σοβαρές (κίνδυνος κατά 1,55 φορές). Η καρδιακή ανεπάρκεια συσχετίστηκε με αιφνίδια ανακοπή με τον κίνδυνο να αυξάνεται κατά 1,85 φορές (μέχρι 2,29 φορές κατ΄ ανώτατο όριο).

Η Φετζφάροβα πρόσθεσε ότι εκτός από τα ευρήματα από τη μελέτη του Χαρμς, άλλες έρευνες που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο υπογράμμισαν τη σημασία του ελέγχου των ασθενών για την παρουσία αρρυθμιών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη κολποκοιλιακών αποκλεισμών, παθήσεων φλεβοκομβικού κόμβου και αιφνίδιας ανακοπής της καρδιάς.