Επιχειρηματικότητα 2023: Εφαλτήριο για τις ελληνικές επιχειρήσεις ο ψηφιακός μετασχηματισμός

Οι εξωγενείς κρίσεις αλλά και οι τεχνολογικές αλλαγές έχουν διαμορφώσει ένα περιβάλλον όπου ο ψηφιακός μετασχηματισμός των επιχειρήσεων συνιστά ταυτόχρονα πρόκληση και λύση στις προκλήσεις της εποχής.

Όπως προκύπτει από το Παρατηρητήριο του ΣΕΒ για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό περίπου 85% των επιχειρήσεων διαθέτουν έστω και κάποιο περίγραμμα ψηφιακής στρατηγικής, 74% κρίνουν πως διαθέτουν τις απαραίτητες ψηφιακές υποδομές για να την υλοποιήσουν, 58% έχουν καθιερώσει αρμόδιους ρόλους, αλλά 36% αντιμετωπίζουν γενικότερες αντιστάσεις στην αλλαγή.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις πάτησαν το γκάζι των επενδύσεων

Σύμφωνα με το Δείκτη DMI, οι ελληνικές επιχειρήσεις ψηφιοποιήθηκαν πέντε φορές ταχύτερα από το μέσο όρο της ΕΕ. Ο ρυθμός μεταβολής της ψηφιακής ωριμότητας τους την περίοδο 2019-2022 ανέρχεται στο 9,2% έναντι 1,9% στην ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, οι ελληνικές επιχειρήσεις διαθέτουν πλέον το 70% της μέσης ψηφιακής ωριμότητας στα 27 κράτη μέλη της Ένωσης.

Η μερική κάλυψη της απόστασης είναι από μόνη της σημαντική. Η επίδοση όμως αυτή δείχνει το μέγεθος της προσπάθειας που πρέπει να καταβληθεί στη συνέχεια. Αν η μεγάλη επενδυτική και ρυθμιστική προσπάθεια της χώρας από το 2019 μέχρι σήμερα είχε ως αποτέλεσμα την κάλυψη του 70% της απόστασης από την ΕΕ, τότε οι αναγκαίες νέες πολιτικές για το μηδενισμό της ψηφιακής απόστασης απαιτείται να είναι πιο φιλόδοξες αλλά και πιο αποτελεσματικές.

Στρατηγική και μοντέλο λειτουργίας

Το 85% των επιχειρήσεων διαθέτει έστω κάποιο περίγραμμα ψηφιακής στρατηγικής και το 74% κρίνει πως διαθέτει τις απαραίτητες ψηφιακές υποδομές για να την υλοποιήσει.

Ωστόσο, μόλις το 58% έχει αναθέσει ρόλους / αρμοδιότητες ψηφιακού μετασχηματισμού σε υψηλόβαθμα στελέχη, ενώ το 53,8% των επιχειρήσεων δηλώνει πως οι ψηφιακές πρωτοβουλίες ορίζονται και οδηγούνται κυρίως από την ανώτατη διοίκηση. Το 53% των επιχειρήσεων αξιοποιεί τις ψηφιακές τεχνολογίες κυρίως για τη μείωση του λειτουργικού τους κόστους, ενώ μόλις το 31% για την εξέλιξη του επιχειρηματικού τους μοντέλου.

Περισσότερες επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής

Οι επενδύσεις παραμένουν συγκρατημένες, σύμφωνα με το Παρατηρητήριο του ΣΕΒ για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό, παρότι αποδίδουν γρήγορα και οι επιχειρήσεις λαμβάνουν ήδη αξία ή θα λάβουν σε σύντομο ορίζοντα.

Οι επιχειρήσεις επενδύουν συγκρατημένα στις ψηφιακές τεχνολογίες αιχμής: Μόλις το 31,3% επένδυσαν πάνω από 1 εκ. ευρώ, ενώ το 64,4% πάνω από 100 χιλ. ευρώ και έως 1εκ. ευρώ. Για την επόμενη τριετία, το 75% αναμένεται να επενδύσει >100 χιλ. ευρώ και περισσότερες από 47% των μικρών και 88% των μεσαίων επιχειρήσεων θα επενδύσουν μεταξύ 100 χιλ‑ 1εκ. ευρώ. Τα δύο τρίτα μετρούν έστω σε ένα βαθμό τις αποδόσεις των επενδύσεών τους, ενώ το 56% ήδη λαμβάνει (ή θα λάβει τα επόμενα 1-2 χρόνια) αξία.

Συστήματα αιχμής και επιχειρήσεις

Σήμερα το 62,9% των επιχειρήσεων αξιοποιεί κυρίως βασικά / παραδοσιακά συστήματα ΤΠΕ (πχ ERP, CRM, HRMS, κλπ) σε τουλάχιστον 50% των κρίσιμων εσωτερικών διαδικασιών. Μόλις το 13,5% των επιχειρήσεων αξιοποιεί τεχνολογίες αιχμής σε βαθμό >50% των κρίσιμων εσωτερικών διαδικασιών.

Ιδιαίτερα χαμηλό το ποσοστό των επιχειρήσεων που χρησιμοποιεί εκτεταμένα την Τεχνητή Νοημοσύνη για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων (3%), καθώς και εκείνων που έχουν μεταβεί πλήρως στο Cloud (9,9%).

Επιπρόσθετα, εξίσου χαμηλό είναι και το ποσοστό των επιχειρήσεων που έχουν ανεπτυγμένη στρατηγική για τη χρήση του Internet of Things – IoT (11,5%). Επίσης, μόλις το 15% των επιχειρήσεων υιοθετεί τεχνολογίες αιχμής σε B2C κανάλια, ενώ μόλις το 31% συλλέγει και αναλύει συστηματικά δεδομένα πελατών. Οι επενδύσεις της επόμενης τριετίας σε τέτοια κανάλια αναμένεται να εστιάσουν σε τεχνολογίες αιχμής (Blockchain, AR/VR, κ.α.).

Ανθρώπινο δυναμικό

Οι ελλείψεις σε δεξιότητες και τεχνογνωσία δεν είναι κύριος αποτρεπτικός παράγοντας. Καλύπτονται με outsourcing, επιμόρφωση, νέες προσλήψεις, και συνεργασίες. Η έλλειψη ψηφιακών δεξιοτήτων και τεχνογνωσίας στο εσωτερικό της επιχείρησης αποτελεί το βασικότερο εμπόδιο για μόλις το 10,5% των επιχειρήσεων. Για να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις, στρέφονται σε εξωτερικούς συνεργάτες (81,1%), νέες προσλήψεις (64,5%), προγράμματα κατάρτισης (53,3%) και συνεργασίες με νεοφυείς επιχειρήσεις (23,7%).

Κυβερνοασφάλεια

Παρά τα αυξανόμενα επίπεδα εγρήγορσης και ευαισθητοποίησης, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης ειδικά για τις μικρότερες επιχειρήσεις. Μόλις το 55,4% των επιχειρήσεων διαθέτει ξεκάθαρα καθορισμένες και καταγεγραμμένες πολιτικές κυβερνοασφάλειας και μόλις το 39% διεξάγει τακτικά ενημερώσεις για το προσωπικό. Επιπλέον, μόνο 1 στις 3 επιχειρήσεις διαθέτει πιστοποίηση κυβερνοασφάλειας (πχ ISO27001).

Η υστέρηση των μικρομεσαίων

Η ψηφιακή ωριμότητα συνδέεται με το επιχειρηματικό μέγεθος. Οι 7 στις 10 μεγάλες επιχειρήσεις κινούνται σε υψηλά επίπεδα ωριμότητας, κάτι που ισχύει μόλις για το 23% των μεσαίων και το 13% των μικρών επιχειρήσεων.

Βασική πρόκληση εντός των επιχειρήσεων είναι η αλλαγή της ψηφιακής κουλτούρας και η επάρκεια επενδυτικών κινήτρων. Χαρακτηριστικά αναφέρονται για το 36% των επιχειρήσεων οι εσωτερικές αντιστάσεις, για το 23,5% η ανεπάρκεια επιχειρηματικών κινήτρων (εμπόδια που πηγάζουν από χρηματοδοτικά εργαλεία: 14%, εν γένει περιορισμένη υποστήριξη ή/και επενδυτικά κίνητρα από την Πολιτεία: 9,5%) και για το 20,5% η συνολική πρόσβαση σε απαραίτητες ήπιες και ψηφιακές δεξιότητες και τεχνογνωσία, τόσο εντός όσο και εκτός επιχείρηση.

Προτάσεις και κατευθύνσεις

Σύμφωνα με τον ΣΕΒ, το θεσμικό πλαίσιο και τα χρηματοδοτικά εργαλεία έχουν εξελιχθεί και πληρούν τις προϋποθέσεις να στηρίξουν τον περαιτέρω ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων. Η αξιοποίηση αυτών των πόρων θα βοηθήσει όλες τις επιχειρήσεις να επιταχύνουν τις ψηφιακές τους δράσεις, να σχεδιάσουν, και να υλοποιήσουν στρατηγική για επενδύσεις στις τεχνολογίες αιχμής (όπως η κυβερνοασφάλεια και η Τεχνητή Νοημοσύνη) και στην καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων, ήπιων δεξιοτήτων και εσωτερικής ψηφιακής κουλτούρας. Κλειδί σε αυτή την κατεύθυνση, εκτός από την αξιοποίηση των στοχευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων, είναι και οι επιχειρηματικές συνεργασίες για την επιχειρηματική μεγέθυνση ειδικά των ΜμΕ:

Άξονες δράσης

1.Κατάρτιση ολοκληρωμένης, συνεκτικής ψηφιακής στρατηγικής, με στόχευση τη θεμελιώδη αλλαγή του επιχειρηματικού μοντέλου, αξιοποιώντας τεχνολογίες αιχμής

• Πρακτικό πλάνο υλοποίησης στρατηγικής, με συμπληρωματικές αλλαγές στην οργάνωση και λειτουργία
• Καλλιέργεια ευρύτερης ψηφιακής κουλτούρας εντός των επιχειρήσεων
• Επένδυση στην ενδοεπιχειρησιακή αναβάθμιση ψηφιακών και ήπιων δεξιοτήτων του προσωπικού

2.Αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων του ΤΑΑ ή του ΕΣΠΑ 2021-2027 όχι μόνο για βασικά συστήματα αλλά κυρίως για τεχνολογίες αιχμής

3.Συστηματικές πρωτοβουλίες και επενδύσεις σε κυβερνοασφάλεια.

Ψηφιακός μετασχηματισμός και πρόσθετη κεφαλαιοποίηση

Στην έκθεση Unleashing value from digital transformation: Paths and pitfalls της Deloitte, διαπιστώνεται ότι ο συνδυασμός στρατηγικής και δράσης είναι ο καθοριστικός παράγοντας για τη δημιουργία αξίας από τις προσπάθειες ψηφιακού μετασχηματισμού.

Σύμφωνα με την ανάλυση, ο σωστός συνδυασμός ενεργειών ψηφιακού μετασχηματισμού μπορεί να αποφέρει έως και 1,25 τρισεκατομμύρια δολάρια σε πρόσθετη κεφαλαιοποίηση αγοράς σε εταιρείες της λίστας Fortune 500.

Επιπλέον διαπιστώθηκε ότι οι λανθασμένοι συνδυασμοί μπορούν να υπονομεύσουν την αξία της αγοράς, θέτοντας σε κίνδυνο περισσότερα από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ για τις εταιρείες του Fortune 500 – καταδεικνύοντας έτσι τη σημασία της στρατηγικής προσέγγισης του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Η Πληροφορική είναι ο ισχυρότερος κλάδος στην Ελλάδα

Οι εργοδότες στην Ελλάδα συνεχίζουν να αναμένουν σταθερά θετικό ρυθμό προσλήψεων το τελευταίο τρίμηνο του 2023 με τον δείκτη NEO να φτάνει στο +18%, σύμφωνα με την τελευταία Έρευνα Προθέσεων Προσλήψεων του ομίλου ManpowerGroup.

Η έρευνα δείχνει ότι το 29% αναμένει αύξηση των απασχολουμένων, το 17% μείωση ενώ το 51% δεν περιμένει καμία αλλαγή.

Παρά το γεγονός ότι 8 στους 10 εργοδότες αναφέρουν δυσκολία στην εύρεση ταλέντων στον κλάδο ΙΤ, η Πληροφορική είναι ο ισχυρότερος κλάδος για το 4ο τρίμηνο με τις προοπτικές απασχόλησης να φτάνουν στο +32%. Αξιοσημείωτη είναι η ανάπτυξη των προοπτικών απασχόλησης (29%) στον κλάδο των Καταναλωτικών Αγαθών & Υπηρεσιών (συμπεριλαμβάνεται και ο Τουρισμός).

Η πιο ισχυρή περιφέρεια στη χώρα είναι η Βόρεια Ελλάδα με τις προοπτικές απασχόλησης να φτάνουν στο 21 (+6% από το προηγούμενο τρίμηνο).