Ηπιότερες θεραπείες και μικρότερα χειρουργεία στον καρκίνο του μαστού

Θεραπεύεται ο καρκίνος του μαστού, ακόμα κι αν έχει επεκταθεί στους λεμφαδένες, ενώ στην περίπτωση που έχει κάνει απομακρυσμένη μετάσταση σε άλλο σημείο του σώματος, τότε μπορεί να μετατραπεί σε χρόνια νόσο υπό θεραπεία και παρακολούθηση.

Και ακόμη περισσότερο, οι ειδικοί τώρα μελετούν ποια μπορεί να είναι για το κάθε περιστατικό ξεχωριστά η πιο αποτελεσματική θεραπεία με την ελάχιστη παρέμβαση, ώστε το ζητούμενο αποτέλεσμα να είναι εφικτό με τις λιγότερες παρενέργειες.

Για όλη αυτή την πρόοδο, η δυνατότητα έχει δοθεί από τις νεότερες καινοτόμες θεραπείες, που χορηγούν φάρμακα τα οποία αναζητούν το στόχο, δηλαδή τον καρκίνο, του επιτίθενται και τον σκοτώνουν, χωρίς να πλήξουν τους γύρω ιστούς, αλλά και χωρίς να υποβάλλουν τον ασθενή στις δυσάρεστες επιπτώσεις της χημειοθεραπείας.

Αντίστοιχα, έχουν επιτρέψει και την ελάχιστη χειρουργική παρέμβαση με αποτέλεσμα να διατηρείται και ο μαστός στις περισσότερες περιπτώσεις.

Όσο για την προσβολή των λεμφαδένων, παλαιότερα γινόταν αφαίρεση όλων των λεμφαδένων με αποτέλεσμα να δημιουργείται λεμφοίδημα, ενώ τώρα με την αφαίρεση ενός ή δύο λεμφαδένων (λεμφαδένες φρουροί), το πρόβλημα να αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά, χωρίς την δυσάρεστη παρενέργεια.

Η παθολόγος – ογκολόγος κα Δήμητρα Καναλουπίτη

Για όλα τα παραπάνω μίλησε το in.gr η κ. Δήμητρα Καναλουπίτη, Παθολόγος – Ογκολόγος, Διευθύντρια της Δ΄ Ογκολογικής Κλινικής του ΙΑΣΩ, καθώς ο μήνας Οκτώβριος είναι αφιερωμένος στον καρκίνο του μαστού, εστιάζοντας στις νεότερες εξελίξεις, ιδίως σε ότι αφορά την πιο επιθετική μορφή της νόσου, τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού.

«Η σύγχρονη θεραπευτική για τον καρκίνο του μαστού, επιχειρεί πλέον την αποκλιμάκωση όλων των θεραπειών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι λιγότερο επιθετική η αντιμετώπιση.

Ο στόχος είναι τα μικρότερα χειρουργεία, και η τάση πλέον είναι εκτομή μόνο του όγκου και σε λίγες μόνο περιπτώσεις μαστεκτομή αν ο όγκος είναι μεγάλος, αν το στήθος είναι πολύ μικρό ή αν υπάρχουν πολλές εστίες. Επιπλέον, με τις νεότερες τεχνικές απαιτείται αφαίρεση μικρού αριθμού λεμφαδένων στις περισσότερες περιπτώσεις  για τον καθορισμό της έκτασης της νόσου ώστε να αποφεύγεται η σημαντική μετεγχειρητική νοσηρότητα.

Επιπλέον υπάρχουν μελέτες που διερευνούν κατά πόσο θα μπορεί να αποφευχθεί το χειρουργείο ή η ακτινοθεραπεία, εφόσον σε ορισμένες περιπτώσεις η νόσος έχει εξαλειφθεί πλήρως μετά από προεγχειρητική θεραπεία.

Η αποκλιμάκωση επεκτείνεται ακόμη και στην χημειοθεραπεία, με την διαρκή ταυτοποίηση των ασθενών που δεν χρειάζεται να λάβουν καθόλου χημειοθεραπεία ή εκείνων που θα λάβουν ηπιότερη θεραπεία.

Αν διαθέτουμε ένα εξίσου αποτελεσματικό σχήμα με λιγότερες παρενέργειες, τότε θα το προτιμήσουμε», ανέφερε η κ. Καναλουπίτη χαρακτηριστικά.

Η αιτία

Ο καρκίνος του μαστού είναι πολύ συχνός, παρουσιάζεται σε 1 στις 8 γυναίκες, δηλαδή στο 12% των γυναικών.

Το ρίσκο αυξάνεται με το οικογενειακό ιστορικό ή γενετικά σύνδρομα, παθογόνες μεταλλάξεις γονιδίων  που περνούν από γενιά σε γενιά και προδιαθέτουν για διάφορα είδη καρκίνων, μεταξύ των οποίων και καρκίνο μαστού, όπως το γονίδιο BRCA1 και άλλα.

«Όσο περισσότερο διερευνούμε, τόσο περισσότερο αναγνωρίζουμε παθογόνες γονιδιακές μεταλλάξεις. Οι μεταλλάξεις αυτές αποτελούν πολύ σημαντική γενετική πληροφορία γιατί μας κατευθύνουν στο πώς θα παρακολουθούμε τις ασθενείς που τις φέρουν και ποια μέτρα πρόληψης πρέπει να λάβουμε», σημείωσε η κ. Καναλουπίτη.

Στους παράγοντες κινδύνου, πρόσθεσε επίσης, τόσο εκείνους που μπορούν να τροποποιηθούν, όπως η λήψη οιστρογόνων, η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, αλλά και εκείνους που δεν αλλάζουν, όπως η ηλικία έναρξης εμμήνου ρύσεως, η τεκνοποίηση ή όχι, η ηλικία εμμηνόπαυσης και κληρονομικά χαρακτηριστικά.

Σημαντικοί επίσης είναι και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες , δηλαδή τι τρώμε και πίνουμε, ακόμη κι ο αέρας που αναπνέουμε, σίγουρα επηρεάζει.

« Ο τρόπος ζωής σίγουρα επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.  Το ρίσκο στο δυτικό κόσμο είναι 7 φορές μεγαλύτερο από ότι στις ασιατικές χώρες. Χαρακτηριστικό όμως είναι, για παράδειγμα, ότι τα άτομα που μεταναστεύουν από την Ιαπωνία ή την Κίνα στις ΗΠΑ μετά από δύο γενιές έχουν το ίδιο ρίσκο με αυτό του ντόπιου πληθυσμού, γεγονός που δείχνει πως συναντώται και διαμορφώνουν το ρίσκο τόσο οι γονιδιακοί , όσο και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες», κατέληξε η κ. Καναλουπίτη.

Τύποι καρκίνου μαστού

O καρκίνος του μαστού διακρίνεται σε τρεις κύριες κατηγορίες:

• Στον ορμονοεξαρτώμενο όπου τα καρκινικά κύτταρα τρέφονται από οιστρογόνα που παράγουμε  στον οργανισμό μας. Μπλοκάροντας τον υποδοχέα ή την πηγή τους, αυτά λιμοκτονούν και πεθαίνουν.
• Στον HER2 θετικό, όπου ο ομώνυμος υποδοχέας που ευθύνεται για τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων είναι υπερενεργός και δίνει συνέχεια σήμα στα καρκινικά κύτταρα να πολλαπλασιάζονται. Τον σταματάμε με αναστολείς του υποδοχέα.
• Στον τριπλά αρνητικό, όπου ο καρκίνος είναι αρνητικός στα οιστρογόνα, στην προγεστερόνη και στο HER2, και γι΄ αυτό λέγεται τριπλά αρνητικός.  Αυτός, είναι από τη φύση του πιο επιθετικός, επιδεικνύει κακή βιολογική συμπεριφοράκαι ταχύτατο ρυθμό ανάπτυξης, υψηλότερο κίνδυνο υποτροπής και μεταστάσεων και επειδή ακριβώς είναι τριπλά αρνητικός, δεν λειτουργούν  κάποιες από τις στοχεύουσες θεραπείες, τα «όπλα» που έχουμε για τους άλλους καρκίνους μαστού. Έτσι, μέχρι πρότινος χρησιμοποιούσαμε μόνο χημειοθεραπεία. Όμως ευτυχώς, αποτελεί μόνο το 10-20% των καρκίνων του μαστού.

Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος μαστού εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα νεαρής ηλικίας (κάτω των 50 ετών). Όλες οι ασθενείς με τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού υποβάλλονται σε γονιδιακό έλεγχο στο αίμα και φέρουν πιο συχνά παθογόνες γονιδιακές μεταλλάξεις (π.χ. BRCA 1 και 2). Καθώς οι μεταλλάξεις αυτές κληρονομούνται στους απογόνους με πιθανότητα 50%, η ανίχνευσή τους είναι σημαντική όχι μόνο για τις ασθενείς, αλλά και τις οικογένειές τους, καθώς αλλάζει ο τρόπος παρακολούθησής τους εφόσον φέρουν τη μετάλλαξη με συχνότερους και πιο ειδικούς ελέγχους.

Η κ. Καναλουπίτη, επεσήμανε εδώ, πως υπάρχει πολλές φορές φόβος και δεν προχωρούν οι ενδιαφερόμενοι στο γενετικό έλεγχο, όμως τόνισε πως η γενετική πληροφορία δεν είναι πάθηση, είναι πληροφορία, την οποίαχρησιμοποιείς για να προφυλάσσεσαι.

Γι΄ αυτό, όλες οι γυναίκες με τριπλά αρνητικό καρκίνο μαστού, ακόμη κι αν είναι 80 ετών θα πρέπει να κάνουν γονιδιακό έλεγχο, για να έχουν οι ίδιες παραπάνω θεραπευτικές επιλογές, αλλά και  για προστασία των μελών της οικογένειαςτους.

Έγκαιρη διάγνωση

Στάθηκε ακόμη στην σημασία της έγκαιρης διάγνωσης, λέγοντας πως είναι σημαντική για όλους τους καρκίνους, τονίζοντας πως ο καρκίνος του μαστού μέχρι το στάδιο 3, πριν δηλαδή φτάσει να κάνει απομακρυσμένες μεταστάσεις σε άλλα όργανα, έχει τη δυνατότητα να θεραπευθεί.

Άπαξ και γίνει μεταστατικός, η προσπάθεια επικεντρώνεται στο να καταστεί μία χρόνια νόσος και οι ασθενείς να ζουν ποιοτικά και να είναι λειτουργικοί.

Θεραπείες

«Σε ότι αφορά τη θεραπευτική αντιμετώπιση, τα πράγματα είναι αισιόδοξαγια τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού που μέχρι τώρα είχαμε δυνατότητα μόνο για χημειοθεραπεία», είπε η κ. Καναλουπίτη.

Έχουμε πολύ ενθαρρυντικά νέα, γιατί μπήκε στις θεραπευτικές επιλογές και η ανοσοθεραπεία, με φάρμακα που ενισχύουν το ανοσοποιητικό να αναγνωρίζει ως ξένα τα καρκινικά κύτταρα και να τους επιτίθεται. Είναι πολύ σημαντικό το ότι δεν έχει τις παρενέργειες της χημειοθεραπείας, με αποτέλεσμα ακόμη και υπέργηροι άνθρωποι να μπορούν λάβουν θεραπεία. Η ανοσοθεραπεία αρχικά δοκιμάστηκε στο μεταστατικό στάδιο, αλλά τώρα πια χορηγείται και στη θεραπεία του πρώιμου καρκίνου σε ορισμένες περιπτώσεις, καθώς μειώνεται ο κίνδυνος υποτροπής της νόσου. Έτσι, σε συνδυασμό με το χειρουργείο, τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία διευρύνεται το «παράθυρο» να γίνει κάποιος καλά και περισσότεροι ασθενείς να ιαθούν.

Άλλες θεραπείες για τον καρκίνο του μαστού περιλαμβάνουν και τις στοχεύουσες θεραπείες με αναστολείς (parp inhibitors)που δρουν πρόσθετα, αναστέλλοντας την επιδιόρθωση βλαβών του γενετικού κώδικα (DNA) των καρκινικών κυττάρων με αποτέλεσμα αυτά να πεθαίνουν.

Έξυπνα φάρμακα

Επιπλέον όμως, τώρα τελευταία έχουν εγκριθεί τα λεγόμενα «έξυπνα φάρμακα», που είναιμονοκλωνικά αντισώματα, όπως η σασιτουζιμάμπη, που στοχεύουν μόνο τα καρκινικά κύτταρα, αφήνοντας σχεδόν άθικτους τους υγιείς ιστούς. Η θεραπεία εγκρίθηκε για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού, και δίνει πολύ μεγαλύτερο όφελος έναντι της κλασικής χημειοθεραπείας, γιατί χορηγεί πολύ μεγάλο φορτίο μέσα στο καρκινικό κύτταρο και τα γειτονικά του, χωρίς να βλάπτει ιδιαίτερα τους φυσιολογικούς ιστούς.