Διαμελισμένοι σκελετοί αποκαλύπτουν τον πρώτο γνωστό πόλεμο στην Ευρώπη

Μαζικός τάφος στην Ισπανία που περιείχε οστά εκατοντάδων ανθρώπων με ενδείξεις βίαιου θανάτου υποδεικνύει υποδεικνύουν ότι οι πρώτοι πόλεμοι ξέσπασαν στην Ευρώπη τουλάχιστον μια χιλιετία νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε, εκτιμά νέα μελέτη.

Τα ευρήματα σε κοιλάδα του Ριόχα Αβαλέσα στη βόρεια Ισπανία χρονολογήθηκαν με τη μέθοδο του άνθρακα-14 γύρω στα 5.000 χρόνια πριν, όταν η Ευρώπη  βρισκόταν στη Νεολιθική περίοδο.

Μέχρι σήμερα, οι αρχαιότερες ενδείξεις πολέμου χρονολογούνταν στην Εποχή του Χαλκού, η οποία διήρκεσε στην Ευρώπη από τα 4.000 έως τα 2.800 χρόνια πριν.

Οι οικισμοί στις δύο άκρες της κοιλάδας φαίνεται ότι είχαν πολιτιστικές διαφορές

Προηγούμενες μελέτες έδειχναν ότι οι συγκρούσεις εκείνης της εποχής αφορούσαν κυρίως επιδρομές που διαρκούσαν το πολύ μερικές ημέρες και αφορούσαν μικρές ομάδες 20-30 ανθρώπων, αναφέρουν οι συντάκτες της νέας έρευνας σε δελτίο Τύπου. Ως εκ τούτου οι αρχαιολόγοι υπέθεταν ότι οι νεολιθικές κοινωνίες δεν διέθεταν τους πόρους και τα μέσα για παρατεταμένες συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας.

Τα ευρήματα στην Ισπανία δίνουν διαφορετική εικόνα, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύεται στο Scientific Reports των εκδόσεων Nature.

Οι ερευνητές εξέτασαν πλήρεις σκελετούς και απομονωμένα οστά από συνολικά 338 περίπου άτομα, από τα οποία περίπου το 70% ήταν άνδρες. Πολλά οστά έφεραν ίχνη τραυμάτων από αιχμηρά ή αμβλεία όργανα. Στον μαζικό τάφο βρέθηκαν επίσης δεκάδες λίθινα όπλα, όπως μαχαίρια, αιχμές βελών και τσεκούρια.

Πολλά οστά φέρουν κατάγματα από χτυπήματα με λίθινα όπλα (Teresa Fernández-Crespo et al. / Sci Rep 2023)

Το 74% των μη επουλωμένων τραυμάτων και το 70% των επουλωμένων βρέθηκαν στα οστά ανδρών, εύρημα που υποδεικνύει ότι η ένοπλη βία ήταν ανδρική υπόθεση.

Το γεγονός ότι πολλά τραύματα είχαν επουλωθεί μαρτυρά σύμφωνα με τους ερευνητές ότι η βία κράτησε για μήνες.

Ο δε αριθμός των θυμάτων και το γεγονός ότι βρέθηκαν σε κοινό τάφο μαρτυρά ότι δεν επρόκειτο για σύγκρουση εντός της κοινότητας αλλά ένοπλη σύρραξη μεταξύ διαφορετικών ομάδων.

Αν και παραμένει άγνωστο ποια ήταν η αιτία του πολέμου, ο Ροκ Σούλτινγκ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ανέφερε στο New Scientist ότι οι οικισμοί στις δύο άκρες της κοιλάδας ακολουθούσαν διαφορετική διατροφή και είχαν διαφορετικά ταφικά έθιμα, κάτι που υποδεικνύει ότι υπήρχαν πολιτιστικές διαφορές.

Η μελέτη «έρχεται να προστεθεί στην εικόνα που αρχίζει να διαμορφώνεται για τις αρχές της Νεολιθικής ως περιόδου έντονων δυσκολιών, κάτι που πιθανώς συνδέεται με αύξηση των ανισοτήτων και αλλαγές στη δομή της κοινωνίας» σχολίασε ο Μάρτιν Σμιθ του Πανεπιστημίου του Μπέρνμαουθ στη Βρετανία.

Τον Ιανουάριο ο Σμιθ συνυπέγραφε ανασκόπηση της βιβλιογραφίας στην επιθεώρηση PNAS σύμφωνα με την οποία η βία ήταν ενδημική στη Νεολιθική Ευρώπη, πιθανώς λόγω ανταγωνισμού για τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, και ενίοτε οδηγούσε στην εξαφάνιση ολόκληρων κοινοτήτων.