Ευρωεκλογές: Υπό κατασκευή ένας νέος πολιτικός χάρτης

Δεν είναι εποχή αυτή για να ποντάρει κανείς στη σειρά των κομμάτων στις ερχόμενες ευρωεκλογές. Ακόμα και ένας έμπειρος μπεταδόρος, λάτρης του ρίσκου, γνωρίζει πως οποιαδήποτε κίνηση σ’ αυτήν τη φάση είναι αχρείαστα προκλητική, σχεδόν καταδικασμένη να αποτύχει. Κι αυτό γιατί κανείς, όσο γνώστης του παρασκηνίου κι αν είναι, δεν έχει όλα τα δεδομένα στα χέρια του.

Δεν είναι μόνο η μεταβατική περίοδος που έχει ξεκινήσει και αφορά τη δυναμική των υφιστάμενων κομμάτων. Ποιος μπορεί να πει με σιγουριά ποια και πόσα κόμματα θα επιλέξουν να δοκιμαστούν το ερχόμενο καλοκαίρι; Ποιος ξέρει άραγε τις αποφάσεις που θα ληφθούν σε μερικές μέρες ή ακόμα και μήνες από σήμερα, ανάλογα με τους συσχετισμούς και τα δημοσκοπικά στοιχεία;

Μιλάμε επί της ουσίας για έναν χάρτη που δεν έχει ακόμα σχηματιστεί. Με γκρίζα, κενά σημεία που θα χρωματιστούν ανάλογα τις εξελίξεις. Στο επίκεντρο βρίσκονται αυτές που αφορούν τον ΣΥΡΙΖΑ, γιατί αυτές θα κρίνουν το μέλλον στον προοδευτικό χώρο. Δεν είναι όμως οι μοναδικές.

Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ

Μία εβδομάδα πριν από τη συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ, βλέπουμε να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας ίσως η πιο αμφίρροπη εσωκομματική μάχη στην ελληνική Αριστερά μετά το γύρισμα του αιώνα. Για πρώτη φορά, κανείς δεν γνωρίζει όχι μόνο τις αποφάσεις που θα λάβει το ανώτατο όργανο του κόμματος που βρίσκεται στην αξιωματική αντιπολίτευση, αλλά και το αν η επομένη της λήξης της συνεδρίασης θα βρει όλες τις πλευρές στον ίδιο κομματικό μηχανισμό.

Αυτές τις μέρες οι προεδρικοί και η εσωκομματική αντιπολίτευση «ψαρεύουν» στην «γκρίζα ζώνη» των μελών της Κεντρικής Επιτροπής – το αποτέλεσμα θα κρίνει τη μορφή, το στελεχικό δυναμικό και την κατεύθυνση του νέου ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί ένα κόμμα χωρίς τα στελέχη που παραδοσιακά το διαμόρφωσαν (ακόμα και όταν διαφωνούσαν με την προηγούμενη ή τη σημερινή ηγεσία) δημιουργεί χώρο στ’ αριστερά του, στοχεύοντας στα κεντροαριστερά του.

Ενας ενωμένος ΣΥΡΙΖΑ, από την άλλη, στεγανοποιεί τις διαρροές του – αν πραγματικός στόχος είναι να βρεθεί ένα modus vivendi που να ικανοποιεί τους πάντες, τότε οι πρώτες ενδείξεις θα φανούν το ερχόμενο Σάββατο. Η δεύτερη εσωκομματική διαδικασία, το συνέδριο, μοιάζει ακόμα πολύ μακρινό. Αν όμως όντως πραγματοποιηθεί, αν δεν το προλάβουν οι εξελίξεις, τότε το συνέδριο θα είναι η τελική μάχη ανάμεσα σε εκείνους που διεκδικούν την ψυχή του ΣΥΡΙΖΑ. Στην τελική απόφαση των στελεχών του είναι γραμμένο το μέλλον του προοδευτικού χώρου.

Η αριστερή τάση

Η μεγαλύτερη λευκή κουκκίδα στον κομματικό χάρτη βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο: ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ συναντιούνται ψηφοφόροι με παραδοσιακά αριστερές καταβολές, νεότερες γενιές που ενηλικιώθηκαν γνωρίζοντας τον ΣΥΡΙΖΑ ως τον πυρήνα του προοδευτικού πόλου στον ελληνικό δικομματισμό, εκείνοι που ταυτίζονται ακόμα με την καθαρότητα του ηθικού πλεονεκτήματος, οργισμένοι αντισυστημικοί που διαμαρτύρονται, αλλά και πιο μετριοπαθείς που δεν ικανοποιούνται από τις επιλογές που έχουν στην κάλπη.

Η τάση, μικρή αλλά καθοριστική για τον ευρύτερο προοδευτικό χώρο, αντικατοπτρίζεται στις απευθείας διαρροές προς την πλευρά του ΚΚΕ, όχι μόνο από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και από εκείνη του ΠΑΣΟΚ – από κοντά, το ΜέΡΑ25 παραμένει στη ζώνη του 3% στις δημοσκοπήσεις, στο κατώφλι της εκπροσώπησης, τη στιγμή που θα μπορούσε να είχε εξαϋλωθεί.

Το ερώτημα, και πάλι, έχει να κάνει με τις προθέσεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ: με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, πιο πιθανή μοιάζει η ενδεχόμενη αποχώρηση μελών της Ομπρέλας, ενώ η τάση των 6+6 κρατάει πιο μετριοπαθή στάση. Τα αποτελέσματα των μεταξύ τους διεργασιών, η απόφαση μιας διάσπασης θα σχηματίσουν τον αριθμό των κομμάτων στα αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι ρόλο θα παίξουν και οι μετρήσεις – αν, δηλαδή, το νέο σχήμα μπορεί, με περισσότερη ή λιγότερη ευκολία, να διεκδικήσει μια θέση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Δύο ή τρεις στο Κέντρο

Εν αναμονή του ΣΥΡΙΖΑ, στο ΠΑΣΟΚ ετοιμάζονται – και το κάνουν γνωρίζοντας πως αυτή είναι η ιδανική περίοδος για να διεκδικήσουν, ύστερα από μία δεκαετία, την ηγεσία του προοδευτικού χώρου. Σηκώνουν τους τόνους προς την πλευρά της ΝΔ, εντείνοντας την κριτική τους σε ζητήματα ασφάλειας, οικονομίας και κράτους δικαίου, ενώ παράλληλα κλείνουν την πόρτα της ενδεχόμενης συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ, με στόχο την πολιτική αυτονομία της δικής τους παράταξης.

Κι αν η στάση απέναντι στα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης είναι λίγο – πολύ ξεκάθαρη, εκ δεξιών του τα πράγματα είναι διαφορετικά – κι αυτό γιατί υπάρχει μια μερίδα ψηφοφόρων που βρίσκεται ανάμεσα στα δύο κόμματα, στο ονομαζόμενο προοδευτικό Κέντρο. Αυτή τη μερίδα ψηφοφόρων προσπαθούν να κερδίσουν και ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Ανδρουλάκης, οι οποίοι τη Δευτέρα θα δώσουν και οι δύο το παρών στην εκδήλωση προς τιμήν του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη.

Αυτός ο χώρος βρίσκεται εν αναμονή μιας ακόμα απόφασης: ο Ανδρέας Λοβέρδος θα ανακοινώσει, στις αρχές του επόμενου μήνα, αν θα επιλέξει να κατέβει στις εκλογές με δικό του φορέα ή αν θα επιλέξει να ενσωματωθεί στη ΝΔ. Αυτή η ανακοίνωση θα «κλείσει» και το γαλαζοπράσινο ερώτημα – αν δηλαδή, στο Κέντρο την ψήφο θα διεκδικήσουν δύο ή τρία κόμματα. Οχι απαραιτήτως σε ισότιμη βάση.

Ο οικολογικός παράγοντας

Στην Ελλάδα τα Πράσινα κόμματα δεν είχαν ποτέ ιδιαίτερη τύχη – όμως η μοναδική φορά που ο οικολογικός χώρος εκπροσωπήθηκε από το 2000 και μετά ήταν σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με τον Μιχάλη Τρεμόπουλο και τον Νίκο Χρυσόγελο των Οικολόγων Πράσινων. Τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει πολύ από άποψη ποσοστού, έχουν όμως αλλάξει οι συνθήκες: πλέον όλα τα κόμματα, και δη τα προοδευτικά, ενσωματώνουν την πράσινη ενέργεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη στο πρόγραμμά τους, αναγνωρίζοντας τον τρόπο που η κλιματική κρίση θα επηρεάσει τις κοινωνίες από εδώ και πέρα.

Το ενδιαφέρον είναι πως με ένα τέτοιο πρόγραμμα εξελέγη και ο νέος δήμαρχος Αθηναίων, ο Χάρης Δούκας. Ενσωματώνοντας στο ψηφοδέλτιό του και στελέχη των οποίων το όνομα ταυτίζεται με την πολιτική Οικολογία – ο Χρυσόγελος, μάλιστα, εξελέγη στο δημοτικό συμβούλιο. Τα ανοίγματα υφίστανται και σε κομματικό επίπεδο, από όμορους χώρους, έχοντας ξεκινήσει ήδη από τις προηγούμενες εθνικές εκλογές που διαμόρφωσαν συγκεκριμένες συμμαχίες.

Πώς θα ανταποκριθούν οι οικολόγοι στην ανακατάταξη του προοδευτικού χώρου; Οι ψίθυροι για τη δημιουργία ενός Πράσινου συνδυασμού από τα σπλάγχνα του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος θα μπορούσε είτε να λειτουργήσει αυτόνομα είτε να συμμαχήσει με άλλους για να έχει ουσιαστικές ελπίδες εκπροσώπησης δεν έχουν κοπάσει, όμως ακόμα τίποτα απτό δεν υπάρχει στον ορίζοντα.

Δεξιά της Δεξιάς

Στον χώρο της δεξιάς πολυκατοικίας όπου κατοικούν τα κόμματα δεξιά της ΝΔ, η μεγαλύτερη εξέλιξη έχει να κάνει με την έρευνα που αφορά τους «Σπαρτιάτες»: η επικείμενη άρση ασυλίας των έντεκα βουλευτών από την Ολομέλεια της Βουλής ανοίγει τον δρόμο για την έρευνα της εισαγγελίας για το αδίκημα της εξαπάτησης εκλογέων.

Μια ενδεχόμενη ποινική δίωξη θεωρείται πως θα επηρεάσει άμεσα και τη διαδικασία των ενστάσεων στο εκλογοδικείο – με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την παρουσία του κόμματος στο Κοινοβούλιο. Σε αυτές τις συνθήκες, πόσο πιθανή είναι μια ανακατάταξη των ακροδεξιών δυνάμεων;

Ηδη στα διαδικτυακά ακροδεξιά παράκεντρα η κακή επίδοση του Ηλία Κασιδιάρη στη μάχη για τη δημαρχία της Αθήνας θεωρείται απότοκος της εσωκομματικής διένεξης των βουλευτών που φέρεται να επηρεάζει με την τυπική ηγεσία της κοινοβουλευτικής ομάδας. Κι αυτό, την ώρα που η τύχη του πραγματικού ηγέτη των «Σπαρτιατών» θα κριθεί από το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών τον ερχόμενο Φεβρουάριο, όταν αναμένεται να κάνει και αίτηση αποφυλάκισης, ζητώντας την υφ’ όρων απόλυσή του.

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»