Είναι η λύση των δύο κρατών εφικτή για τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους;

Από τη στιγμή που η διεθνής κοινότητα δεν κατάφερε να αποτρέψει το Ισραήλ να απαντήσει στην κτηνώδη επίθεση της Χαμάς με έναν άγριο πόλεμο, τα βλέμματα των ηγετών της στρέφονται τώρα στην επόμενη μέρα.

«Όταν τελειώσει αυτή η κρίση, πρέπει να υπάρχει ένα όραμα για αυτό που θα ακολουθήσει, και κατά την άποψή μας αυτό (σ.σ. που θα ακολουθήσει) πρέπει να είναι μια λύση δύο κρατών», δήλωσε χαρακτηριστικά πριν από λίγες ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ενώ ανάλογη θέση εξέφρασαν είτε οι ίδιοι είτε μέσω αντιπροσώπων τους ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο Κινέζος ομόλογος του Σι Τζινπίνγκ έως και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Σαφώς και δεν είναι η πρώτη φορά που η λύση των δύο κρατών στην πικρή αυτή σύγκρουση που ταλανίζει την περιοχή εδώ και σχεδόν έναν αιώνα, δηλαδή το μοίρασμα της γης μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου για τη δημιουργία δύο ανεξάρτητων, κυρίαρχων κρατών για τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους που θα ζουν πλάι πλάι, έχει τεθεί στο τραπέζι, γράφει ο Guardian.

Αντίπαλοι λαοί με παρόμοια άρνηση

Μέχρι σήμερα όμως έχει αποδειχτεί αδύνατο για το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους να καταλήξουν σε μια τέτοια συμφωνία. Μάλιστα, από τότε που οι σχετικές συνομιλίες με τη μεσολάβηση του Τζον Κέρι, τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, κατέρρευσαν το 2014, και οι εβραϊκοί οικισμοί στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ πολλαπλασιάστηκαν, οι αναλυτές άρχισαν να εκτιμούν ότι η λύση των δύο κρατών πέθανε οριστικά.

Israel-Palestine: Is the two-state solution the answer to the crisis? https://t.co/qyNYpUN6pp

— The Observer (@ObserverUK) November 4, 2023

Η άποψη αυτή ενισχύθηκε και από τις δημοσκοπήσεις που διενεργήθηκαν λίγο πριν από τη φονική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο, μια έρευνα του Pew Research Center διαπίστωσε ότι μόνο το 35% των Ισραηλινών πίστευε ότι «μπορεί να βρεθεί τρόπος να συνυπάρξουν ειρηνικά το Ισραήλ και ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος», ένα ποσοστό που κατέγραφε πτώση 15 ποσοστιαίων μονάδων από το αντίστοιχο αποτέλεσμα του 2013.

Από την άλλη πλευρά και μια δημοσκόπηση του Gallup διαπίστωσε ότι μόλις το 24% των Παλαιστινίων που ζουν στη Δυτική Όχθη, τη Γάζα και την Ανατολική Ιερουσαλήμ υποστηρίζουν σήμερα τη λύση δύο κρατών, όταν το 2012 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν από 59%. Μάλιστα, το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι οι νέοι Παλαιστίνιοι παρουσιάζονται σημαντικά λιγότερο ενθουσιώδεις από τους γονείς τους, σημειώνει η βρετανική εφημερίδα.

Η λιγότερη κακή επιλογή

Και το ερώτημα παραμένει μπορεί να αναβιώσει η λύση των δύο κρατών;  «Δεν υπάρχουν άλλες βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις», δηλώνει ο Γιόσι Μέκελμπεργκ από τη δεξαμενή σκέψης Chatham House. «Η λύση των δύο κρατών είναι η λιγότερο κακή επιλογή για να μπορέσουν τόσο οι Ισραηλινοί όσο και οι Παλαιστίνιοι να εκπληρώσουν τα πολιτικά, πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματά τους», λέει ο ίδιος.

Σχολιάζοντας σχετικά ο Γιόσο Μπειλίν, πρώην Ισραηλινός διαπραγματευτής για την ειρήνη, δηλώνει ότι «είναι η μόνη λύση – δεν υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός». Σύμφωνα, ωστόσο, με τον Ααρόν Ντέιβιντ Μίλερ, σύμβουλο για τη Μέση Ανατολή τόσο δημοκρατικών όσο και ρεπουμπλικανικών κυβερνήσεων «πρέπει να ξεχωρίσουμε την προσδοκία από την πραγματικότητα». «Οι πιθανότητες είναι πολύ, πολύ χαμηλές. Είναι ουσιαστικά μια αδύνατη η αποστολή», εκτιμά ο ίδιος.  Υπάρχουν πολυάριθμα εμπόδια στο δρόμο της λύσης των δύο κρατών, συμπληρώνει ο ίδιος υπογραμμίζοντας ότι την επόμενη μέρα του πολέμου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα ζουν σε «δυο βαθιά τραυματισμένες κοινωνίες».

Η κυβέρνηση του Ισραήλ κυβέρνηση -ένας συνασπισμός του Λικούντ με υπερορθόδοξα και ακροδεξιά κόμματα– είναι εξάλλου σφόδρα αντίθετη στην ίδια την ιδέα ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους και ο ηγέτης της, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει εμποδίσει την πρόοδο στο θέμα αυτό εδώ και πολλά χρόνια. Και μπορεί λίγοι περιμένουν ότι θα επιβιώσει ως πρωθυπουργός μόλις τελειώσει ο πόλεμος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα ανοίξει και ο δρόμος για την υλοποίηση της.

Στους δρόμους της Ουάσιγκτον υπέρ των Παλαιστινιών και κατά των Ισραηλινών

Αλλαγή ηγεσίας και στις δύο πλευρές

Η Παλαιστινιακή Αρχή, με επικεφαλής τον Μαχμούντ Αμπάς, που από πολλούς χαρακτηρίζεται ως η παράπλευρη συνέπεια των όσων τρομερών και φοβερών συμβαίνουν τον τελευταίο καιρό στη Μέση Ανατολή, κρίνεται αναποτελεσματική και έχει απωλέσει εδώ και καιρό την αξιοπιστία της στον λαό. Ο Αμπάς είναι ήδη 87 ετών και η τετραετής θητεία του ως πρόεδρος έχει διαρκέσει μέχρι στιγμής σχεδόν 19 χρόνια.

Ο μόνος πιθανός διάδοχός του, ο Μαρουάν Μπαργκούτι, υψηλόβαθμο στέλεχος της Φατάχ και ήρωας για πολλούς Παλαιστίνιους, βρίσκεται σε ισραηλινή φυλακή εδώ και 21 χρόνια, εκτίοντας πέντε φορές ισόβια κάθειρξη για φόνο.

«Αυτό που λείπει και από τις δύο πλευρές είναι η ηγεσία και η πολιτική βούληση. Και οι δύο πλευρές πρέπει να ξυπνήσουν μετά από αυτόν τον φρικτό πόλεμο και να βρουν νέα ηγεσία», λέει ο Μέκελμπεργκ.  «Χρειάζεται ένας (Νέλσον) Μαντέλα και ένας (Φρεντερίκ) Κλερκ ή κάποιος παρόμοιος», καταλήγει ο ίδιος και ίσως τότε η λύση των δύο κρατών καταστεί εφικτή παρά τις μεγάλες προκλήσεις, τα σύνορα, τους εβραϊκούς οικισμούς σε Δυτική Όχθη και Ανατολική Ιερουσαλήμ, το μέλλον της Ιερουσαλήμ, το «δικαίωμα επιστροφής» των Παλαιστίνιων προσφύγων και των απογόνων τους και την ασφάλεια στη Γάζα.