Γιατί αυτός ο πόλεμος είναι τόσο αιματηρός; Tο μάθημα της Ουκρανίας και η ασύμμετρη μάχη

Για τον ασύμμετρο πόλεμο έχουν δοθεί διάφοροι ορισμοί. Είναι ο πόλεμος στον οποίο η ισχύς μεταξύ των εμπλεκομένων διαφέρει σημαντικά, αυτός που χαρακτηρίζεται από διαφορετικές στρατηγικές των αντιπάλων του, προκειμένου να εξισορροπηθεί η διαφορά δύναμης, ο οποίος όμως, όπως έχει αποδείξει η ιστορία, προκαλεί απείρως μεγαλύτερες απώλειες και δυσανάλογου κόστους αποτελέσματα.

Από κάθε άποψη, συνεπώς, οι μάχες στη Γάζα μεταξύ του ισραηλινού στρατού και της Χαμάς είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα σύγχρονου ασύμμετρου πολέμου, γράφει στο Al Jazeera ο αναλυτής Ζόραν Κούσοβατς.

Ο όρος «ασύμμετρος πόλεμος» μπορεί να χρησιμοποιείται εδώ και λιγότερο από 60 χρόνια, αλλά η έννοια του είναι πολύ παλαιότερη. Δεν έχει να κάνει μόνο με την υπεραπλουστευμένη εκδοχή ενός Δαυίδ εναντίον του Γολιάθ, αλλά αφορά μια ανηλεή σύγκρουση που βασίζεται στην αναίρεση των κανόνων δικαίου και του δικαίου του πολέμου, όταν, για παράδειγμα ένα κράτος συγκρούεται με τους μαχητές μια οργάνωσης που δεν προστατεύονται από καμιά διεθνή σύμβαση.

Στον πόλεμο, όπου όλα επιτρέπονται

Σε αυτό το πλαίσιο, όλα επιτρέπονται, δηλαδή ο τακτικός στρατός μπορεί να επιστρατεύσει τακτικές που είναι νομικά απαράδεκτες σε έναν «κανονικό πόλεμο», ενώ οι μαχητές από την άλλη πλευρά μπορούν να προβούν σε κατάφωρα παράνομες πράξεις με το επιχείρημα ότι δεν αντιμετωπίζονται ως ισότιμοι. Ακριβώς γι’ αυτό, άλλωστε, και οι ασύμμετροι πόλεμοι είναι συνήθως πιο αιματηροί και περισσότερο άγριοι από τους πολέμους μεταξύ τακτικών στρατών.

Παλαιστίνιοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους ενώ οι βόμβες του Ισραήλ πέφτουν γύρω τους βροχή

Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό, ότι πολυάριθμοι πόλεμοι, εμφύλιοι και άλλοι, τον τελευταίο μισό αιώνα περίπου, ήταν ασύμμετροι: Βιετνάμ, Αφγανιστάν, Κόσοβο, Σρι Λάνκα και Συρία. Σε πολλές περιπτώσεις, τα αουτσάιντερ θριάμβευσαν, συχνά όχι γιατί επικράτησαν σε αποφασιστικές μάχες, αλλά γιατί οδήγησαν τον εχθρό στην εξάντληση , αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτός είναι ο κανόνας.

Όσον αφορά τις μάχες στη Γάζα, οι πιο σχετικές περιπτώσεις ασύμμετρου πολέμου είναι οι συνεχείς αψιμαχίες της Χεζμπολάχ με τον ισραηλινό στρατό και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αν και Ρωσία και Ουκρανία είναι κράτη, υπάρχουν σημαντικά χαρακτηριστικά ασύμμετρου πολέμου στην αρχική αντίδραση του Κιέβου στην εισβολή της Μόσχας, γράφει το Al Jazeera.

Το γύρισμα της πλάστιγγας

Όταν απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1991, η Ουκρανία κληρονόμησε έναν παλιό στρατό σοβιετικού τύπου και έκανε ελάχιστα πράγματα για να τον βελτιώσει. Η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014 γύρισε την πλάστιγγα και έφερε ως εκ τούτου το Κιέβο κοντά στη Δύση και τα ΝΑΤΟϊκά στρατιωτικά πρότυπα.

Η αλλαγή, ωστόσο, ενός μεγάλου και αδρανούς συστήματος απαιτεί χρόνο, γι’ αυτό και η Ουκρανία με τη Δύση σε ρόλο συμβουλάτορα προχώρησε στην εφαρμογή νέων δογμάτων, στην ανάπτυξη τακτικών πρωτοβουλιών και την υιοθέτηση μιας πιο ανεξάρτητης προσέγγισης που της εξασφάλισε να μην ηττηθεί αμέσως και της κέρδισε χρόνο και πόντους έναντι της Ρωσίας, που έχει μείνει σε αυτό που ξέρει καλά, έναν πόλεμο με σαφή –συχνά δυσκίνητη- ιεραρχία και εντολές από ψηλά που δεν γίνεται να αγνοηθούν ή να προσαρμοστούν στα συνεχώς διαφορετικά δεδομένα χωρίς έγκριση.

Μια από τις σημαντικότερες τακτικές εξελίξεις από τη πλευρά της Ουκρανίας ήταν η χρήση μικρών, φθηνών εμπορικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών για καινοτόμες αποστολές. Με κόστος μόλις 200 δολάρια ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος πέταγε πάνω από τον εχθρό έβλεπε τη θέση του και προσάρμοζε ανάλογα την επίθεση ή την άμυνα του. Σύντομα, ακολούθησαν τα «βομβαρδιστικά χωρίς πιλότο», σαν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) οπλισμένα με πυραύλους των ΗΠΑ, προκαλώντας, όπως εκτιμάται, μεγάλο αριθμό απωλειών μεταξύ των στρατευμάτων της Ρωσίας.

Εβραίοι προσέυχονται στο «τείχος των δακρύων» στην παλιά πόλη της Ιερουσαλήμ

Εκατόμβες θυμάτων

Υπάρχουν δύο μέθοδοι για την αντιμετώπιση των ασύμμετρων επιθέσεων: ενεργή προστασία, παρεμβολές στις συχνότητες που χρησιμοποιούν τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη του εχθρού, καθιστώντας τα άχρηστα, ή χρήση όπλων κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών. Πολύ πιο ασφαλής στη χρήση, φθηνότερη και απλούστερη είναι η παθητική προστασία: η τοποθέτηση μιας «οροφής» πάνω σε ένα τανκ, δηλαδή ένα μεταλλικό πλαίσιο με ένα πλέγμα από σκληρό σύρμα, ώστε η βόμβα του μη επανδρωμένου αεροσκάφους να εκρήγνυται όταν προσκρούει πάνω τους χωρίς να προκαλεί ζημιά στο άρμα.

Όσον αφορά το ερώτημα, τι σχέση έχουν τα παραπάνω με τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, ο Ζόραν Κούσοβατς απαντά ότι αν αντικατασταθεί κάθε αναφορά στον ουκρανικό στρατό με τη «Χαμάς» και κάθε «Ρωσία» με το Ισραήλ σχηματίζεται το τρέχον πλαίσιο των εχθροπραξιών.

Με απλά λόγια, η τακτική καινοτομία σαφώς και δεν έχει κερδίσει τον πόλεμο για τους Ουκρανούς, αλλά επιβράδυνε σημαντικά τους Ρώσους. Η εφαρμογή παρόμοιων όπλων και μεθόδων μπορεί να μην καταφέρουν να υπερασπιστούν την πόλη της Γάζας από τις μαζικές ισραηλινές επιθέσεις, ωστόσο μετά βεβαιότητας θα τραβήξουν τον πόλεμο σε μάκρος και θα προκαλέσουν εκατόμβες θυμάτων.