Μέση Ανατολή: Η Μόσχα θα είναι η νικήτρια του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς

«Ο Πούτιν γνωρίζει καλά ότι η επέκταση του κύκλου εμπλοκής στη Μέση Ανατολή σημαίνει εξάντληση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ουάσιγκτον παγκοσμίως» λέει η Ευανθία Κουλουριώτη, πολιτική αναλύτρια με ειδίκευση στα θέματα της Μέσης Ανατολής και αρθρογράφος σε πολλά ξένα δίκτυα ενημέρωσης (στη φωτογραφία αρχείου του Sputnik/Sergei Savostyanov/via Reuters, επάνω, ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν).

Αναφέρεται ταυτόχρονα στους κερδισμένους και στους χαμένους του πολέμου μεταξύ Ισραήλ – Χαμάς, τονίζει ότι η Γάζα, αλλά και το Ισραήλ, δεν θα επιστρέψουν σ’ αυτό που ήταν πριν τις 7 Οκτωβρίου και εκτιμά ότι ήταν διαφορετικό το σχέδιο της ισλαμιστικής οργάνωσης.

«Η Χαμάς εξεπλάγη από δύο γεγονότα»

Τελικά ποιος ήταν ο στόχος της επίθεσης της Χαμάς; Η δολοφονία αμάχων έτσι αδιακρίτως και η τρομοκράτηση του πληθυσμού του Ισραήλ;

Με βάση την παρατήρησή μου για τη γεωπολιτική πραγματικότητα της περιοχής πριν από τις 7 Οκτωβρίου, την αντίδραση της Χαμάς και τις δηλώσεις των αξιωματούχων της μετά την επίθεση, πέρα από την αντίδραση των συμμάχων της, φαίνεται ότι αυτό που σχεδιάστηκε δεν ταίριαζε με αυτό που συνέβη, απαντά η κυρία Κουλουριώτη, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Πολίτη της Κύπρου.

Και συνεχίζει: Στις 7 Οκτωβρίου, το σχέδιο ήταν οι ειδικές δυνάμεις της Χαμάς να επιτεθούν σε μια σειρά από περάσματα του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, στη συνέχεια να διεισδύσουν προς τη Διοίκηση της Μεραρχίας Γάζας και να αιχμαλωτίσουν τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό στρατιωτικών.

Αλλά επειδή ήταν πολύ περιορισμένος ο αριθμός των πολιτικών και στρατιωτικών ηγετών της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και του IRGC με προηγούμενη γνώση των προετοιμασιών για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, δεν έφτασαν οι πληροφορίες στις ισραηλινές Μυστικές Υπηρεσίες.

Ετσι, η Χαμάς εξεπλάγη από δύο γεγονότα: Το πρώτο ήταν μια κατάσταση απώλειας και σύγχυσης που έπληξε την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στο Ισραήλ, γεγονός που καθυστέρησε την ισραηλινή αντίδραση. Δεύτερον, με τη χωρίς σχεδόν καμία αντίσταση από τον ισραηλινό στρατό (IDF), τα σύνορα μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας και των γύρω ισραηλινών πόλεων βγήκαν εκτός ελέγχου, ωθώντας άλλες πολιτοφυλακές και πολίτες να εισέλθουν σε αυτές και να αυξήσουν τον λογαριασμό της επίθεσης.

Μετατράπηκε σε τυχαία επίθεση

Ετσι, από μια περιορισμένη, αστραπιαία επιχείρηση μετατράπηκε σε μια τυχαία επίθεση με τεράστιο αριθμό θυμάτων και ομήρων. Ως εκ τούτου, το σκηνικό βγήκε εκτός ελέγχου και οδήγησε σε μεγαλύτερο αριθμό ισραηλινών απωλειών, κάτι που ήταν σοκ τόσο για τη Χαμάς όσο και για τους συμμάχους της στο Ιράν και τον Λίβανο, φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με μια νέα εξίσωση που δεν ήθελαν, ούτε ήταν προετοιμασμένοι.

Είχαν εμπλοκή στους σχεδιασμούς της Χαμάς χώρες όπως το Ιράν και η Ρωσία;

Από τις 7 Οκτωβρίου, υπάρχουν πολλές ψευδείς πληροφορίες που κάνουν λόγο για άμεσο ρόλο της Μόσχας στις επιθέσεις της Χαμάς ή για την παροχή πολεμικού εξοπλισμού. Κατά τη γνώμη μου, η Μόσχα δεν γνώριζε τις προετοιμασίες της Χαμάς για τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου και εξεπλάγη, όπως πολλές χώρες της περιοχής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η Μόσχα δεν είναι ευχαριστημένη παρακολουθώντας τα γεγονότα.

Ο Πούτιν γνωρίζει καλά ότι η επέκταση του κύκλου εμπλοκής στη Μέση Ανατολή σημαίνει εξάντληση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Ουάσιγκτον παγκοσμίως, κάτι που θα αντικατοπτριστεί στη στήριξη που παρέχει στην Ουκρανία. Γι’ αυτόν τον λόγο, πιστεύω ότι οι πολιτικοί στη Μόσχα μπορεί να συμβουλεύουν τους συμμάχους τους στην Τεχεράνη για τη σημασία της υποστήριξης της Γάζας, αλλά ταυτόχρονα προσπαθούν να διασφαλίσουν ότι το καθεστώς Ασαντ δεν θα συμμετάσχει σε αυτήν την κλιμάκωση ώστε να μην επηρεαστεί η παρουσία της Ρωσίας στο συριακό λιμάνι της Ταρτούς.

Ο ρόλος της Τουρκίας στη σύγκρουση

Ποιος είναι ο ρόλος της Τουρκίας; Θα έρθει ξανά σε πολύχρονη διπλωματική σύγκρουση με το Ισραήλ ή αναμένεται μια σημαντική βελτίωση μετά το τέλος του πολέμου;

Τις δύο πρώτες εβδομάδες του πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς οι τουρκικές δηλώσεις ήταν κάπως μετριοπαθείς, ενώ οι προσπάθειες της Τουρκίας επικεντρώθηκαν σε έντονες διπλωματικές κινήσεις. Ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, επισκέφθηκε το Κατάρ, το Ιράν, τον Λίβανο και την Αίγυπτο.

Η τουρκική κυβέρνηση προσπάθησε να λειτουργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ των ηγετών της Χαμάς που βρίσκονται στην επικράτειά της και της κυβέρνησης Νετανιάχου, κάτι που δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη, δεδομένης της πρωτοπορίας του Κατάρ σε αυτόν τον ρόλο. Ωστόσο, λόγω του μεγάλου λαϊκού κινήματος, ειδικά των υποστηρικτών του ΑΚΡ, για την απόρριψη της ισραηλινής στρατιωτικής επιχείρησης στη Λωρίδα της Γάζας, ο τόνος των τούρκων αξιωματούχων άρχισε να αλλάζει.

Στην τελευταία του ομιλία, μπροστά σε 1,5 εκατομμύριο υποστηρικτές του, υπό τον τίτλο «Υποστήριξη για την Παλαιστίνη» στην Κωνσταντινούπολη, ο τούρκος πρόεδρος Ερντογάν απήγγειλε κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου κατά του IDF και αρνήθηκε να περιγράψει τη Χαμάς ως τρομοκρατική οργάνωση.

Αυτή η αλλαγή προσανατολισμού μπορεί να διαβαστεί με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένου του ότι η Τουρκία αρχικά δεν περίμενε ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου θα επέλεγε να προχωρήσει σε ολοκληρωτικό πόλεμο.

Στο σημείο μηδέν οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις

Γι’ αυτό ο Ερντογάν δεν ήθελε να βλάψει τη σχέση του με το Ισραήλ, αφού είχε φτάσει σε καλό σημείο τους τελευταίους μήνες. Αυτές οι σχέσεις βασίστηκαν σε κοινά συμφέροντα στους τομείς της ενέργειας, του τουρισμού και της τεχνολογίας.

Ομως, η μεγάλη λαϊκή πίεση των υποστηρικτών της ήταν ο παράγοντας που ανάγκασε την κυβέρνηση Ερντογάν να υποκύψει και να υιοθετήσει δηλώσεις υποστήριξης της Γάζας και της Χαμάς.

Τα αποτελέσματα των επισκέψεων του Φιντάν μετέφεραν το μήνυμα στην τουρκική πλευρά ότι η περιοχή μπορεί να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας μεγάλης κλίμακας σύγκρουσης που να περιλαμβάνει τον Λίβανο, τη Συρία και το Ιράκ. Για τον λόγο αυτόν η Τουρκία δεν ήθελε να είναι σε εχθρική θέση με τους γείτονές της.

Πιστεύω ότι αυτή η τουρκική θέση θα οδηγήσει στην επαναφορά των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων στο σημείο μηδέν και πιθανότατα δεν θα βελτιωθούν βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα, κάτι που μπορεί να επιδράσει θετικά στην ισραηλινή προσέγγιση με τη Λευκωσία και την Αθήνα.

Οι στόχοι του Νετανιάχου

Τι επιδιώκει πλέον ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου;

Το πολεμικό υπουργικό συμβούλιο, με επικεφαλής τον Νετανιάχου, ξεκίνησε τη χερσαία επιχείρηση παρά τις απειλές που έφτασαν από το Ιράν, τους συμμάχους του και τις πολιτοφυλακές του στην περιοχή, και παρά τις εσωτερικές, αραβικές, ακόμα και αμερικανικές πιέσεις.

Ο Νετανιάχου γνωρίζει πολύ καλά ότι οποιαδήποτε διακοπή αυτής της επιχείρησης προτού επιτύχει τους στόχους της θα θεωρηθεί ήττα. Οι στόχοι του είναι να τερματίσει τις πυραυλικές δυνατότητες της Χαμάς και άλλων πολιτοφυλακών, να καταστρέψει τα δίκτυα σηράγγων που ανήκουν σε αυτές, να εκκαθαρίσει τους στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες της Χαμάς και να δώσει ένα ισχυρό πλήγμα στις στρατιωτικές της δυνατότητες, λύνοντας τελικά το θέμα των ομήρων.

Οι ΗΠΑ έχουν σχέδια για τη Μέση Ανατολή;

Οι πολιτικοί στον Λευκό Οίκο δεν κρύβουν την απόρριψή τους για οποιαδήποτε επέκταση της σύγκρουσης, πέρα από τα σύνορα του Ισραήλ και της Γάζας. Η τάση αυτή είναι σαφής στις δηλώσεις Μπάιντεν και επιβεβαιώθηκε από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Επί του παρόντος, η κυβέρνηση Μπάιντεν εργάζεται σε τρεις δρόμους για να αποτρέψει αυτήν την επέκταση: Ο πρώτος είναι να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις που διεξάγει το Κατάρ για να βρει μια διέξοδο στο θέμα των ομήρων της Χαμάς.

Ο δεύτερος είναι η αποστολή μηνυμάτων ηρεμίας και απειλών τόσο προς το Ιράν όσο και προς τη Χεζμπολάχ.

Ο τρίτος είναι η αύξηση του επιπέδου στρατιωτικής ετοιμότητας των αμερικανικών και ισραηλινών δυνάμεων, αναπτύσσοντας δύο αεροπλανοφόρα, έναν αριθμό πολεμικών πλοίων και πρόσθετες μοίρες αεροσκαφών F-15/16.

Το τέλος της Χαμάς

Θα αλλάξουν οι ισορροπίες και οι συμμαχίες στην περιοχή μετά τα γεγονότα;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η περιοχή οδεύει προς αλλαγές, η σημαντικότερη από τις οποίες είναι ότι το Ισραήλ πριν τις 7 Οκτωβρίου δεν θα είναι το ίδιο όπως μετά. Το τέλος της Χαμάς στη Γάζα, κατά τη γνώμη μου, θα είναι μόνο η αρχή μίας ακόμα στρατιωτικής κίνησης στη Δυτική Οχθη κατά των παλαιστινιακών πολιτοφυλακών, που θα φέρει το Ισραήλ σε μια πιο άνετη θέση για την αντιμετώπιση των απειλών της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Ως εκ τούτου, μπορούμε να πούμε ότι οι κατανοήσεις και οι κανόνες εμπλοκής που διέπουν την περιοχή δεν ισχύουν πλέον. Οδεύουμε προς τη χάραξη νέων κανόνων εμπλοκής. Για τον λόγο αυτόν πρέπει να περιμένουμε λίγο για να μπορέσουμε να διαβάσουμε τις οδηγίες του Ιράν και των συμμάχων του. Θα επιλέξει την άμεση αντιπαράθεση μετά την εισβολή στη Γάζα ή θα περιμένει την επόμενη κίνηση του Ισραήλ;

Η θέση της Κύπρου και της Ελλάδας

Η Κύπρος και η Ελλάδα μπορούν να έχουν κάποιον ρόλο σε αυτό το πλαίσιο; Μπορούν να επηρεάσουν τις εξελίξεις;

Κατά τη γνώμη μου, τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα θα πρέπει να περιμένουν και να παρακολουθούν προσεκτικά τα γεγονότα λόγω της πιθανότητας ο κύκλος της σύγκρουσης να επεκταθεί για να συμπεριλάβει τον Λίβανο και το Ιράν.

Ομως, μετά το τέλος αυτού του πολέμου, η Λευκωσία και η Αθήνα είναι πιθανόν να επωφεληθούν από την ένταση στις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις στα θαλάσσια και ενεργειακά σύνορα, αλλά και στη διπλωματία. Είναι επίσης πιθανόν ν’ αυξηθεί η ένταση μεταξύ Αγκυρας και Ουάσιγκτον, κάτι που θα στηρίξει τις ευκαιρίες της Λευκωσίας και της Αθήνας.

Υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι στο διεθνές σκηνικό. Για παράδειγμα, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η ΕΕ και άλλες μεγάλες δυνάμεις θα χάσουν ή θα κερδίσουν από αυτόν τον πόλεμο;

Στην κορυφή των ηττημένων θα είναι η ίδια η Χαμάς, η παρουσία της οποίας είναι πολύ πιθανόν να τερματιστεί στη Γάζα, κάτι που θα σημάνει το τέλος του ρόλου της στην περιοχή.

Το Ιράν θα είναι ο άλλος χαμένος, καθώς θα χάσει το σημαντικότερο χαρτί πίεσης και εκβιασμού εναντίον του Ισραήλ, ειδικά στον φάκελο των διαπραγματεύσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα.

Ρωσία και Κίνα

Νικήτρια αυτού του πολέμου είναι η Μόσχα, η οποία πιστεύει ότι η ενασχόληση της Ουάσιγκτον με την υποστήριξη του Ισραήλ θα την αποσπάσει από την υποστήριξη της Ουκρανίας ή τουλάχιστον θα μειώσει την προμήθεια όπλων στον ουκρανικό στρατό.

Το Πεκίνο, επίσης, πιστεύει ότι η βύθιση της Ουάσιγκτον σ’ έναν άλλο πόλεμο στη Μέση Ανατολή θα της δώσει περισσότερη ελευθερία κινήσεων στη Θάλασσα της Κίνας.

Ποια νομίζετε ότι θα είναι η επόμενη μέρα στην περιοχή του Ισραήλ και της Παλαιστίνης με βάση τα όσα βλέπουμε να εκτυλίσσονται;

Κατά τη γνώμη μου, η Γάζα δεν θα επιστρέψει σε αυτό που ήταν πριν τις 7 Οκτωβρίου. Υπάρχουν δύο επεξεργαζόμενα σενάρια αυτήν τη στιγμή: Το πρώτο είναι να μεταφερθούν οι κάτοικοι της Γάζας σε μεταγενέστερο στάδιο σε κέντρα προσφύγων στην αιγυπτιακή επικράτεια.

Το δεύτερο είναι να μεταφερθούν οι κάτοικοι σε προσωρινά κέντρα προσφύγων στο νότιο Ισραήλ και στη συνέχεια η Παλαιστινιακή Αρχή να υποστηριχθεί για να επιστρέψει στη Λωρίδα της Γάζας προκειμένου να τη διαχειριστεί παράλληλα με συνεχή συντονισμό ασφαλείας με την ισραηλινή κυβέρνηση.