Επιχειρηματικότητα 2023: Ξαναγράφεται ο χάρτης της ενέργειας

Σε ένα πλαίσιο αβεβαιότητας αλλά και με επενδυτικά σχέδια 30 δις. ευρώ ετησίως έως το 2030 ξαναγράφεται στη χώρα μας ο χάρτης της ενέργειας.

Η ενεργειακή κρίση δείχνει να εκτονώνεται αν και δεν αποκλείονται ακραίες διακυμάνσεις στις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας.

ΑΔΜΗΕ: Επενδύσεις 5,7 δισ. ευρώ στο επικαιροποιημένο 10ετές πρόγραμμα ανάπτυξης

Πάντως μεγάλοι εγχώριοι και διεθνείς παίκτες τοποθετούνται τόσο στην ελληνική όσο και στη βαλκανική αγορά ενέργειας.

Την ίδια στιγμή το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και την Κλιματική Αλλαγή (ΕΣΕΚ), σύμφωνα με όσα επίσημα έχουν ανακοινωθεί,  θέτει ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους για τη διείσδυση των ΑΠΕ, προβλέποντας ότι το 2030 θα συμμετέχουν κατά 45% από 35% στην κατανάλωση αλλά και μεγάλες επενδύσεις συνολικά στον τομέα της ενέργειας.

Η ελληνική αγορά ενέργειας βρίσκεται σε αναμονή και των αποτελεσμάτων των σεισμικών ερευνών για τον εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου στα θαλάσσια blocks καθώς και στο μοναδικό χερσαίο των Ιωαννίνων.

Η χώρα μας επίσης διεκδικεί στρατηγικό ρόλο στην περιοχή των Βαλκανίων μέσα από την εξαγορά της ιταλικής ENEL στη Ρουμανία που ανακοίνωσε η ΔΕΗ καθώς και από μεγάλα έργα ενεργειακών υποδομών.

Τα παραπάνω συνθέτουν τέσσερις σταθμούς στον ενεργειακό τομέα, οι οποίοι σηματοδοτούν την πορεία της χώρας στην «πράσινη» μετάβαση καθώς και την προσέλκυση σημαντικών επενδύσεων.

Η λιανική αγορά

Από την 1^η Ιανουαρίου 2024 αίρονται τα έκτακτα μέτρα στην εγχώρια αγορά ηλεκτρισμού, τα οποία ίσχυσαν από το καλοκαίρι του 2022.

Στην αγορά έρχονται να καθιερωθούν τέσσερις τύποι τιμολογίων ρεύματος:

1)     Προϊόντα Σταθερής τιμής Ορισμένου Χρόνου και Σταθερής Τιμολόγησης (Σταθερά Τιμολόγια): Πρόκειται για προϊόντα, για τα οποία ισχύει μία σταθερή τιμή προμήθειας (€/KWh) για όλη την περίοδο ισχύος της Σύμβασης Προμήθειας. Οποιοδήποτε προϊόν εμπίπτει στην εν λόγω κατηγορία οφείλει εφεξής να φέρει μπλε σήμανση. Η τιμή τους θα ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του Προμηθευτή και θα κοινοποιείται στη ΡΑΑΕΥ την πρώτη μέρα του μήνα εφαρμογής της.

2)    Προϊόντα Κυμαινόμενης Τιμολόγησης. Η κατηγορία αυτή διακρίνεται στα ακόλουθα προϊόντα:

α) Προϊόντα Κυμαινόμενης Τιμολόγησης (με ανακοίνωση τιμής ex-ante) Πρόκειται για Προϊόντα με κυμαινόμενη Χρέωση Προμήθειας (€/KWh), η οποία είτε προκύπτει από υπολογιστικό τύπο ο οποίος συνδέεται με δείκτες της χονδρεμπορικής αγοράς οι οποίοι εκκαθαρίζονται πριν την έναρξη του μήνα κατανάλωσης (είτε προκύπτει από συνδυασμό σταθερής χρέωσης προμήθειας και μηχανισμού διακύμανσης ο οποίος εκκαθαρίζεται πριν την έναρξη του μήνα κατανάλωσης. Η τιμή των εν λόγω προϊόντων ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του Προμηθευτή και κοινοποιείται στη ΡΑΑΕΥ την πρώτη μέρα του μήνα εφαρμογής της.

Β) Προϊόντα Κυμαινόμενης Τιμολόγησης (με ανακοίνωση τιμής ex post). Πρόκειται για Προϊόντα με κυμαινόμενη Χρέωση Προμήθειας (€/KWh), η οποία είτε προκύπτει από υπολογιστικό τύπο ο οποίος συνδέεται με δείκτες της χονδρεμπορικής αγοράς οι οποίοι εκκαθαρίζονται το αργότερο δύο μήνες μετά τον μήνα κατανάλωσης είτε προκύπτει από συνδυασμό σταθερής χρέωσης προμήθειας και μηχανισμού διακύμανσης ο οποίος εκκαθαρίζεται το αργότερο δύο μήνες μετά τον μήνα κατανάλωσης. Η τιμή των εν λόγω προϊόντων ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του Προμηθευτή και κοινοποιείται στη ΡΑΑΕΥ την πρώτη μέρα του τρίτου μήνα μετά τον μήνα εφαρμογής της.

γ) Προϊόντα Μεικτής Τιμολόγησης. Πρόκειται για Προϊόντα τα οποία επιδεικνύουν χαρακτηριστικά και των σταθερών και των κυμαινόμενων Προϊόντων. Η τιμή των εν λόγω προϊόντων ανακοινώνεται στην ιστοσελίδα του Προμηθευτή και κοινοποιείται στη ΡΑΑΕΥ είτε την πρώτη μέρα του μήνα μετά τον μήνα εφαρμογής της είτε την πρώτη μέρα του τρίτου μήνα μετά τον μήνα εφαρμογής της, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της μεικτής τιμολόγησης

3)      Προϊόντα Δυναμικής Τιμολόγησης – Σήμανση με χρώμα πορτοκαλί. Πρόκειται για Προϊόντα τα οποία παρέχουν κυμαινόμενη Χρέωση Προμήθειας, η οποία αντικατοπτρίζει τη διακύμανση της τιμής στις αγορές άμεσης παράδοσης, συμπεριλαμβανομένων των αγορών επόμενης ημέρας και των ενδοημερήσιων αγορών, και προσφέρονται σε καταναλωτές που έχουν εγκατεστημένο ευφυή μετρητή. Οποιοδήποτε προϊόν εμπίπτει στην εν λόγω κατηγορία οφείλει εφεξής να φέρει πορτοκαλί σήμανση.

4) Ενιαίο τιμολόγιο για όλους τους παρόχους. Σύμφωνα με πληροφορίες, με το συγκεκριμένο τιμολόγιο θα υποχρεούνται να το παρέχουν όλοι οι προμηθευτές ρεύματος. Οι καταναλωτές θα γνωρίζουν εκ των προτέρων την τιμή χρέωσης του μήνα κατανάλωσης και τον επόμενο μήνα οι πάροχοι θα μπορούν να διορθώνουν τη χρέωση σε περίπτωση μεταβολής των κοστολογικών στοιχείων.

Το ΕΣΕΚ

Αστρονομικές επενδυτικές δαπάνες για τη μετάβαση της χώρας στην πράσινη ενέργεια καθώς και για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής προβλέπει έως το 2030 το επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.

Πιο συγκεκριμένα αυτές ανέρχονται ετησίως σε 30 δις. ευρώ και εκτιμάται ότι θα δημιουργηθούν 38.000 νέες θέσεις εργασίας.

Ανάμεσα στις προαναφερόμενες επενδυτικές δαπάνες περιλαμβάνονται και αυτές για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών και άλλων κτιρίων. Το ύψος τους είναι περίπου 700 εκ. ευρώ ετησίως.

Τους βασικούς στόχους του ΕΣΕΚ παρουσίασε η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Με το νέο ΕΣΕΚ τίθεται ο στόχος της συνολικής μείωσης εκπομπών αερίων ρύπων κατά 55% το 2030.

Με το κείμενο δίνεται επίσης μεγάλη βαρύτητα στην ανάπτυξη των ΑΠΕ, του υδρογόνου και των συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.

Ειδικότερα οι στόχοι που τίθενται μέχρι το 2030 είναι:

1. Η αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση στο 45% από 35%.
2. Η βελτίωση κατά 6% της ενεργειακής αποδοτικότητας.
3. Η αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή στο 80% από 61% το 2019.
4. Η αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ στη θέρμανση και ψύξη το 2030 στο 47% όταν ο στόχος ήταν με το τρέχον ΕΣΕΚ το 43%
5. Η συμμετοχή των ΑΠΕ στις μεταφορές αυξάνεται στο 32% από 19%
6. Αυξάνεται η συμμετοχή των συνθετικών καυσίμων στο 3,4% από 0% σήμερα.
7. Τα προηγμένα βιοκαύσιμα (αγροτικά υπολείμματα και τηγανέλαια) θα ανέλθουν το 2030 στο 2,18% από 1,7%
8. Και τα συμβατικά βιοκαύσιμα θα φτάσουν στο 1,7%.
9. Η 100% ηλεκτροκίνηση στα επιβατικά οχήματα το 2030.

Ιδιαίτερα φιλόδοξοι είναι και οι στόχοι για την αύξηση της ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ.

Ειδικότερα το 2030 σε σχέση με το 2022 προβλέπεται τόσο για τις ΑΠΕ όσο και τις υπόλοιπες τεχνολογίες παραγωγής ρεύματος:

1. Η αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος φωτοβολταϊκών στα 14,1 Γιγαβάτ από 5 Γιγαβάτ σήμερα. Το 2050 θα φτάσουν στα 34 Γιγαβάτ
2. Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα προβλέπεται το 2030 να ανέλθουν στα 2,7 Γιγαβάτ  και το 2050 στα 17 Γιγαβάτ
3. Τα χερσαία αιολικά πάρκα από τα 5 Γιγαβάτ θα αυξηθούν στα 7 Γιγαβάτ το 2030 και το 2050 στα 10 Γιγαβάτ.
4. Τα Υδροηλεκτρικά θα ανέλθουν στα 4 Γιγαβατ από 2,3 Γιγαβάτ σήμερα
5. Οι μονάδες φυσικού αερίου θα αυξηθούν στα 7 Γιγαβάτ από 5 Γιγαβάτ σήμερα

Συνολικά το 2030 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς ηλεκτροπαραγωγής θα ανέλθει στα 36 Γιγαβάτ από 21 Γιγαβάτ

Οι έρευνες για τα ελληνικά κοιτάσματα

Στο τελευταίο τρίμηνο του έτους αναμένεται να μιλήσουν οι σεισμικές έρευνες για το αν υπάρχουν αξιόλογα κοιτάσματα φυσικού αερίου στα θαλάσσια blocks της Κρήτης και του Ιονίου Πελάγους.

Αυτό αναφέρουν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες οι τρεις πετρελαϊκές ExxonMobil, Helleniq Energy και Energean από τον Οκτώβριο και μετά θα παίρνουν από την PGS τα αποτελέσματα και τις ερμηνείες των γεωφυσικών δεδομένων που συγκέντρωσαν τα σεισμογραφικά της εταιρείας κατά τη διάρκεια των σεισμικών ερευνών.

Άρα, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οι επενδυτές θα προχωρήσουν με τη σειρά τους στην αξιολόγηση των σεισμικών και τον εντοπισμό πιθανών στόχων για τις εξορύξεις.

Την ίδια στιγμή η Helleniq Energy και η Energean φέρονται, σύμφωνα με πληροφορίες, να βρίσκονται στην αναζήτηση εταίρων για τις παραχωρήσεις που διαχειρίζονται κατά 100% μόνες τους.

Η επιδίωξη είναι με την συνεκμετάλλευση να μοιραστούν τα κόστη των γεωτρήσεων αλλά και ο πλούτος… που μπορεί να κρύβουν τα blocks.

Η διαδικασία της ερμηνείας και της αξιολόγησης των σεισμικών δεδομένων, όπως προαναφέρθηκε, δεν αναμένεται να τελειώσει το 2023 καθώς όπως πρόσφατα σημείωσε και ο διευθύνων σύμβουλος της Helleniq Energy κ. Ανδρέας Σιάμισιης οι επενδυτικές αποφάσεις, δηλαδή το αν θα διενεργήσουν οι εταιρείες τις πρώτες δοκιμαστικές γεωτρήσεις ή αν θα επιστρέψουν τις παραχωρήσεις θα ληφθούν εντός του 2024.

Σημειώνεται ότι ο λόγος γίνεται για τα θαλάσσια blocks «Δυτικά της Κρήτης» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης» (ExxonMobil – Helleniq Energy), τα blocks «10 – Κυπαρισιακός Κόλπος» και «Ιόνιο» της Helleniq Energy και το block «2 – Δυτικά της Κέρκυρας» των Energean – HelleniqEnergy.

Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρουν παράγοντες της πετρελαϊκής αγοράς, η Helleniq Energy έχει σε εξέλιξη διαδικασία για την εύρεση εταίρου στα δύο θαλάσσια οικόπεδα, στα οποία δραστηριοποιείται μόνη της. Άρα το 2024 και μόλις θα έχει στη διάθεση της την ερμηνεία και την αξιολόγηση των σεισμικών δεδομένων αναμένεται και να προχωρήσει και στις τελικές της αποφάσεις και ως προς το θέμα αυτό.

Όπως και να χει οι πρώτες δοκιμαστικές γεωτρήσεις στα θαλάσσια blocks αναμένονται το 2025. Εφόσον, τα γεωφυσικά δεδομένα είναι θετικά.

Πάντως, νωρίτερα, εντός του 2024 αναμένεται να πέσει το πρώτο γεωτρύπανο μετά από δεκαετίες στην Ελλάδα.

Πρόκειται για το χερσαίο block των Ιωαννίνων το οποίο έχει μισθώσει η Energean.

Στη διάρκεια του συνεδρίου του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ κ. Άρης Στεφάτος έκανε λόγο για τις μεγάλες πιθανότητες εντοπισμού πλούσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου:  «Είμαστε πολύ αισιόδοξοι καθώς η Ελλάδα λόγω της γεωγραφικής της θέσης αλλά και των υποδομών που ήδη έχουμε μπορεί να γίνει ένα αξιόπιστο κέντρο ενέργειας, όχι μόνο σε περιφερειακό επίπεδο αλλά και σε Ευρωπαϊκό, με τη δυνατότητα να προμηθεύσει την Ευρώπη με σημαντικές ποσότητες φυσικού αερίου», είπε και τόνισε: «Στοχεύουμε άλλωστε σε μεγάλες δομές φυσικού αερίου – πιθανώς και σε μεγαλύτερες από όσο υπολογίζαμε παλαιότερα, με τις τελευταίες εξελίξεις στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου να μας γεμίζουν με αυτοπεποίθηση».

Επενδύσεις στα Βαλκάνια

Ηγετικό ρόλο στο επενδυτικό κρεσέντο ελληνικών εταιρειών για τον ενεργειακό εφοδιασμό των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης, αναλαμβάνει η ΔΕΗ με τη συμφωνία της για την απόκτηση των συμμετοχών της ιταλικής Enel στη Ρουμανία.

Η ΔΕΗ, σχεδόν ένα χρόνο μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις αποφάσεις της Ε.Ε. να απεξαρτηθεί ενεργειακά από τη Ρωσία,  τοποθετείται στρατηγικά  σε έναν πολύ σημαντικό, στρατηγικό ενεργειακό διάδρομο, που ξεκινά από την Ελλάδα, περνά από τη Βουλγαρία και καταλήγει στη Ρουμανία. Η ελληνική εταιρεία αποκτά 130.000 χλμ δικτύου διανομής ρεύματος στη χώρα και ταυτόχρονα με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ στην περιοχή εξελίσσεται σε έναν ισχυρό παίκτη διασφάλισης της επάρκειας στην περιοχή.

Τα δίκτυα και τα συστήματα μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος είναι διασυνδεδεμένα στην Ευρώπη και άρα ο ρόλος της είναι καθοριστικός στις ποσότητες που θα διακινούνται.

Επιπλέον δίνει ένα γεωπολιτικό προβάδισμα στην Ελλάδα καθώς θα διαχειρίζεται μεγάλο μέρος των ενεργειακών πόρων και δικτύων μεταφοράς στην ευρύτερη περιοχή.

Η ΔΕΗ είναι ο πρώτος ελληνικός ενεργειακός όμιλος που επενδύει άμεσα στην καρδιά των Βαλκανίων, σε μία περιοχή η οποία μαζί με χώρες της Ανατολικής Ευρώπης διψούν για ενεργειακούς πόρους μετά τον βίαιο απογαλακτισμό τους από τη Ρωσία.

Ρόλο κλειδί, όμως, στη μεταφορά και διαχείρισης ενέργειας αποκτούν και άλλες ελληνικές εταιρείες που επενδύουν στη νέα εναλλακτική πηγή εφοδιασμού της ευρύτερης περιοχής.

Ο λόγος για την κοινοπραξία των εταιρειών της Gastrade (ΔΕΠΑ, ΔΕΣΦΑ, Bulgartransgaz, Κοπελούζος και Gaslog) η οποία ετοιμάζει δύο πλωτές μονάδες αποθήκευσης και αεριοποίησης LNG. Τα δύο FSRU θα κατασκευαστούν ανοικτά της Αλεξανδρούπολης. Θα υποδεχόνται με δεξαμενόπλοια LNG και στη συνέχεια μέσω του δικτύου αγωγών θα μεταφέρονται οι ποσότητες φυσικού αερίου στις βαλκανικές χώρες.

Στα τέλη Νοεμβρίου θα έχει φτάσει ανοικτά της Αλεξανδρούπολης το πρώτο. Θα εφοδιάζει μέσω του IGB και με συνδετικό κρίκο τη Βουλγαρία ακόμη και τη Σερβία και τη Ρουμανία.

Το FSRU κατασκευάζεται στα ναυπηγεία Κέπελ της Σιγκαπούρης και αφού φτάσει τον Νοέμβριο υπεράκτια της Αλεξανδρούπολης θα είναι σε θέση να λειτουργήσει τον Ιανουάριο του 2024.

Σε φάση ανάπτυξης από την ίδια την εταιρεία βρίσκεται και το δεύτερο FSRU, το οποίο θα έχει τη δυνατότητα εφοδιασμού των αγορών της Μολδαβίας και της Ουκρανίας μέσω διασυνδετήριων αγωγών της Βουλγαρίας. Σε λειτουργία εκτιμάται να τεθεί περίπου το 2025.

Εντός του 2023 θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή της δεύτερης γραμμής ηλεκτρικής διασύνδεσης ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία.

Το έργο το τρέχει ο ΑΔΜΗΕ και η νέα γραμμή μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας 151 χλμ θα ξεκινάει από το ΚΥΤ Ν. Σάντας μέχρι τον Υποσταθμό της Μαρίτσα.

Με το έργο αυτό αυξάνεται η μεταφορικότητα εξαγωγών ρεύματος στη Βουλγαρία στα 1.400 Μεγαβάτ και των εισαγωγών στην Ελλάδα σε 1.700 Μεγαβάτ.

Η ενίσχυση των γραμμών θα δώσει τη δυνατότητα στις δύο μονάδες ηλεκτροπαραγωγής που κατασκευάζονται από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ – Motor Oil στην Κομοτηνή ισχύος 877 MW και από τη ΔΕΗ – ΔΕΠΑ Εμπορίας – Damco Energy στην Αλεξανδρούπολη ισχύος 840 MW να εξάγουν με μεγαλύτερη άνεση ποσότητες ηλεκτρικού ρεύματος.

Σε φάση ανάπτυξης βρίσκεται επίσης και ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου Θεσσαλονίκης – Σκοπίων. Το έργο βρίσκεται σε ώριμη φάση και το τρέχουν ο ΔΕΣΦΑ με την αντίστοιχη κρατική εταιρεία της Β. Μακεδονίας.

Η κοινοπραξία ICGB (ΔΕΠΑ – Edison και η κρατική βουλγαρική ΒΕΗ) διαχειρίζεται τον αγωγό IGB. Διακινεί 3 δις. κυβικά μέτρα αερίου από το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Πέρυσι οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν στα 2,5 δις. κυβικά μέτρα και κατευθύνθηκαν στο σύνολο τους προς τη Βουλγαρία, ενώ μέρος τους κάλυψε και ανάγκες ακόμα και της Μολδαβίας.