Το γεωπολιτικό «τανγκό» των Μπάιντεν και Σι

«Δεν επιδιώκουμε να αποσυνδεθούμε από την Κίνα, επιδιώκουμε να μειώσουμε τον κίνδυνο και να διαφοροποιήσουμε τη σχέση μας», είχε δηλώσει ο Τζο Μπάιντεν, στη σύνοδο κορυφής της G7, τον περασμένο Μάιο, στην Ιαπωνία.

Τώρα στοχεύει να κάνει το μήνυμα ακόμη πιο σαφές, εν αναμονή συνάντησης με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC), που διεξάγεται στις 11-17 Νοεμβρίου, στο Σαν Φρανσίσκο.

Οι «σκιές» στις τεταμένες σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας είναι πλέον πολύ βαριές, στο φόντο του εμπορικού πολέμου, του γεωπολιτικού ανταγωνισμού και δύο κανονικών πολέμων στον πλανήτη.

Η στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ κατά της Χαμάς θα έχει συμπληρώσει πια ένα μήνα και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα οδεύει προς τον 22ο μήνα όταν οι ηγέτες των δύο μεγαλύτερων παγκοσμίως οικονομικών θα συζητήσουν δια ζώσης.

«Η πολιτική μας και ο τρόπος με τον οποίο πορευόμαστε με την Κίνα δεν έχει αλλάξει», δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Καρίν Ζαν-Πιερ.

«Έντονος ανταγωνισμός σημαίνει έντονη διπλωματία».

«Αυτό θα κάνει ο πρόεδρος», συμπλήρωσε, αν και η συνάντηση δεν είχε επισήμως οριστικοποιηθεί.

«Θα κάνει μια δύσκολη, αλλά σημαντική συζήτηση».

Ούτε το Πεκίνο τρέφει ψευδαισθήσεις.

Μια συνάντηση δεν θα είναι «ομαλή», τόνισε ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Γουάνγκ Γι, που ολοκλήρωσε μόλις προ ημερών επίσκεψη στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης συνάντησης με τον ίδιο τον πρόεδρο Μπάιντεν.

Οι δύο χώρες πρέπει «να εξαλείψουν παρεμβάσεις, να ξεπεράσουν εμπόδια, να ενισχύσουν τη συναίνεση και να συγκεντρώσουν αποτελέσματα», υπογράμμισε σε ανακοίνωση ο επικεφαλής της κινεζικής διπλωματίας.

Το μήνυμα που ο Γουάνγκ Γι μετέφερε στο Πεκίνο ήταν, σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, η ανάγκη οι ΗΠΑ και η Κίνα «να διαχειρίζονται με υπευθυνότητα τον ανταγωνισμό στις σχέσεις τους και να διατηρούν ανοικτές γραμμές επικοινωνίας».

«Πρέπει να συνεργαστούν», αναφέρεται στην ανακοίνωση, «για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων».

Αυτές όμως όλο και πληθαίνουν…

Σχέσεις στο «κόκκινο»

Ο 69χρονος Σι Τζινπίνγκ συμπληρώνει αυτό το μήνα 11 χρόνια ως πρόεδρος της Κίνας.

Τώρα διανύει μια ιστορική, άνευ προηγουμένου τρίτη 5ετή θητεία, που τον καθιστά τον ισχυρότερο ηγέτη της Κίνας από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ.

Έχει ήδη συναντηθεί στο παρελθόν με δύο Αμερικανούς ομολόγους του.

Δις με τον Μπαράκ Ομπάμα -το 2013 και το 2015- και μια φορά με τον Ντόναλντ Τραμπ, το 2017.

Έκτοτε, μέχρι και σήμερα, δεν έχει επισκεφθεί τις ΗΠΑ.

Η μοναδική έως τώρα δια ζώσης συνάντησή του με τον -γνωστό του από παλιά- Τζο Μπάιντεν ως πρόεδρο των ΗΠΑ ήταν πέρυσι τον Νοέμβριο, στο περιθώριο της συνόδου των G20 στο Μπαλί.

Αν και οι δύο ηγέτες είχαν τότε συμφωνήσει να θέσουν σε τροχιά αποκλιμάκωσης τις τεταμένες σχέσεις μεταξύ των δύο ισχυρότερων δυνάμεων του πλανήτη, αυτό δεν συνέβη στην πράξη.

Ούτε τρεις μήνες μετά τη συνάντηση, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν την κατάρριψη κινεζικού «κατασκοπευτικού μπαλονιού» στον αμερικανικό εναέριο χώρο.

Επέβαλαν στην Κίνα πρόσθετες κυρώσεις στον τεχνολογικό τομέα και ανέβασαν τους τόνους με την Ταϊβάν.

Νωρίτερα φέτος ο πρόεδρος Μπάιντεν αποκάλεσε τον Κινέζο ομόλογό του «δικτάτορα», μόλις μια μέρα μετά την επιστροφή του Αμερικανού ΥΠΕΞ, Άντονι Μπλίνκεν, από το Πεκίνο, όπου είχε συνομιλίες με τον Σι.

Τώρα, στο πακέτο-«μαμούθ» που ζήτησε να εγκρίνει άμεσα το διχασμένο Κογκρέσο πρωτίστως για την παροχή πρόσθετης βοήθειας και πόρων στην Ουκρανία και στο Ισραήλ, συμπεριέλαβε και την Ταϊβάν.

Ο δε Σι κατηγορεί τις ΗΠΑ για ανάμιξη σε «εσωτερικές υποθέσεις» της χώρας του (βλ. Ταϊβάν και Ουιγούρους) και για κινήσεις «περικύκλωσης και ανάσχεσής» της.

Βρίσκεται αντιμέτωπος με αυξανόμενες προκλήσεις για την κινεζική οικονομία.

Συσφίγγει τους δεσμούς με τη Ρωσία, την ώρα που η νέα κρίση στη Μέση Ανατολή πυροδοτεί γεωπολιτική αστάθεια και, εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, δοκιμάζει τα όρια της αμερικανικής ισχύος.

Παλιά έχθρα, νέες προκλήσεις

Σε αυτό το «γκρίζο» φόντο, η επίσκεψη του Κινέζου ΥΠΕΞ στην Ουάσιγκτον και η πρόσφατη «παρέλαση» Αμερικανών υπουργών και υψηλόβαθμων αξιωματούχων των ΗΠΑ στο Πεκίνο αποτελούν ενδείξεις μιας προσπάθειας σταθεροποίησης των διμερών σχέσεων.

Τουλάχιστον στο προσκήνιο…

Στην κινεζική πρωτεύουσα έχουν βρεθεί το τελευταίο διάστημα για διαβουλεύσεις οι υπουργοί Εξωτερικών, Οικονομικών και Εμπορίου των ΗΠΑ.

Ο διευθυντή της CIA, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου και ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα.

Οι επαφές καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, που αποτελούν είτε πεδίο αντιπαράθεσης, είτε «έδαφος» για συνεργασία.

Όμως η αμοιβαία δυσπιστία και ο ανταγωνισμός παραμένουν κυρίαρχα στις διμερείς σχέσεις.

Στην πραγματικότητα «καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει επιλύσει, ούτε έχει μειώσει τις σημαντικές προκλήσεις», παρατηρεί ο Ράιαν Χας, ανώτερος συνεργάτης της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Brookings.

«Ούτε η Ουάσιγκτον, ούτε το Πεκίνο έχουν ψεύτικες ελπίδες για επιτεύγματα ή δραματικές βελτιώσεις στις σχέσεις», επισημαίνει.

Όμως «οι ηγέτες και των δύο χωρών -ο καθένας για τους δικούς του λόγους – βλέπουν το όφελος από τον περιορισμό των εντάσεων στα σημερινά επίπεδα».

Η κινεζική οικονομία δεν έχει ανακάμψει με τους αναμενόμενους ρυθμούς και αυτός είναι ένας λόγος που ο Σι Τζινπίνγκ -αντιμέτωπος πλέον με έλλειμμα εμπιστοσύνης στο εσωτερικό της Κίνας- θα ήθελε να «καλμάρει» τις σχέσεις με τις ΗΠΑ.

Το τελευταίο που θα ήθελε από την άλλη ο Τζο Μπάιντεν θα ήταν να βρεθεί προεκλογικά αντιμέτωπος με ένα τρίτο ανοιχτό πολεμικό μέτωπο, εν προκειμένω στην Ταϊβάν.

Ήδη η «ακλόνητη» στήριξη που υποσχέθηκε στο Ισραήλ έναντι της Χαμάς έχει πολιτικές και διπλωματικές παρενέργειες, καθώς οι αντιδράσεις εντείνονται μπροστά στον όλεθρο για τους άμαχους Παλαιστίνιους της Λωρίδας της Γάζας.

Όπως ωστόσο υπογραμμίζει στους Global Times ο Γου Σινμπό, διευθυντής του Κέντρου Αμερικανικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Fudan στη Σαγκάη, τα χρονιά περιθώρια για σταθεροποίηση των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας γίνονται όλο και πιο στενά.