Εμμονές «λευκότητας»

Παρά την υποτιθέμενη αυτοκριτική της Ευρώπης – όχι πάντα με τον ίδιο τρόπο και σίγουρα όχι στον ίδιο βαθμό – γύρω από την αποικιοκρατία και τα εγκλήματά της, είναι σαφές ότι ένας ορισμένος τρόπος σκέψης, που ανάγεται στην αποικιακή περίοδο, παραμένει ενεργός τόσο μέσα στις κοινωνίες όσο και μεταξύ αυτών που χαράζουν πολιτική.

Και ο πυρήνας αυτής της αντίληψης παραμένει μια ορισμένη σύνδεση της Ευρώπης με τη «λευκή φυλή».

Μικρή σημασία έχει ότι η «λευκότητα» είναι στην πραγματικότητα μια ιδεολογική κατασκευή και ότι τα όρια αυτών που θεωρούνταν «λευκοί» δεν ήταν τόσο σαφή και συχνά μετατοπίζονταν, το στερεότυπο επιμένει.

Αυτή η επιμονή διατηρείται παρότι υπάρχει όχι μόνο ένα ολόκληρο θεσμικό οπλοστάσιο που υποτίθεται ότι σκοπό έχει να αποτρέψει την αναπαραγωγή τέτοιων ρατσιστικών στερεοτύπων, αντιλήψεων και πρωτίστως διακρίσεων, αλλά και ένα πλήθος διακηρύξεων ότι πλέον έχουμε περάσει σε μια πολυπολιτισμική φάση, μια περίοδο αναγνώρισης της σημασίας να συνυπάρχουν και να συνδιαλέγονται πολιτισμοί.

Μόνο που στην πράξη αποδεικνύεται ότι όταν η ανεκτικότητα και η πολυπολιτισμικότητα παύουν να είναι απλώς όμορφες λέξεις σε μια ακόμη διακήρυξη αρχών και καλούνται να αποτελέσουν καθοδηγητικά νήματα για την άσκηση πολιτικής, για παράδειγμα όταν η Ευρώπη καλείται να υποδεχτεί τις μεγάλες μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές που δημιουργούν η μεγάλη ανισότητα του παγκόσμιου πλούτου, η διαρκής αναζωπύρωση πολέμων και η εν εξελίξει κλιματική καταστροφή, τότε εύκολα τις ξεχνάμε και η ευρωπαϊκή πολιτική αναδιπλώνεται στην αντιμετώπιση των «Αλλων» ως εχθρών και απειλών.

Τότε είναι που βλέπουμε να επανέρχονται στον δημόσιο λόγο οι κάθε λογής «φόβοι» για το πώς υποτίθεται ότι η Ευρώπη κινδυνεύει να αλλοιωθεί και να χάσει την υποτιθέμενη «λευκότητά της» ή τέλος πάντων να πάψει να είναι τόσο «λευκή» όσο απαιτείται για να διατηρεί τον «ευρωπαϊκό» ή «δυτικό» χαρακτήρα της.

Φόβοι που απλώς επιβεβαιώνουν ότι ο ρατσισμός και η αποικιακή λογική είναι πολύ πιο βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις από όσο θέλουμε να παραδεχτούμε.

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»