Η αναπόφευκτη συνέπεια

Ο Άγγελος Ελεφάντης, επιστήθιος φίλος και συνοδοιπόρος σε πολλά, πέθανε στις 29 Μαΐου 2008. Έναν χρόνο μετά (26 Μαΐου 2009) πεθαίνει ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, εμβληματικός πολιτικός και διανοούμενος τής προ ΣΥΡΙΖΑ ελληνικής Ανανεωτικής Αριστεράς. Εξ όσων γνωρίζω η τελευταία αναφορά της «Αυγής» στον Ελεφάντη, ο οποίος τη λάμπρυνε χρόνια με τα κείμενά του, ήταν πριν από δύο χρόνια, το 2013. Έκτοτε ο Αγγελος μοιάζει να μην υπάρχει για τους παλιούς και νεωτερίζοντες συντρόφους του. Ευτυχώς, για τον Παπαγιαννάκη δημοσιεύθηκε πριν από λίγο καιρό, με την επέτειο του θανάτου του, ένα κείμενο στην ίδια εφημερίδα! Επισημαίνω αυτή την αδιαφορία όχι για να υπερασπιστώ τη μνήμη δύο λαμπρών εκπροσώπων της ελληνικής Αριστεράς αλλά για να δείξω πόσο πολύ αλλοιώθηκαν και ξέφτισαν τα πράγματα. Πώς η ουμανιστική, έλλογη, ανανεωτική, λαϊκή Αριστερά με τις βαθιές ρίζες στην Αντίσταση και στον σύγχρονο δημιουργικό και πρωτοπόρο Ελληνισμό και με τους ευρωπαϊκούς προσανατολισμούς της ξέπεσε σε ένα άκρως λαϊκίστικο, αλλοπρόσαλλο, αριστεριστικό κόμμα, «λερωμένο» τόσο από την ξιπασιά και την αμορφωσιά πασοκογενών νεο-συριζαίων όσο και από τη χυδαιότητα των ακροδεξιών συγκυβερνητών.

Δεν γνωρίζουμε ποιες θα ήταν σήμερα οι θέσεις του Άγγελου όσον αφορά την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Γνωρίζουμε όμως ποια υπήρξε η αντίδρασή του όταν ο «σύντροφος» Αλαβάνος, πρόεδρος του τότε ΣΥΝ, άλλαξε ξάφνου απόφαση, παραγνωρίζοντας μάλιστα το σχετικό καταστατικό, για να υποστηρίξει την υποψηφιότητα Τσίπρα στη Δημαρχία της Αθήνας. Αναφερόμενος λοιπόν ο Άγγελος σε αυτή «την καταχνιά και την αντάρα» γράφει: «Ο τρόπος με τον οποίο ο πρόεδρος του ΣΥΝ προέβαλε –και μάλιστα επί οκτώ μήνες –την υποψηφιότητα Παπαγιαννάκη, στη συνέχεια την πήρε πίσω και, παραγνωρίζοντας την πλειοψηφία της καταστατικώς αρμόδιας Νομαρχιακής Επιτροπής Αθηνών, υπέβαλε στην ΚΕ του ΣΥΝ την υποψηφιότητα Τσίπρα σίγουρα δεν λαμπρύνει τις δημοκρατικές παραδόσεις της ανανεωτικής Αριστεράς». Αλλά ο Άγγελος ούτε εκδικητικός ούτε διασπαστικός ούτε και υστερόβουλος υπήρξε. Τουναντίον. Παρά τη σφοδρή κριτική του και τη γενναιότητα και παρρησία του, ο βασικός στόχος του ήταν να πείσει (ή να πειστεί και ο ίδιος, αν χρειαζόταν) για το καλό της υπόθεσης. Ουδέποτε εντάχθηκε σε κομματικές διαδικασίες και αν δέχθηκε κάποιες φορές να «εκτεθεί» (όπως έλεγε) ως υποψήφιος του ΣΥΝ ήταν για να διευκολύνει καταστάσεις, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι η εκλογή του ήταν αδύνατη. Όμως τα κείμενά του ήταν τόσο εύστροφα, τόσο λογικά τεκμηριωμένα και τόσο οργανωμένα ώστε να σπάει πάνω τους κάθε στρεβλή κομματική γραμμή. Κι ας έκαναν οι υπεύθυνοι πως δεν καταλάβαιναν…

Κάποιοι από τους συνομιλητές, συνεργάτες ή ομοτράπεζους του Άγγελου (στα μυθικά γραφεία του Πολίτη, στην Κέκροπος ή στη Ζωναρά, ή στον «Τζάρο») είναι σήμερα πρωτοκλασάτοι συριζαίοι. Ένας από αυτούς είναι και ο κ. Α. Μπαλτάς. Ιδού πώς ο σημερινός υπουργός περιγράφει τον Άγγελο πέντε χρόνια μετά τον θάνατό του. «Ο Ελεφάντης –του το είχα πει κάποτε και του άρεσε –ήταν αριστοκράτης. Δεν θα ασχολούνταν με το διάφορο, τη μιζέρια της θέσης, της καρεκλίτσας, τα ευτελή μικροπράγματα κ.τ.λ. Τυπικά, κοινωνιολογικά, όπως όλοι μας, ήταν βέβαια μικροαστός. Ωστόσο, για λόγους ιστορικούς, καταγωγικούς, διαπαιδαγώγησης, είναι αριστοκράτης με την έννοια ότι δεν έχει ανάγκη να διεκδικήσει: γνωρίζει την υπεροχή του, πνευματική και πολιτική. Αυτό δύσκολα το βρίσκεις». […]

Όντως έχει δίκιο ο κ. Μπαλτάς και για τον αριστοκρατικό και συνάμα λαϊκό Ελεφάντη και για την αμείλικτη δραστικότητα των κειμένων του. Για τούτο και προτείνω να κάνουμε και το αντίστροφο «νοητικό πείραμα» στοχαζόμενοι –με βάση τα γραπτά του– τι άραγε θα έλεγε σήμερα ο Άγγελος για τους πρωτοκλασάτους κυβερνητικούς φίλους του και «τη μιζέρια της θέσης, της καρεκλίτσας, τα ευτελή μικροπράγματα». Τι, άραγε, θα έλεγε για τον αφόρητο λαϊκισμό (αυτός ο αντιλαϊκιστής πλην λαϊκός) και για τα κουτοπόνηρα παιχνίδια των δογματικών και των φαιδρών «προσωπικοτήτων» του ΣΥΡΙΖΑ; Τι θα έλεγε για τις «δημιουργικές» ασυναρτησίες και τους ακκισμούς του κ. υπουργού των Οικονομικών; Τι θα έλεγε για τις εκπαιδευτικές «μεταρρυθμίσεις» του φίλου του; Τι θα έλεγε ο αριστοκρατικός για την αριστεία ή για τις κουράκειες «τομές» στην Παιδεία που μας οδηγούν πίσω στο βαθύ, σκοτεινό λαϊκίστικο ΠαΣοΚ που ο άτεγκτος Άγγελος απεχθανόταν; Τι θα έλεγε για τη λαφαζάνεια αντιευρωπαϊκή ιδεοληπτική πλατφόρμα αυτός ο αναγεννησιακός ευρωπαίος Έλληνας; Τι θα έλεγε και για εκείνον που ορίστηκε τότε στη θέση του Παπαγιαννάκη; Και για άλλα πολλά.

Ο Άγγελος και ο Μιχάλης είχαν έναν πρώιμο και αδόκητο πλην (τελικά) μακαρισμένο θάνατο. Δεν έζησαν τη λέπρα των ημερών μας. Δεν είδαν (μολονότι ήξεραν πως πλησιάζει) την έσχατη, θανάσιμη κρίση του Ελληνισμού. Δεν άκουσαν (ευτυχώς) τις υβριστικές ιαχές των Άξεστων ούτε και εκείνους «που μιλούν τη γλώσσα των χοιρογρυλλίων» να φωνάζουν μέσα στη Βουλή των Ελλήνων «Στα τέσσερα εσείς! Στα τέσσερα εσείς!»

Όσα διαβάσατε προέρχονται από τη γραφίδα του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, ομότιμου καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα. Αυτό που αξίζει να υπογραμμιστεί είναι ότι το κείμενο του Γιατρομανωλάκη, που έφερε τον τίτλο «Ο Άγγελος, ο Μιχάλης και οι άλλοι», είχε γραφτεί τον Ιούνιο του 2015 (δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» στις 13 Ιουνίου), την εποχή δηλαδή της παντοδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ, εν μέσω των δύο εκλογικών θριάμβων του και προ της διεξαγωγής του περίφημου δημοψηφίσματος με όλα τα συμπαρομαρτούντα.

Από τότε, λοιπόν, ο ξεπεσμός της έλλογης ανανεωτικής Αριστεράς και ο αφόρητος λαϊκισμός.

Από τότε, η «καρεκλίτσα» και τα ευτελή μικροπράγματα.

Από τότε, οι φαιδρές «προσωπικότητες», οι επικίνδυνες ασυναρτησίες και οι αντιευρωπαϊκές ιδεοληψίες.

Ο Γιώργης Γιατρομανωλάκης

Από τότε, οι Άξεστοι και οι ύβρεις.

Το τωρινό δράμα του ΣΥΡΙΖΑ, η ουσιαστική διάλυσή του, είναι η μοιραία κατάληξη των ανωτέρω, η αναπόφευκτη συνέπεια.

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, ο Άγγελος Ελεφάντης (1936-2008).