Stieglitz και O’Keeffe: «Ακόμα και τα κόκκαλα μου κλαίνε για σένα»

Η ζωγράφος Georgia O’Keeffe και ο φωτογράφος Alfred Stieglitz έγραφαν ο ένας στον άλλον επιστολές – μερικές φορές δύο και τρεις την ημέρα, κάποιες από τις οποίες είχαν έκταση 40 σελίδων. Η αλληλογραφία παρακολουθεί τη σχέση τους κατά τη διάρκεια της πορείας της: Από γνωστοί σε θαυμαστές, σε εραστές, σε ανδρόγυνο και σε εξοργισμένους -αλλά ακόμα μαζί- μακροχρόνια παντρεμένους.

Ένας τόμος αυτών των επιστολών εκδόθηκε το 2011. Ο βιβλίο My Faraway One, που επιμελήθηκε η Sarah Greenough, περιλαμβάνει 700 και πλέον σελίδες της αλληλογραφίας του ζευγαριού, που στάλθηκε μεταξύ 1915 και 1933.

Όταν ο Stieglitz και η O’Keeffe συναντήθηκαν το 1916, εκείνος ήταν 52 ετών και διάσημος – ένας διεθνώς αναγνωρισμένος φωτογράφος, με μια πρωτοποριακή γκαλερί στο Μανχάταν. Εκείνη, από την άλλη πλευρά, ήταν 28 ετών και άγνωστη.

«Αρχίζεις να μου αρέσεις τόσο τρομερά που μερικές φορές με τρομάζει» γράφει η O’Keeffe από το Canyon του Τέξας, στις 4 Νοεμβρίου 1916

Λοξές, μαύρες γραμμές

«Ο Stieglitz ήταν το πιο σημαντικό πρόσωπο στον κόσμο της τέχνης της Νέας Υόρκη», εξηγεί η Greenough, επικεφαλής του τμήματος φωτογραφίας στην Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσιγκτον «και η O’Keeffe ήταν δασκάλα» – δίδασκε τέχνη στο Τέξας.

Η αλληλογραφία του ζευγαριού – της O’Keeffe με σαρωτικά τετράγωνα και καμπύλες- του Stieglitz με πυκνές, αποφασιστικές λοξές, μαύρες γραμμές – ανταλλασσόταν καταιγιστικά με τα χρόνια καθώς η σχέση τους βάθαινε.

«Αρχίζεις να μου αρέσεις τόσο τρομερά που μερικές φορές με τρομάζει» γράφει η O’Keeffe από το Canyon του Τέξας, στις 4 Νοεμβρίου 1916. «…Αφού σου είπα τόσα πολλά για μένα – περισσότερα από οποιονδήποτε άλλον ξέρω – θα μπορούσε να προκύψει κάτι άλλο από το να σε θέλω».

Ο Stieglitz γίνεται οδηγός και μέντοράς της

Εκθέτει τα έργα της στην γκαλερί του και, απροειδοποίητα, η O’Keeffe τον επισκέπτεται στη Νέα Υόρκη. Καθώς πρόκειται να επιστρέψει στο Τέξας, ο Stieglitz της γράφει την 1η Ιουνίου 1917: «Πόσο ήθελα να σε φωτογραφίσω – τα χέρια – το στόμα – τα μάτια – το τυλιγμένο σε μαύρο σώμα – το άγγιγμα του λευκού – τον λαιμό – αλλά δεν ήθελα να παραβιάσω το χρόνο σου -»

Αρχίζει να νοσταλγεί. Δυστυχισμένος στον πρώτο του γάμο, αρχίζει να τη βλέπει την O’Keeffe ως γυναίκα και όχι ως καλλιτέχνιδα. Χρόνια αργότερα, θα τη φωτογραφίσει – με αυτό το συναίσθημα που εκείνη περιγράφει ως «ένα είδος θερμότητας».

«Ο Stieglitz ήταν ένα εξαιρετικά χαρισματικό άτομο, εκπληκτικά εγωιστικό και ναρκισσιστικό» λέει η Greenough, «αλλά είχε αυτή την ικανότητα να δημιουργεί μια βαθιά επικοινωνία με τους ανθρώπους».

Η O’Keeffe έρχεται στη Νέα Υόρκη -αυτή και ο Stieglitz αρχίζουν να ζουν μαζί σχεδόν αμέσως. Παντρεύονται το 1924. «Ήταν γοητευμένοι – παθιασμένα ερωτευμένοι» λέει η Greenough

«Τι θέλω από σένα;»

Η O’Keeffe αποφασίζει να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη και πριν φτάσει εκεί, ο Stieglitz της γράφει στις 26 Μαΐου 1918:

«Τι θέλω από σένα; – … Μερικές φορές νιώθω ότι τρελαίνομαι τελείως – Ότι πρέπει να πω – Αγαπημένη μου – Είσαι τόσο πολύ για μένα που δεν πρέπει να με πλησιάσεις – Ο ερχομός μπορεί να σου φέρει σκοτάδι αντί για φως – Και είναι στο Αιώνιο φως που πρέπει να ζήσεις».

Ο Στίγκλιτς ανησυχεί ότι δεν θα μπορέσει να την φροντίσει. Δεν έχει επιχειρηματικό μυαλό. Παρόλα αυτά, με προθυμία, καθαρίζει και αερίζει ένα μικρό στούντιο για εκείνη και γράφει: «Το μόνο που θέλω είναι να διατηρήσω αυτό το υπέροχο κάτι που υπάρχει τόσο καθαρά μεταξύ μας»».

«Είναι τόσο ευτυχισμένη» λέει η Greenough για την O’Keeffe, η οποία έμενε με τη Mabel Dodge Luhan, μια γυναίκα που της άρεσε να περιβάλλεται από διάσημους καλλιτέχνες και συγγραφείς

Οι ρωγμές στη σχέση

Η O’Keeffe έρχεται στη Νέα Υόρκη -αυτή και ο Stieglitz αρχίζουν να ζουν μαζί σχεδόν αμέσως. Παντρεύονται το 1924. «Ήταν γοητευμένοι – παθιασμένα ερωτευμένοι» λέει η Greenough. «Και όμως, στα μέσα της δεκαετίας του ’20, οι δυσκολίες αρχίζουν να παρεισφρέουν στη σχέση- μπορείς να δεις τις ρωγμές».

Η O’Keefe θέλει βαθιά να αποκτήσει παιδί, ενώ ο Stieglitz όχι, εξηγεί η Greenough. Το ζευγάρι ζει με την οικογένεια του Stieglitz, κάτι που αποδεικνύεται δύσκολο για την O’Keeffe. Περνούν κάθε καλοκαίρι στη λίμνη Τζορτζ στη Νέα Υόρκη με την οικογένειά του, «και αυτή η οικογένεια παρενέβαινε πολύ στον χρόνο που η O’Keeffe είχε η για να ζωγραφίζει».

Δείτε εικόνες από τη ζωή και το έργο του ζευγαριού 

Το ταξίδι στο Μεξικό

Η O’Keeffe γίνεται διάσημη καλλιτέχνης – χάρη σε μεγάλο βαθμό στην προώθησή της από τον Steiglitz. Γίνεται όλο και πιο ανήσυχη και, σύμφωνα με την Greenough, αρχίζει να κάνει μικρά ταξίδια. Το καλοκαίρι του 1929, αποφασίζει να πάει στο Νέο Μεξικό – μια σημαδιακή απόφαση που θα αλλάξει για πάντα τη ζωή τους.

«Αυτό πραγματικά δεν μοιάζει με τίποτα από όσα έχεις δει ποτέ – και κανείς από όσους σου λένε γι’ αυτό δεν δίνει καμία ιδέα γι’ αυτό» γράφει στον Stieglitz από το Taos του Ν.Μ. στις 2 Μαΐου 1929.

«Είναι τόσο ευτυχισμένη» λέει η Greenough για την O’Keeffe, η οποία έμενε με τη Mabel Dodge Luhan, μια γυναίκα που της άρεσε να περιβάλλεται από διάσημους καλλιτέχνες και συγγραφείς.

«Το σπίτι της Mabel ξεπερνάει οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε γι’ αυτό – είναι απλά εκπληκτικό», γράφει η O’Keeffe. «…Η διαδρομή μέχρι εδώ – εβδομήντα πέντε μίλια – ήταν υπέροχη – Είναι ώρα για ύπνο και δεν νυστάζω καθόλου – δεν είμαι ούτε καν κουρασμένη – ξάπλωσα στον ήλιο για πολλή ώρα σήμερα το απόγευμα – ο αέρας είναι κρύος και έχει άνεμο – αλλά ο ήλιος είναι καυτός -».

«Υπάρχει πολλή ζωή μέσα μου»

Η O’Keeffe, 42 ετών πλέον, ζωντανεύει στο Νέο Μεξικό. Βρίσκει τα θέματα και τα χρώματα που θα τοποθετήσουν το έργο της σε κάθε μεγάλο μουσείο. Τα γράμματά της είναι γεμάτα περιπέτειες και ηλιοφάνεια. Πίσω στη Νέα Υόρκη, ο Steiglitz, 65 ετών πλέον, καταρρέει. «Είμαι συντετριμμένος», γράφει απελπισμένος ότι την έχασε και δεν θα την ξανακερδίσει ποτέ.

Μετά από δύο μήνες στο Taos, η O’Keeffe εξηγεί το διάστημα της απουσίας της σε ένα γράμμα με ημερομηνία 9 Ιουλίου 1929:

«Υπάρχει πολλή ζωή μέσα μου – όταν ήταν πάντα ελεγχόμενη στο να κινείται προς εσένα – συνειδητοποίησα ότι θα πέθαινε αν δεν μπορούσε να κινηθεί προς κάτι άλλο… Επέλεξα να φύγω γιατί εδώ τουλάχιστον αισθάνομαι καλά – και με κάνει να νιώθω ότι μεγαλώνω ψηλώνοντας και ίσια μέσα μου – και πολύ ακίνητη – Ίσως δεν θα με αγαπήσεις γι’ αυτό – αλλά για μένα φαίνεται να είναι το καλύτερο πράγμα που μπορώ να κάνω για σένα – Ελπίζω αυτό το γράμμα να μη σε πληγώνει – Είναι το τελευταίο πράγμα που θέλω να κάνω στον κόσμο».

Σήμερα βρέχει…

«Αυτό το γράμμα μου φαίνεται να εκφράζει αυτό που νιώθει κάθε σύγχρονη γυναίκα», λέει η Sarah Greenough, «που προσπαθεί να συμβιβάσει τις επιθυμίες για δουλειά, την τέχνη της, με έναν γάμο».

Έναν πολύ σύγχρονο γάμο, ο οποίος διαρκεί -με αλλαγές, παραλλαγές, πειρασμούς, μια απιστία και, φυσικά, επιστολές- μέχρι να πεθάνει ο Steiglitz, το 1946. Καθ’ όλη τη διάρκεια, ο καθένας ψηλαφούσε για προσωπική και επαγγελματική ολοκλήρωση – και πέτυχε τόσα πολλά.

Η σχέση τους, από το 1915 έως το 1933, παρακολουθείται στον τόμο Ι του βιβλίου My Faraway One: Selected Letters of Georgia O’Keeffe and Alfred Stieglitz.

*Με στοιχεία από npr.org