Όταν η επαναστατική ποίηση «συνάντησε» την Εξέγερση του Πολυτεχνείου

Ο κόσμος πλημμυρίζει από το αίμα που παράγουν αδιάκοπα τα «εργοστάσια καταπιεστών». Η Γάζα «κραυγάζει» για βοήθεια και ελευθερία, οι «ισχυροί» της Δύσης παρακολουθούν αμέτοχοι ενώ τα πλήθη της εξεγείρονται.

Λίγα χιλιόμετρα μακριά μας, ο 17χρονος Χρήστος Μιχαλόπουλος, πέφτει νεκρός από σφαίρα αστυνομικού. Άνθρωποι ξεσηκώνονται για τον θάνατο του μικρού Χρήστου και ζητούν ΔΗΚΕΟΣΙΝΗ, ενώ ακόμα «κλαίνε» τους νεκρούς. Νίκος Σαμπάνης. Κώστας Φραγκούλης.

Ας μεταφερθούμε όμως σε αυτό το σημείο, πενήντα χρόνια νωρίτερα στην Αθήνα. Το ημερολόγιο γράφει 14 Νοέμβριου του 1973. Φοιτητές και φοιτήτριες κατακλύζουν για όλους τους λόγους του κόσμου το Πολυτεχνείο. Ο φασισμός πεθαίνει μέσα από αγώνες. Και Εκείνες και Εκείνοι, το ήξεραν καλά. Τον αντιχουντικό αγώνα, ακολουθούν και άλλες γειτονιές της Αθήνας, των οποίων οι νεκροί και οι νεκρές, σύφμωνα με μαρτυρίες, δεν υπολογίστηκαν ποτέ.

«Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι»

Φωτογραφία: EΡΤ

Τρείς ημέρες αργότερα και στο ημερολόγιο, η ημερομηνία είναι βαμμένη με κόκκινο χρώμα: 17 Νοέμβρη. Τα ξημερώματα, η χωροφυλακή μαζί με το στρατό εκτελούν τις εντολές της Χούντας. Πλημμυρίζουν με το αίμα της νεότητας και της αντίστασης τους δρόμους της Αθήνας.

Οι ποιητές και οι ποιήτριες φυσικά, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από την αποτύπωση των φρικαλεοτήτων των φασιστών απέναντι στην αγωνιζόμενη νεολαία.

Λουκάς Θεοδωρακόπουλος | Ο εκφωνητής

Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τη φωνή σου

γενναίο παιδί:

Εδώ Πολυτεχνείο!

Εδώ Πολυτεχνείο!

Σας μιλάει ο σταθμός

των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών

των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων!

Είχες βραχνιάσει να μιλάς με τις ώρες

μα πιο πολύ ήταν το πάθος που ράγιζε

το πυρωμένο μέταλλο της φωνής σου

γεμίζοντας τους αιθέρες μ’ ανατριχίλες και δάκρυα.

Κι ο πλανταγμένος λαός συσπειρωμένος

μισός στους δρόμους και μισός στα σπίτια

ρουφούσε λαίμαργα το τραύλισμα της λευτεριάς

που σπαρταρούσε μέσα στο στήθος σου

κι αγωνιούσε και παθαίνονταν κι έκανε

προσευχές, Χριστέ μου, να μη σωπάσεις.

Γιατί χρόνια και χρόνια σ’ αυτό τον τόπο

είναι στη μοίρα του ν’ ακούει αυτό το τραύλισμα

που δεν προφταίνει να γίνει φωνή

που δεν προφταίνει να γίνει φθόγγος

και μουσική αναστάσιμη.

Γιατί χρόνια και χρόνια

στην κρίσιμη στιγμή

τα δολερά χέρια των τυράννων

υπογράφουν το διάταγμα της σιγής σου.

Ηλίας Γκρης: «Το μελάνι φωνάζει. H 17η Νοεμβρίου 1973 στη λογοτεχνία». Εκδόσεις «Μεταίχμιο», 2003

Μανώλης Αναγνωστάκης | Φοβάμαι

Φοβάμαι

τους ανθρώπους που εφτά χρόνια

έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι

και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου–

βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας

«Δώστε τη χούντα στο λαό».

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που με καταλερωμένη τη φωλιά

πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που σου ‘κλειναν την πόρτα

μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια

και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο

να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν.

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που γέμιζαν τις ταβέρνες

και τα ‘σπαζαν στα μπουζούκια

κάθε βράδυ

και τώρα τα ξανασπάζουν

όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη

και έχουν και «απόψεις».

Φοβάμαι τους ανθρώπους

που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν

και τώρα σε λοιδορούν

γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο.

Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.

Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.

Ηλίας Γκρης: «Το μελάνι φωνάζει. H 17η Νοεμβρίου 1973 στη λογοτεχνία». Εκδόσεις «Μεταίχμιο», 2003

Βασίλης Ρώτας | Εδώ Πολυτεχνείο

Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ
Πολυτεχνείο! Εδώ καλώ
βοήθεια, πρόφτασε,λαέ,

βοήθεια, πρόφτασε,λαέ,
σκοτώνουν τα παιδιά σου, οϊμέ!

Τα νιάτα που έστησαν εδώ
του Αγώνα τραγικόν χορό
και τραγουδούν τη Λευτεριά,
σου τα σκοτώνουν τα παιδιά.
Της βίας ο δούλος ο μωρός
δουλέμπορος, φονιάς μιαρός,
σκοτώνει, λαέ, τα τέκνα σου,
τ’ αγόρια, τα κορίτσια σου.

Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ
τα νιάτα σέρνουνε χορό.
Της Επιστήμης τα παιδιά
και τραγουδάν τη Λευτεριά.
Εδώ της νιότης ο άξιος νους,
που χτίζει θέατρα, ναούς,
σκεδιάζει ιδέες και μηχανές
και δένει το αύριο με το χτες,

Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ
μέσα στης τέχνης το ιερό
σκοτώνει η βία τα παιδιά
που τραγουδούν τη Λευτεριά.

Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ
γίνεται ανήκουστο κακό!
Της βίας ο δούλος ο μωρός
του Χάρου μαύρος έμπορος,
σφάζει τα τέκνα του λαού.
τη νιότη, την ελπίδα του,
το άνθος του αύριο, τον καρπό
της τέχνης και της γνώσης, ω!

Εδώ Πολυτεχνείου κραυγή
καλούν το Χρέος κι η Τιμή
Λαέ μας, βοήθα τα παιδιά.
Ο αγώνας για τη Λευτεριά.

Ηλίας Γκρης: «Το μελάνι φωνάζει. H 17η Νοεμβρίου 1973 στη λογοτεχνία». Εκδόσεις «Μεταίχμιο», 2003

 Κωστούλα Μητροπούλου |  1050 χιλιόκυκλοι

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!»
Αυτή η φωνή που τρέμει στον αέρα,
δεν σούστειλε ένα μήνυμα, μητέρα,
αυτή η φωνή δεν ήτανε του γιού σου,
ήταν φωνές χιλιάδες του λαού σου.

«Εδώ Πολυτεχνείο ,εδώ Πολυτεχνείο!»
Μιλάει ένα κορίτσι κι ένα αγόρι,
εκπέμπουνε τραγούδι μοιρολόι,
χίλιες πενήντα αντένες η λαχτάρα,
σε στόματα μανάδων η κατάρα.

Και τα κορίτσια και τ’ αγόρια που μιλούσαν,
τρεις μέρες και τρεις νύχτες δεν μετρούσαν,
δοκίμαζαν τις λέξεις με αγωνία,
κι αλλάζανε ρυθμό στην ιστορία.

«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!»
Γραμμένα μένουν τα ονόματα στο αρχείο,
δεν αναφέρονται οι νεκροί που είναι στο ψυγείο,
λένε πως είναι τέσσερις κι είναι εκατό οι μανάδες,
πρώτα σκοτώθηκε η φωνή και σώπασαν χιλιάδες.

Το χρονικό των τριών ημερών, εκδόσεις Μπουκουμάνη, 1974

Κεντρική φωτογραφία θέματος: DespinaKouros | YouTube