Ταμειακό μαξιλάρι: Ποιος το κρατάει και η μεγάλη αλλαγή με το χρέος

Παρά τις πολιτικές αντεγκλήσεις και την έντονη παρασκηνιακή αφετηρία του, το λεγόμενο «μαξιλάρι», το οποίο άφησε κληρονομιά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στην Νέα Δημοκρατία, μπορεί να παίξει ρόλο στην εικόνα του ελληνικού χρέους.

Το ρευστό και οι καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης, το γνωστό μας δηλαδή «μαξιλάρι», είναι σήμερα στα περίπου 38 δισ. ευρώ και γεννήθηκε μετά τον Αύγουστο του 2018, κατά βάση, με δανεικά.

Εξ ου και η τότε κριτική, όπου το θέμα επανήλθε ως πολιτικό ζήτημα εξαιτίας των αρνητικών σχολίων του πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανος Κασσελάκης για τις τότε αποφάσεις.

Το «μαξιλάρι» των 37 δισ. ευρώ και ο ΣΥΡΙΖΑ

«Το μαξιλάρι των 37 δισ. ευρώ που άφησε ο κ. Τσακαλώτος ήταν η πιο μνημονιακή απόφαση της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ», υποστήριξε προ ημερών ο κ. Στέφανος Κασσελάκης και πρόσθεσε ότι «ο πρώην υπουργός θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει μέρος του για να καλύψει λαϊκές ανάγκες». Απαντώντας στον κ. Κασσελακη- ο πρώην υπουργός Ανάπτυξης επι ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Σταθάκης είπε, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ επέλεξε αυτή τη λύση και απέφυγε το ΔΝΤ.

Το δημόσιο χρέος όλων των φορέων του Δημοσίου είναι 357 δισ. ευρώ σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι τα 37 δισ. ευρώ θα μπορούσαν σχηματικά να μειώνουν το χρέος στα 320 δισ. ευρώ

«Απορώ γιατί επαναφέρει κάποιος αυτό το θέμα χωρίς να έχει την παραμικρή ιδέα για τα 37 δισ. και τι ρόλο έπαιξαν στην καθαρή έξοδο της χώρας από το μνημόνιο. Προφανώς και αυτονόητα ήταν μία μομφή κατά του Τσακαλώτου, αλλά είναι και μία ανοησία επιπρόσθετη. Αυτή η ομάδα των λαϊκιστών έλεγε για τα 37 δισ. και έλεγε να κρατήσουμε τα 30 δισ. και να δώσουμε τα 7 δισ. στον λαό για να κερδίσουμε τις εκλογές. Επίσης και αυτό ήταν μια ανοησία» ανέφερε χαρακτηριστικά στο MEGA. «Η ΝΔ τότε, ασκούσε παρόμοια κριτική, και επιπρόσθετα έκανε λόγο «υπερφορολόγηση» επί ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για τα πλεονάσματα».

Στο θεμα – όπως και στο ζήτημα της υπερφολογησης επι ΣΥΡΙΖΑ- αναφέρθηκε σε ανάρτηση ο κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος, όπου μεταξύ άλλων αναφέρει «τώρα μαθαίνω ότι η πατριωτική Αριστερά, χωρίς αναλύσεις που μπερδεύουν το κόσμο, δεν χρειάζεται αναδιανεμητική φορολογία για την στήριξη του κοινωνικού κράτους».

Επίσης ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, και νυν στελέχος της Κεντρικής Επιτροπής κ. Γιάννης Δραγασάκης με ανάρτησή του στο facebook κατήγγειλε τον κ. Κασσελάκη, για «υπονόμευση του συλλογικού άθλου του ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2015-2019 υπό την καθοδήγηση και την πρωθυπουργία του Αλέξη Τσίπρα» που «διέσωσε τη χώρα & είναι ιστορικό κεκτημένο και παρακαταθήκη της Αριστεράς για το μέλλον».

Η σύνθεση

Η σύνθεση του αποθεματικού ρευστότητας των 37 δισ. ευρώ το 2019 ήταν:

– 16 δισ. ευρώ περίπου από δάνειο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕSΜ) που συνδέθηκε με το τρίτο Μνημόνιο.

– 14 δισ. ευρώ από δανεισμό ιδιωτικών αγορών

– 7 δισ. ευρώ από τα διαθέσιμα των Ταμείων. Τα διαθέσιμα των Ταμείων ανερχόταν σε 2,6 δισ. ευρώ το 2015. Να σημειωθεί ότι Ταμεία επιχορηγούνται από το κράτος κατά 16 δισ. ευρώ το χρόνο και η συνολική δαπάνη για τις συντάξεις 25 δισ. ευρώ.

Το δημόσιο χρέος όλων των φορέων του Δημοσίου είναι 357 δισ. ευρώ σήμερα, ενώ το κρατικό χρέος σε 404,7 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι τα 37 δισ. ευρώ θα μπορούσαν σχηματικά να μειώνουν το χρέος στα 320 δισ. ευρώ.

Μαξιλάρι VS «προληπτική πιστοληπτική γραμμή»

Η τότε στάση του ΣΥΡΙΖΑ, απέναντι στην κριτική της ΝΔ, βασίζονταν στο επιχείρημα ότι το «μαξιλάρι» ήταν προτιμότερη επιλογή σε σχέση με την «προληπτική πιστοληπτική γραμμή», καθώς, σύμφωνα με την κυβέρνηση τότε, θα συνοδευόταν από ένα 4ο Μνημόνιο.

Με την Ελλάδα να βρίσκεται στην επενδυτική βαθμίδα από DBRS και S&P και εφόσον λάβει την ετυμηγορία της Fitch από 1η Δεκεμβρίου, τα ελληνικά ομόλογα θα έχουν την κατηγορία «investment grade» με τον ESM (που είναι ο επίσημος, ευρωπαϊκός δανειστής της χώρας) θα μπορούσε να απελευθερώσει τον λογαριασμό των 15,7 δισ. ευρώ.

H Ελλάδα ναι μεν έχει εξασφαλίσει την επενδυτική βαθμίδα από δύο από τους τέσσερις οίκους αξιολόγησης που είναι αποδεκτοί από την ΕΚΤ. Με την αναβάθμιση των S&P και DBRS τα ελληνικά ομόλογα μπαίνουν πλέον στο ραντάρ των μακροπρόθεσμων επενδυτών που μέχρι πρόσφατα- και από την κρίση του 2010- θεωρούνταν «σκουπίδια». Ωστόσο, για να ενταχθούν στους παγκόσμιους δείκτες ομολόγων χρειάζεται μία ακόμη αναβάθμιση. Είτε από τους οίκους Fitch (1η Δεκεμβρίου) ή Μoody’s.

Αυτό τότε θα οδηγήσει σε περαιτέρω εισροές κεφαλαίων σε ελληνικούς τίτλους και μετοχές ελληνικών εταιριών, καθώς θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη προς την Ελλάδα. Διεθνείς οικονομολόγοι έχουν εκτιμήσει ότι με την τελική αναβάθμιση το spread του ελληνικού 10ετούς ομολόγου έναντι του γερμανικού θα μειωθεί στις στις 130 μονάδες το 2024.

Ποιος κρατά το μαξιλάρι

Θεωρητικά, μετά την έξοδο της Ελλάδας από την ενισχυμένη εποπτεία πέρυσι, το εν λόγω «μαξιλάρι» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Ωστόσο, χωρίς η Ελλάδα να έχει λάβει την επενδυτική βαθμίδα η χρήση των πόρων του «μαξιλαριού» θα μπορούσε να θέσει θέμα αξιοπιστίας της ελληνικής οικονομίας. Επίσης, απαιτείται τυπικά το πράσινο φως από τον ESM καθώς αφορά σε δάνειο.

Αυτό σημαίνει ότι το «μαξιλάρι» θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί – εφόσον πάρει την επενδυτική βαθμίδα από τη Fitch και την έγκριση από τον ESM- για σταδιακή αποπληρωμή του χρέους.

Να σημειωθεί ότι η περίοδος χάριτος για τα δάνεια του Μνημονίου, ύψους 100 δισ. ευρώ, λήγει το 2032. Αυτά αφορούν δάνεια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και μετά το 2032, αρχίζουν οι αποπληρωμές τοκοχρεολυσίων.

Ο δείκτης χρέους θα πρέπει να παραμείνει σε πτωτική τροχιά, φθάνοντας στο 148% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2025. Ακόμη και αν τα επιτόκια στις αγορές αυξηθούν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους παραμένει σταθερό. Οι αποδόσεις λοιπόν αφορούν τα νέα δάνεια, τα οποία αναμένεται να δανειστεί η Ελλάδα από τις αγορές, με τον μέχρι τώρα προγραμματισμό να δείχνει ότι ο ΟΔΔΗΧ θα αντλήσει 7 δισ. Ευρώ.

Οι προβλέψεις έως το 2025

Το πρωτογενές πλεόνασμα αναμένεται να φτάσει φέτος στο 1,1% του ΑΕΠ φέτος, με προοπτική να αυξηθεί στο 2,5% και το 2,6% του ΑΕΠ για το 2024 και το 2025 αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φθινοπωρινές, 2023), ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κυρίως λόγω της αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ, αλλά και με βοήθεια από τα πρωτογενή πλεονάσματα. Η αναλογία αναμένεται να μειωθεί σε 160,9% το 2023, σε 151,9% το 2024 και σε 147,9% το 2025. Συνολικά η μείωση του χρέους την τριετία θα φτάσει το 25% του ΑΕΠ.

Έτσι, ο δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 170% περίπου του ΑΕΠ στο τέλος του 2022 και οι αγορές αναμένουν ότι η κυβέρνηση θα συγκλίνει σε ένα πρωτογενές πλεόνασμα 2% το 2024.