Χοντροπρέπεια

Τις προάλλες, γύρω από ένα δείπνο με φίλους σε εστιατόριο του Παγκρατίου, ακούστηκε η εξής φράση: «Όχι ο Σπύρος ο ψηλός, ο Σπύρος ο κοντός». Αυτομάτως, άπαντες αντιλήφθηκαν για ποιον Σπύρο μιλούσαμε, χωρίς να χρησιμοποιήσουμε επίθετα ή λοιπές πληροφορίες, τέλος πάντων, αρκούσε ο επιθετικός προσδιορισμός. Όμως, αίφνης, στον αέρα επικράτησε μια αμήχανη δυσοσμία. Κάτι δεν άρεσε. Ούτε κι αυτός που το ξεστόμισε ήταν σίγουρος.

Πήρε μια έκφραση «ουπς, το έκανα πάλι» αλά Μπρίτνεϊ Σπίαρς, στην αλλαγή της χιλιετίας, ενώ κάποιος πετάχτηκε: «Δεν είναι ωραίο να λέμε κοντός, πάντως» δήλωσε ενώ τα κεφάλια των συνδαιτυμόνων έγνεψαν καταφατικά. «Δεν έχει να κάνει με ρατσισμό, έχει να κάνει με τρόπους. Με το πώς αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα, ποια είναι η ματιά του στη ζωή, πώς δίνει το χέρι του, πώς συστήνεται ο ίδιος και πώς μετράει τους ανθρώπους γύρω του» πρότεινε, με γλύκα, προσθέτοντας ότι δεν κάνει κατήχηση αλλά ακονίζει την ευγένειά μας και γυαλίζει την πραότητα, εν έτει 2023..

«Μα, πάντα έτσι μιλούσαμε» προσπάθησε μία φίλη να ισορροπήσει στο χαλαρό σχοινί του επαναπροσδιορισμού της επικοινωνίας αποφεύγοντας τις αφανείς παγίδες του wokeism και όλων των -ism, χωρίς να θέλει να πέσει στη λούμπα της χαρακτηριστικής «ανώνυμης καφρίλας» που δηλητηριάζει τη νέα γλώσσα των σόσιαλ μίντια.

«Δεν έχει να κάνει με ρατσισμό, έχει να κάνει με τρόπους. Με το πώς αντιλαμβάνεται κανείς τα πράγματα, ποια είναι η ματιά του στη ζωή»

H γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει

«Όπως κάποιος δεν θα αυτοσυστηθεί ως κοντός, ψηλός, χοντρός, λιγνός, έτσι κάπως δε θα προσδιορίσει την ύπαρξη του απέναντί του με ανάλογο τρόπο. Οι λέξεις έχουν σημασία, διαμορφώνουν συνειδήσεις, ορίζουν τον σεβασμό και το κύρος την κουβέντας. Όπως έλεγε και η γιαγιά μου, η γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει» τόνισε και κάπου εκεί έμεινε στον αέρα τόσο η συζήτηση όσο και το θέμα, το οποίο είναι αχανές κι ας μοιάζει ανάλαφρο μπροστά στα τεράστια προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα.

Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, πρόσφατα, αφαίρεσε τη λέξη «χοντρή» από τον στίχο «Πάμε στον Άδωνι για καφέ / που πηγαίνουν τεκνά και φρικιά / και αράζουνε και αθλητές / και που πηγαίνει και μία χοντρή νευρικιά / Κυριακή να της φύγει το στρες» σε κάποια πρόσφατη ερμηνεία της και ο κόσμος των ποστ και των αναρτήσεων χωρίστηκε στα δυο -καμία έκπληξη.

Η συζήτηση επανήλθε, αυτή τη φορά όχι γύρω από ένα τραπέζι αλλά στο λαϊκό δικαστήριο των διαδικτύου, όπως είχε γίνει πριν κάτι μήνες όταν τέθηκε το ίδιο θέμα ευαισθησίας με τη λέξη «χοντρός» στα βιβλία του Ρόαλντ Νταλ ή «άσχημος» στης Αγκάθα Κρίστι.

Γιατί αντί να πούμε «χοντρή» δε λέμε, για παράδειγμα, «γελαστή» ή «τσαχπίνα» ώστε να δώσουμε μια ευκρινή περιγραφή, εστιάζοντας στην έκταση της προσωπικότητας κι όχι στην τυχαιότητα της εμφάνισης;

Το ερώτημα, πάντως, παραμένει

«Το “χοντρή” δεν είναι βρισιά», «αν σε ενοχλεί η λέξη “χοντρή” σημαίνει ότι το βλέπεις ρατσιστικά», «κάπως υποκριτική η αφαίρεση της λέξης «χοντρή»»και λοιπά, και λοιπά. Ο ίδιος ο Σταμάτης Κραουνάκης, ο οποίος φέρει και την έμπνευση του στίχου, στη συνεργασία του με τις Λίνα Νικολακοπούλου και Άλκηστις Πρωτοψάλτη, στον δίσκο «Κυκλοφορώ κι Οπλοφορώ», απέφυγε να ρίξει λάδι στη φωτιά. Είπε ότι το τραγούδι είναι 40 ετών και ότι είναι αθώο. «Ο κάθε ερμηνευτής, στη ζωντανή απόδοση των τραγουδιών έχει το δικαίωμα να πειράξει οτιδήποτε. Εγώ όταν λέω το τραγούδι τη «χοντρή» τη δείχνω και όλες οι χοντρούλες από κάτω ενθουσιάζονται» σχολίασε ενώ πρόσθεσε «αυτή η «χοντρή νευρικιά» είναι ένα πολύ συγκεκριμένο πρόσωπο. Που δεν υπάρχει περίπτωση να σας το αποκαλύψω, διότι είναι ένα αντρικό πασίγνωστο πρόσωπο. Και το πρόσωπο ήταν η αιτία να γράψω αυτό το τραγούδι τότε» ξεκαθαρίζοντας τη θέση του οριστικά.

Το ερώτημα, πάντως, παραμένει. Εάν η λέξη «χοντρή» δεν κουβαλάει αρνητικό πρόσημο και δεν φλερτάρει ξεκάθαρα με σχόλιο προσβλητικής ταμπελοποίησης, τότε γιατί δε χαιρετάμε κάποιον λέγοντάς του «καλημέρα χοντρέ», ελαφρά τη καρδία; Γιατί αντί να πούμε «χοντρή» δε λέμε, για παράδειγμα, «γελαστή» ή «τσαχπίνα» ή «αυτή με τα μαλλιά που έμοιαζαν με πυρκαγιά»ή «αυτή με το χαμόγελο της Τζοκόντα» ώστε να δώσουμε μια ευκρινή περιγραφή, εστιάζοντας στην έκταση και το εύρος της προσωπικότητας κι όχι στην τυχαιότητα ή στο αναπόφευκτο της εμφάνισης;

Αναμφισβήτητη απάντηση δεν υπάρχει. Τουλάχιστον όχι ακόμα. Όταν πειραχτεί και ο αβεβήλωτος στίχος «είναι γάτα / είναι γάτα / ο κοντός με τη γραβάτα» ίσως το ξαναπιάσουμε το θέμα.