Νίκος Καμτσής: «Όταν οι ήρωες προσπαθούν να αποδράσουν από το τέλμα»

Το πρώτο έργο του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα γράφτηκε από εκείνο το 1878. Ωστόσο παίχτηκε για πρώτη φορά μετά τον θάνατό του το 1923. Ένα κολοσσιαίο σε διάρκεια έργο (περισσότερες από 8 ώρες) που επέλεξε ο Νίκος Καμτσής να διασκευάσει και σκηνοθετήσει για το θέατρο Τόπος Αλλού. Στον ρόλο του Πλατόνωφ συναντάμε τον Μάξιμο Μουμούρη.

Μιλήσαμε μαζί του και μας εξήγησε πώς είναι να ανεβάζεις ένα τόσο μεγάλο έργο στο θέατρο.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο έργο του Τσέχωφ, το οποίο στην αρχική του μορφή έχει μεγάλη διάρκεια που φτάνει τις 8 ώρες;

«Με ενδιαφέρει η αφετηρία και η διαδρομή μιας δραματουργίας σπουδαίας και μεγάλης όπως αυτή του Τσέχωφ. Το σημείο μηδέν. Τα πρόσωπα, οι καταστάσεις, οι δραματικές συγκρούσεις και πως γεννήθηκαν, από πού ξεκίνησαν για να φτάσουν σε αυτήν την τελειότητα που τα βρίσκουμε εμείς σήμερα.

Ο Βάνια, ο Βυσσινόκηπος, ο Γλάρος, οι Τρεις αδελφές έχουν δει τα φώτα της σκηνής άπειρες φορές σε κάθε είδους ανεβάσματα. Από πού ξεκίνησαν όμως για να φτάσουν εκεί που έφτασαν. Τόσο τα έργα όσο και τα πρόσωπα.»

Στην περίπτωση του Τσέχωφ όλα ξεκίνησαν από τον Πλατόνωφ

Ο «Πλατόνωφ» στο πρωτότυπο είναι ένα κολοσσιαίο σε διάρκεια έργο

Ο νεαρός Τσέχωφ το 1878 έγραφε, έγραφε και δεν ήξερε που να σταματήσει.  Καταλαβαίνει κανείς ότι η δραματουργική δουλειά πάνω σε ένα τέτοιο κείμενο είναι αναγκαία. Στην προκειμένη περίπτωση αυτή την δραματουργική δουλεία την έκανα εγώ. Μια δουλειά που κράτησε αρκετό καιρό και η οποία είχε σαν αποτέλεσμα το κείμενο της δικής μας παράστασης που η διάρκεια της θα είναι 1.40΄.

Εύλογο το ερώτημα σας: Γιατί τον Πλατόνωφ; Γιατί το εντελώς πρώτο έργο ενός μεγάλου μεν συγγραφέα που θα μπορούσε να θεωρηθεί- και εν πολλοίς είναι- πρωτόλειο; Ναι, με ενδιαφέρει ακριβώς αυτό και το έχω κάνει και σε άλλες μου επιλογές.

Το ίδιο είχε γίνει για παράδειγμα με τους «Συντρόφους» ένα άγνωστο έργο του Στρίντμπεργκ  που το ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟύ γνώρισε στο Αθηναϊκό κοινό. Προσωπικά , είναι αλήθεια ότι με γοητεύουν οι… αφετηρίες κάποιων μεγάλων θεατρικών διαδρομών και γεγονότων.

Στον Πλατόνωφ βρίσκουμε και την Λιούμποβα του Βυσσινόκηπου και τον Τρέπλεφ του Γλάρου, και την Μάσα των τριών αδελφών και όλους τους γιατρούς του Τσεχωφικού κόσμου.

Επίκεντρο του έργου ο γοητευτικός και προκλητικός επαρχιακός δάσκαλος Μιχαήλ Βασιλίεβιτς Πλατόνωφ, που τον υποδύεται ο Μάξιμος Μουμούρης. Πώς και γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο ηθοποιό;

«O Μάξιμος ήταν η πρώτη προτεραιότητα μου. Και ευτυχώς δέχτηκε και επιβεβαιώθηκε η επιλογή μου. Ο Μάξιμος είναι εκτός από ταλαντούχος, δεν χρειάζεται να το πω εγώ, ένας μορφωμένος ηθοποιός, ένας ηθοποιός που είναι ταυτόχρονα και ερευνητής. Σε ένα έργο του Τσέχωφ που μεγάλοι ηθοποιοί έχουν αφήσει ιστορία σε Τσεχωφικούς ρόλους η ερευνητική διάθεση του ηθοποιού σε κάθε νέο ανέβασμα χρειάζεται.

Όμως δεν πρέπει να παρακάμψουμε και τους υπόλοιπους ηθοποιούς. Υπογράφω με δύο χέρια είναι  από τους καλύτερους. Φραγκιόγλου, Παλιοθόδωρου, Φωτάκη Ελευθεριάδης με τους οποίους δούλεψα ιδανικά και πέρσι στον Ορλάντο της Βιρτζίνια Γούλφ, μαζί με του μόνιμους Λαμπρινή Θάνου και Γιάννη Ζέρβα καθώς η νέα «γνωριμία» η Ιωάννα Μυλωνά είναι σπάνιοι ηθοποιοί.

Ο ρόλος, το έργο, η εποχή, η δραματουργία τους απασχολεί από την πρώτη στιγμή που πήραν το κείμενο στα χέρια. Η παράσταση τους οφείλει πολλά.»

Τι πραγματεύεται το συγκεκριμένο κείμενο που μπορεί να αγγίξει τον θεατή;

«Βρισκόμαστε στον κήπο του αποθανόντος άδοξα στρατηγού Βοινίτσεφ και της χήρας πια Αννα Πέτροβνα, μιας νέας σνομπ Ρωσίδας αριστοκράτισσας. Επισημαίνω εδώ ότι ο χώρος είναι και πάλι ένας κήπος.

Όπως και στον Βυσσινόκηπο, στον Βάνια, στον Γλάρο, στις  Τρεις αδελφές.  Να λοιπόν πως συνδέονται όλα μεταξύ τους σε ένα ενιαίο και τέλειο σύνολο στην περίπτωση του Τσέχωφ.
Στη περίπτωση του Πλατόνωφ λοιπόν μετά από ένα βαρύ Ρώσικο χειμώνα μαζεύονται φίλοι και γείτονες για να γιορτάσουν την νύχτα του μεσοκαλόκαιρου.

Αιώνιοι και απογοητευμένοι επαναστάτες, καταχρεωμένοι αριστοκράτες, ξεπεσμένοι φεουδάρχες της προεπαναστατικής Ρωσίας, οι οποίοι, αφού έχασαν περιουσίες και ιδανικά σε γλέντια και κακοδιαχείριση, περιμένουν αδρανείς, φλυαρώντας και αμπελοφιλοσοφώντας.

Σχέσεις και πάθη ξετυλίγονται με θυελλώδη τρόπο

Τα πρόσωπα θέλουν να ζήσουν, να αναπνεύσουν, και να ερωτευτούν πριν ξαναέρθει ο χειμώνας

Διότι μετά από ένα χειμώνα που αναγκάζει τους ανθρώπους να μείνουν κλεισμένοι για 8 μήνες, με το χιόνι να σκεπάζει τα σπίτια μέχρι τις καμινάδες, τα πρόσωπα θέλουν να ζήσουν, να αναπνεύσουν, και να ερωτευτούν φυσικά, διότι ο χειμώνας θα ξανάρθει και αυτοί θα ξανακλειστούν μέσα.

Επίκεντρο ο γοητευτικός και προκλητικός επαρχιακός δάσκαλος Μιχαήλ Βασίλιεβιτς Πλατόνωφ, με τον οποίο είναι ερωτευμένες όλες οι γυναίκες τις παρέας. Ευφυής και γοητευτικός, αλαζών και κυνικός ο Πλατόνωφ εισβάλλει στο μυαλό και την ψυχή όλων αδιακρίτως και ανασύρει στο φως την ανικανότητά τους να αυτενεργήσουν και εντέλει να ζήσουν.

Θέλω να έρθει ο θεατής ανοιχτός με ένα τσαντάκι μαζί του όπου μέσα θα έχει φυλαγμένη την ευαισθησία και την φαντασία του

Παίζοντας μαζί τους καταδεικνύει τα πνευματικά και συναισθηματικά τους όρια, ενώ ο ίδιος αφήνεται ηδονικά στα χέρια τους να αναγνωρίσουν σε αυτόν έναν «δαίμονα» που θα τιθασεύσει το χάος του μυαλού τους.

Υπάρχει η έννοια της απόδρασης το ίδιο έντονη και υπαρξιακή όπως και στα άλλα μεγάλα και ολοκληρωμένα έργα του; Διότι και στον ¨Πλατόνωφ¨ τα πρόσωπα εκφράζουν το ανικανοποίητο της ζωής τους όπως και στον Θείο Βάνια.

Βιώνουν ένα τέλμα και θέλουν να αποδράσουν από αυτό και δεν τα καταφέρνουν όπως και στις Τρεις αδελφές που δεν θα πάνε ποτέ στη Μόσχα. Θα συνεχίσουν να σέρνουν την ζωή τους με τον ίδιο τρόπο που την σέρνουν ο Eστραγκόν και ο Βλαντιμίρ περιμένοντας έναν Godot που δεν θα έρθει ποτέ.

Μιλήστε μας για τον δικό σας ρόλο αλλά και για τους υπόλοιπους συνεργάτες σας

«Εκτός από σκηνοθέτης πράγματι είμαι και ηθοποιός. Μια διαδικασία πραγματικά βασανιστική. Θα σας κάνει εντύπωση αλλά είναι άλλο πράγμα να είσαι ηθοποιός και άλλο να συμμετέχεις από τη θέση του σκηνοθέτη. Ο ηθοποιός πρέπει να είναι ολοκληρωτικά μέσα στο έργο και να το ζει. Ο σκηνοθέτης πρέπει να κρατάει μια απόσταση. Αυτό λοιπόν το on and off είναι πρόβλημα αλλά και ενδιαφέρον ταυτόχρονα.

Παίζω τον γιατρό Νικολάι Τριλέσκι έναν αδιάφορο, στα όρια της γαϊδουριάς, επιπόλαιο παραιτημένο γιατρό που ενδιαφέρεται μόνο για καλοπέραση φαΐ και πιοτό. Αναποφάσιστος και απρόθυμος να κάνει κάτι για τον εαυτό του η τους άλλους. Είναι ο κλασσικός γιατρός του Τσέχωφ όπως ο Αστρωφ και ο Ντόρν αλλά στον Πλατόνωφ διαγράφεται με αδρές γραμμές. Είναι ένας χαρακτήρας που σε κάνει να αντιδράς από την αδιαφορία του.»

Ένα μήνυμα που θέλετε να στείλετε με την παράσταση σας;

«Κανένα μήνυμα δεν θέλω να στείλω. Θέλω να έρθει ο θεατής ανοιχτός με ένα τσαντάκι μαζί του όπου μέσα θα έχει φυλαγμένη την ευαισθησία και την φαντασία του. Να επικοινωνήσει με την σκηνή, να ταξιδέψει με τους ηθοποιούς τις σχέσεις και τις συγκρούσεις τους να καταθέσει στην μιάμιση ώρα που διαρκεί η παράσταση τις δικές του μνήμες και αγωνίες.

Να συναντηθεί η ποίηση του με την ποίηση της σκηνής και να γελάσει η να συγκινηθεί. Αυτό είναι αρκετό.»

Ποιο θεατρικό κείμενο ή συγγραφέας σας συγκινεί και γιατί;

«Δεν είναι ένας συγγραφέας ούτε και ένα κείμενο. Θα είναι ανόητος κανείς να πει ότι δεν τον συγκινεί ο Σαίξπηρ η ο Τέννεσσυ Ουίλλιαμς η ο Πιραντέλλο. Αν πάλι επιμείνετε πολύ θα ρίξω την ψήφο μου στον Μπέκετ.

Έχω κάνει και τα τέσσερα μεγάλα έργα του και μιλώ με σιγουριά ότι είναι ο συγγραφέας με τον οποίο δούλεψα και επικοινώνησα καλύτερα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δούλεψα απολαυστικά με τον Τσέχωφ. Καθόλου. Η δουλειά μου πάνω στον Πλατόνωφ ξεκίνησε πέρσι τον Ιανουάριο και με το κείμενο και μετά με τους ηθοποιούς και πρέπει να πω ότι πέρασα πολύ δημιουργικά μαζί του.»