Η Ισπανία στον «πυρετό» της αμνηστίας

Πολυήμερες επεισοδιακές διαδηλώσεις στους δρόμους, διχασμός στη Βουλή, ακραία πολιτική πόλωση.

Με την επανεκλογή του Σοσιαλιστή Πέδρο Σάντσεθ στην πρωθυπουργία, η Ισπανία βγήκε από το πολιτικό αδιέξοδο, πλην όμως διαιρεμένη.

Η νέα κυβέρνηση στη Μαδρίτη βασίζεται σε αυτό που οι αντίπαλοί της χαρακτηρίζουν «ανίερη συμμαχία» και «πλήγμα στη Δημοκρατία».

Στο επίκεντρο είναι το νέο νομοσχέδιο για τη χορήγηση αμνηστίας σε εμπλεκόμενους στο καταλανικό αυτονομιστικό κίνημα την τελευταία δεκαετία.

Ήταν προϋπόθεση, ώστε να πάρει ψήφο εμπιστοσύνης ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός μειοψηφίας Σοσιαλιστών-Αριστεράς, με την αναγκαία στήριξη των επτά βουλευτών του καταλανικού αυτονομιστικού κόμματος Junts.

Ο ιδρυτής του, πρώην επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλονίας και νυν ευρωβουλευτής, Κάρλες Πουτζντεμόν, δεν βρίσκεται καν επί ισπανικού εδάφους.

Ζει αυτοεξόριστος στο Βέλγιο, ων καταζητούμενος έως τώρα στη χώρα του για την αποτυχημένη απόπειρα απόσχισης της Καταλονίας το 2017, που βύθισε την Ισπανία σε συνταγματική κρίση.

Όμως με τον λεγόμενο Οργανικό Νόμο Αμνηστίας για τη Θεσμική, Πολιτική και Κοινωνική Ομαλοποίηση στην Καταλονία, αυτό αναμένεται σύντομα να αλλάξει.

Αυτό, δε, σχεδόν μισό αιώνα μετά την προηγούμενη χορήγηση αμνηστίας με πολιτικό χαρακτήρα στην Ισπανία, στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης μετά τη δικτατορία Φράνκο.

«Δεν είναι επίθεση στο Σύνταγμα, αλλά παράδειγμα της δύναμής του», υποστήριξε στην ισπανική Βουλή ο Πέδρο Σάντσεθ, παραμονή της επανεκλογής του στην πρωθυπουργία.

«Το μόνο τείχος ενάντια στην Ακροδεξιά ήταν η προοδευτική κυβέρνηση συνασπισμού στην Ισπανία», είπε, αναφερόμενος στην πρόσφατη αποτυχημένη προσπάθεια του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (PP) να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού με το ακροδεξιό Vox, που τώρα τον κατηγορούν λίγο-πολύ για εθνική μειοδοσία.

«Ας μην κοροϊδευόμαστε, το πρόβλημά τους δεν είναι η αμνηστία», είπε ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός, «αλλά το γεγονός ότι δεν αποδέχονται το αποτέλεσμα των εκλογών» του περασμένου Ιουλίου.

Τι προβλέπει το επίμαχο νομοσχέδιο

Κατά τον Σάντσεθ, η χορήγηση αμνηστίας είναι ένα απαραίτητο βήμα για να εκτονωθεί η ένταση στην Καταλονία και για να διασφαλιστεί η ενότητα της ίδιας της Ισπανίας.

Το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο καλύπτει την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2012 έως τις 13 Νοεμβρίου 2023. Περιλαμβάνει όσα προηγήθηκαν και ακολούθησαν τα δημοψηφίσματα για ανεξαρτησία της Καταλονίας το 2014 και το 2017 και τη μετέπειτα επεισοδιακή μονομερή ανακήρυξή της.

Χορηγεί αμνηστία σε οποιεσδήποτε ενέργειες με στόχο «διεκδίκηση, προώθηση ή επιδίωξη απόσχισης ή ανεξαρτησίας της Καταλονίας».

Από τις διατάξεις του θα ωφεληθούν σχεδόν 400 άτομα, συμπεριλαμβανομένων των Καταλανών ηγετών της αποτυχημένης απόσχισης του 2017 και άλλων πολιτικών, δημόσιων αξιωματούχων, πολιτών που διώχθηκαν για ταραχές, καθώς και μελών των δυνάμεων ασφαλείας που κατηγορήθηκαν για βίαιη καταστολή.

Αποκλείονται περιπτώσεις τρομοκρατίας, βασανιστηρίων ή «εσκεμμένων ενεργειών» που οδήγησαν σε θάνατο ή σοβαρό τραυματισμό.

Μοναδικές εξαιρέσεις αποτελούν δύο υποθέσεις φερόμενης τρομοκρατίας από αυτονομιστές, με αποκλεισμό δρόμων και σιδηροδρομικών γραμμών και με την κατάληψη του αεροδρομίου της Βαρκελώνης το 2019.

Θεωρητικά, με την έγκριση του νομοσχεδίου, ο νέος νόμος θα πρέπει να εφαρμοστεί από τα ισπανικά δικαστήρια μέσα σε δύο μήνες, με τη χορήγηση αμνηστίας «σε προνομιακή και επείγουσα βάση».

Ποινικά μητρώα θα πρέπει να «καθαριστούν» από σχετικές καταδίκες. Ποινές θα αναιρεθούν. Εκκρεμή εντάλματα έρευνας και σύλληψης σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο θα πρέπει να ακυρωθούν.

Όμως όλα αυτά θα μπορούσαν να «παγώσουν», εφόσον τεθεί ζήτημα αντισυνταγματικότητας του νόμου.

Προσφυγές έχουν ήδη προαναγγελθεί από τη δεξιά αντιπολίτευση, ακόμη και δικαστές.

Παραμένει ωστόσο ακόμη ασαφές εάν μπορούν να «παγώσουν»  το χρονικό όριο των δύο μηνών για την εφαρμογή του μέτρου, που προβλέπεται στο νομοσχέδιο.

Στις δημοσκοπήσεις εν τω μεταξύ το 70% των Ισπανών δηλώνει αντίθετο στην χορήγηση αμνηστείας.

Γεγονός, που προμηνύει νέες πολιτικές και κοινωνικές εντάσεις.

Τεταμένη ατμόσφαιρα σε ρευστό τοπίο

Ο Κάρλες Πουτζντεμόν -μια μισητή προσωπικότητα για πολλούς στην Ισπανία- πιθανόν θα μπορεί να επιστρέψει σύντομα στην Ισπανία, χωρίς τον φόβο σύλληψης.

Το ίδιο θα ισχύει και για τους στενούς συνεργάτες του, που διέφυγαν μαζί του στο Βέλγιο το 2017.

Όμως όλα είναι ακόμη στον «αέρα»…

Το δεξιό Λαϊκό Κόμμα της ισπανικής αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει ήδη περάσει σε πλήρη αντεπίθεση, διατηρώντας την πολιτική πόλωση στα ύψη.

Έχει δεσμευτεί να αμφισβητήσει την χορήγηση αμνηστίας στα δικαστήρια.

Σκοπεύει να καθυστερήσει την έγκριση του σχετικού νόμου από τη Γερουσία, όπου έχει την πλειοψηφία.

Ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος, Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο, κάλεσε την ΕΕ να παρέμβει, όπως έχει κάνει «στην Πολωνία, στη Ρουμανία και στην Ουγγαρία» για παραβίαση του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών κανόνων.

Ήδη o Επίτροπος Δικαιοσύνης της ΕΕ, Ντιντιέ Ρέιντερς, έστειλε επιστολή στη Μαδρίτη, ζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες για το νομοσχέδιο.

Εξέφρασε επίσης ανησυχία για τη μη ανανέωση των μελών του Γενικού Δικαστικού Συμβουλίου (CGPJ), λόγω πολιτικών διαφωνιών μεταξύ των κομμάτων.

Πρόκειται για συνταγματικό όργανο, που εποπτεύει όλο το δικαστικό σώμα της Ισπανίας. Η θητεία των μελών του έχει λήξει εδώ πέντε χρόνια.

Εξέδωσαν ήδη δήλωση, τονίζοντας με νόημα την ανάγκη όλα τα θεσμικά όργανα «να διατηρούν και να εγγυώνται την ανεξαρτησία του δικαστικού συστήματος».

Σε αυτό το φόντο, αναμένεται συζήτηση στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το ισπανικό νομοσχέδιο περί αμνηστίας.

Το σχετικό αίτημα έχει καταθέσει η κεντροδεξιά Ευρωομάδα του ΕΛΚ, στην οποία ανήκει το ισπανικό Λαϊκό Κόμμα.

Ο δε ηγέτης του κατήγγειλε δημόσια τον Σάντσεθ ότι ξεπούλησε τους Ισπανούς για λίγες ψήφους.

«Οι αποφάσεις που είναι ενάντια στο γενικό καλό, για προσωπικό όφελος, είναι πολιτική διαφθορά», υποστήριξε ο Φεϊχόο.

Με την ευκαιρία, μάλιστα, ζήτησε να γίνουν και πάλι εκλογές…