Η πομορινή κουλτούρα στη Ρωσία

Η Ρωσία δεν απαρτίζεται μόνο από έναν ομοιογενή εθνικό ρωσικό πληθυσμό και κάποιες άλλες εθνικές μειονότητες στον Καύκασο και στη Σιβηρία.

Εχει πολλές ιδιαίτερες πολιτιστικές διαφορετικές οντότητες στον ρωσικό εθνικό της πυρήνα. Σε βαθμό μάλιστα που τις διαφοροποιεί σημαντικά από όλους τους υπόλοιπους.

Κάτι τέτοια χαρακτηριστικά έχουν οι πομορινοί πληθυσμοί του Βορρά της Ευρωπαϊκής Ρωσίας.

Ανθρωποι διαφορετικής κοινωνικής αντίληψης, με άλλη θεώρηση του γύρω κόσμου και στάση ζωής περισσότερο υπομονετική, ανεκτική στο διαφορετικό και έκδηλα περισσότερο δημιουργική, οι Πομόροι ξεχωρίζουν ουσιαστικά από τους ομοεθνείς συμπατριώτες τους.

Το βασικότερο είναι η βαθιά τους πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς και η δυνατότητά τους να δώσουν αρκετά σχετικά μαθήματα στους υπόλοιπους Ρώσους.

Σύμφωνα με μια εξαιρετική ανάλυση του Γιούρι Τερέκοφ (κι αυτός Πομόρος) στο Russian File του Woodrow Wilson Center, οι κάτοικοι της περιοχής Πομορία στη Βορειοδυτική Ρωσία έχουν σημαντικά εθνοπολιτιστικά χαρακτηριστικά, που τους κάνουν να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους συμπατριώτες τους.

Λόγω σχετικής απόστασης, μεγάλης και σε πολλά σημεία άγριας ακτογραμμής (πάνω στη Λευκή και στη Θάλασσα Μπάρεντς), έχουν αναπτύξει τις ιδιαίτερες παραδόσεις τους, έχουν δικά τους λαϊκά έθιμα και ξεχωριστή συμβολική κληρονομιά που τους διαφοροποιεί από τη μεγάλη ποικιλία των ρωσικών εθνικών υποσυνόλων.

Οι ιστορικές τους εμπειρίες είναι εντελώς αλλιώτικες από την υπόλοιπη Ρωσία.

Δεν υπήρξαν ποτέ δουλοπάροικοι – αγρότες δηλ. υποτελείς σε περιφερειακούς φεουδάρχες/αφεντικά – ούτε και υπήρξαν ποτέ κατακτημένοι από τους τατάρους εισβολείς.

Φαινόμενα που διαμόρφωσαν δηλ. την κουλτούρα υποταγής που κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης Ρωσίας.

Κατά κύριο λόγο η απασχόλησή τους υπήρξε σχεδόν πάντα η αλιεία καθώς και οι εμπορικές συναλλαγές με τη Νορβηγία και τη Βρετανία.

Και είναι γνωστό πως το διεθνές εμπόριο αυξάνει τις εμπειρίες, ανοίγει το μυαλό και κάνει αποδεκτές νέες αντιλήψεις και ιδέες.

Η εμπειρία των κομμουνιστικών χρόνων έκανε μεγάλη ζημιά στην τοπική κουλτούρα αυξάνοντας την αίσθηση της γεωγραφικής απομόνωσης.

Ιδιαίτερα όταν το καθεστώς αποφάσισε να μετατρέψει σε περιβόητα γκουλάγκ τεράστιες εκτάσεις στον Βορρά – όπως το περιβόητο στρατόπεδο συγκεντρώσεως στο Σολόβκι.

Επίσης η περιοχή μετατράπηκε σε απόρθητο φρούριο με εγκαταστάσεις υψηλής ασφάλειας (π.χ. ναυστάθμους), ακόμα και πυρηνικές, με σημαντικές αμυντικές εγκαταστάσεις – ιδίως κοντά στο λιμάνι του Αρχάγγελσκ και πάνω στη χερσόνησο του Μούρμανσκ.

Εχουν σημειωθεί επίσης και ατυχήματα κατά την εκτόξευση πυρηνικών πυραύλων που έχουν έντονα σημαδεύσει τον ψυχισμό του κόσμου που ζει εκεί.

Μέσα στη ρωσική κουλτούρα υπάρχει σημαντική αναφορά στην πομορινή κουλτούρα που πολλοί τη βλέπουν σαν κρίσιμο απόθεμα ρωσικής ψυχής, που συνδέει το σήμερα με τις παραδόσεις του προκομμουνιστικού (αυτοκρατορικού) παρελθόντος.

Πολλές επιστημονικές έρευνες προσπάθησαν να χτίσουν, με αξιοποίηση στοιχείων του πομορινού πολιτισμού, ένα πιο σύγχρονο εμπειρικό ρωσικό πρόσωπο που να εκφράζει ένα είδος Κεντρικής Ρωσίας.

Το πιο σημαντικό για σήμερα όμως είναι ο κρίσιμος ρόλος του πομορινού πολιτισμού για την αποκατάσταση της επαφής του ρωσικού λαού με τις δημοκρατικές αρχές και αξίες.

O κόσμος εδώ πάνω στον Βορρά είναι πολύ πιο φιλελεύθερος, σκεπτικός και κοσμοπολίτης από την υπόλοιπη Ρωσία.

Στο Ομπλαστ (διοικητική περιφέρεια) λ.χ. του Αρχάγγελσκ ποτέ δεν είχε μεγάλες πλειοψηφίες το κόμμα Ενωμένη Ρωσία του προέδρου Πούτιν.

Η περιοχή δείχνει τους προβληματισμούς μιας ιντελιγκέντσιας σαν της Μόσχας ή της Αγίας Πετρούπολης.

Η γλώσσα της περιοχής, πομόρσκα γκοβόρια, έχει προέλθει από τις μεσαιωνικές διαλέκτους του μαρτυρικού Νόβγκοροντ (που ισοπέδωσε, λόγω ανυπακοής, ο τσάρος Ιβάν ο Τρομερός) με έντονες φινλανδικές επιρροές. Μια μοναδική δηλ. κληρονομιά που διαφέρει από παντού αλλού στη χώρα.

Είναι λοιπόν ένα πολύ ευρωπαϊκό μέρος της Ρωσίας με στοιχεία έντονης δημοκρατικότητας και παράδοση αμφισβήτησης…

Premium έκδοση «ΤΑ ΝΕΑ»