Ποια μπορεί να είναι η επόμενη ημέρα στη Λωρίδα της Γάζας;

Ενόσω η Λωρίδα της Γάζας μετρά νεκρούς αμάχους και «πληγές» από τη φονικότερη και πιο καταστροφική στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ, με θρυαλλίδα τη φρικαλέα επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, στο διπλωματικό παρασκήνιο εντείνονται οι «ζυμώσεις» για την επόμενη ημέρα.

Προς το παρόν, παραμένει εξαιρετικά θολή.

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπενιαμίν Νετανιάχου, τονίζει διαρκώς ότι η χώρα του θα διατηρήσει «τον έλεγχο στον τομέα της ασφάλειας».

Αυτό -διευκρίνισε- δεν σημαίνει ανακατάληψη και κατοχή του θύλακα, από τον οποίο το Ισραήλ απέσυρε στρατό και εποίκους το 2005, πλην όμως διατηρώντας κατά το δοκούν τον χερσαίο, θαλάσσιο και αεροπορικό αποκλεισμό.

Για τη μελλοντική διακυβέρνηση στη Γάζα, ο Νετανιάχου διακηρύττει ότι θέλει «να υπάρξει κάτι άλλο εκεί» από την υφιστάμενη Παλαιστινιακή Αρχή.

Ο δε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν έχει σκιαγραφήσει μια «αποτελεσματική και ανανεωμένη Παλαιστινιακή Αρχή» ως την «πιο λογική» επιλογή για «την ευθύνη διακυβέρνησης και τελικά ασφάλειας στη Γάζα».

«Όμως το εάν αυτό είναι εφικτό σε ένα μόνο στάδιο είναι ένα μεγάλο ερώτημα», τόνισε πρόσφατα ενώπιον επιτροπής της Γερουσίας, ίσως στην πιο περιεκτική έως τώρα δημόσια ομιλία του για το πλαίσιο λύσης που επεξεργάζονται οι ΗΠΑ.

Έκανε λόγο για «έτερες προσωρινές ρυθμίσεις, που μπορεί να περιλαμβάνουν άλλες χώρες της περιοχής, να περιλαμβάνουν διεθνείς οργανισμούς που θα συμβάλλουν στην ασφάλεια και στη διακυβέρνηση».

Σε κάθε περίπτωση, τόνισε στην τελευταία σύνοδο των ΥΠΕΞ των G7, απαιτείται «ένας βιώσιμος μηχανισμός για την ανοικοδόμηση της Γάζας και μια πορεία προς την επίτευξη του στόχου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι να ζουν ο ένας δίπλα στον άλλο στα κράτη τους, με ίσα μέτρα ασφάλειας, ελευθερίες, ευκαιρίες και αξιοπρέπεια».

Εν χορώ εν τω μεταξύ το Ισραήλ και οι ΗΠΑ ξεκαθαρίζουν ότι δεν τίθεται θέμα επιστροφής στο status quo πριν από την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.

Η πλήρης εξάλειψη της Χαμάς παραμένει ωστόσο ένα ανοιχτό ερώτημα. Τόσο ως οργάνωσης, αλλά και ως ιδεολογίας.

Ισραηλινός στρατιώτης στις εν εξελίξει χερσαίες επιχειρήσεις στο βόρεια Λωρίδα της Γάζας

Σενάρια επί σεναρίων

«Συζητιούνται διαφορετικές ιδέες» ως προς το πώς δεν θα ανασυγκροτηθεί η Χαμάς μεταπολεμικά, «συμπεριλαμβανομένης μιας διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης υπό την εντολή του ΟΗΕ», δήλωσε προ ημερών η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

«Είναι κάθε άλλο παρά αδιανόητο να συγκροτηθεί, με την υποστήριξη του Αραβικού Συνδέσμου και του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, μια πολυεθνής αραβική δύναμη, με τη συμβολική συμμετοχή μονάδων και από μη αραβικές χώρες», είπε στο Politico ο πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Εχούντ Μπαράκ.

«Θα μπορούσε να παραμείνει εκεί (σ.σ. στη Γάζα) 3-6 μήνες, για να βοηθήσει την Παλαιστινιακή Αρχή να αναλάβει κανονικά» την εξουσία, εκτίμησε.

Μια ασφαλής υπόθεση είναι ότι αυτό το σενάριο αφορά αραβικές χώρες που έχουν αναγνωρίσει το Ισραήλ.

Όμως «τα αραβικά κράτη ουδέποτε επιθυμούσαν να καταστούν υπεύθυνα για τη Γάζα» και τώρα «αυτό είναι πιθανό να ενισχυθεί», γράφει ο Νάθαν Μπράουν, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής, σε ανάλυση για τη δεξαμενή σκέψης Carnegie Endowment for International Peace.

Επίσης είναι «λίγες οι εμπειρίες πολυμερούς συμμετοχής των αραβικών κρατών σε ειρηνευτικές αποστολές ή ρυθμίσεις ασφαλείας» και τυχόν ανάμιξή τους δεν θα έχει καλές προοπτικές, επισημαίνει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον στις ΗΠΑ.

Ο Αμερικανός βετεράνος δημοσιογράφος Σέιμουρ Χερς βάζει ένα άλλο σενάριο στο «τραπέζι».

«Με την καταστροφή της Χαμάς στο τέλος του πολέμου, ο Νετανιάχου σχεδιάζει να ανασυγκροτήσει τη δομή διακυβέρνησης στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη», γράφει στο Substack, επικαλούμενος ισραηλινές πηγές.

«Η Γάζα θα προστατεύεται από την ισραηλινή αστυνομία ή τις στρατιωτικές δυνάμεις, ενώ για τη διακυβέρνηση θα είναι υπεύθυνη μια ανανεωμένη Παλαιστινιακή Αρχή, υπό νέα ηγεσία εγκεκριμένη από το Ισραήλ».

Εικόνα από την ισοπεδωμένη Λωρίδα της Γάζας

Ο «γρίφος» του Νταχλάν

«Έμαθα», προσθέτει ο Σέιμουρ Χερς, «ότι ένα από τα ονόματα που αναφέρονται για επικεφαλής της νέας, υπό ισραηλινή κυριαρχία Παλαιστινιακής Αρχής, είναι του Μοχάμεντ Νταχλάν, πρώην αρχηγού της νεολαίας της Φατάχ».

Εξόριστος από τα παλαιστινιακά εδάφη κατόπιν ρήξης με τον πρόεδρο Αμπάς, ζει από το 2011 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Πολυεκατομμυριούχος επιχειρηματίας σήμερα, σύμβουλος του προέδρου και ηγεμόνα των ΗΑΕ, Σεϊχη Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ μπιν Σουλτάν Αλ Ναχαγιάν και με πολυσχιδή περιφερειακή δράση, ο Νταχλάν δήλωσε μόλις πρόσφατα στον Economist ότι δεν εποφθαλμιά την παλαιστινιακή ηγεσία.

Για την ακρίβεια, απαντώντας στις φήμες ότι μπορεί να είναι ο εκλεκτός του Ισραήλ για να διοικήσει τη Γάζα μετά τον πόλεμο, «απέρριψε τον ισχυρισμό ότι θα έρθει να καθαρίσει το χάος μόλις τελειώσουν οι μάχες».

Ξεδίπλωσε ωστόσο το όραμά του για το τι πρέπει να ακολουθήσει στη Γάζα μετά τον πόλεμο.

Μίλησε για «μια μεταβατική περίοδο δύο ετών, με μια διοίκηση τεχνοκρατών στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη», που θα μπορούσε «να επανενώσει τα παλαιστινιακά εδάφη» έπειτα από μια 15ετία εσωτερικής ρήξης.

Στη συνέχεια, είπε, βλέπει «κοινοβουλευτικές εκλογές με ένα παλαιστινιακό κράτος, με ακαθόριστα σε εκείνη τη φάση σύνορα», οι οποίες πρέπει ανοιχτές σε όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, που «δεν θα εξαφανιστεί».

Στο κοινοβουλευτικό σύστημα που οραματίζεται ο Νταχλάν, γράφει ο Economist, θα υπάρχει ένας πρωθυπουργός, που θα ηγείται των Παλαιστινίων.

Κάτι που πρακτικά σημαίνει κατάργηση της προεδρίας, που σήμερα κατέχει ο 88χρονος Μαχμούντ Αμπάς.

Αραβικά κράτη όπως η Αίγυπτος, η Ιορδανία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ θα μπορούσαν να υποστηρίξουν το εγχείρημα, αναφέρει.

Στη συνέχεια, εκτιμά, το παλαιστινιακό κράτος θα πρέπει να αναγνωριστεί διεθνώς, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ.

Ο πάλαι ποτέ ισχυρός άνδρας στη Γάζα, Μοχάμεντ Νταχλάν (δεξιά), με τον αείμνηστο Γιάσερ Αραφάτ και τον Μαχμούντ Αμπάς, το 2003, στη Ραμάλα της Δυτικής Όχθης

«Ασκήσεις επί χάρτου»;

Όλα αυτά ακούγονται ωστόσο για πολλούς ύποπτα θολά από έναν πρώην υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Παλαιστινιακής Αρχής, που συμμετείχε στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις για τις Συμφωνίες του Όσλο, αλλά μετέπειτα χρεώθηκε -ως τότε επικεφαλής ασφαλείας- τον εμφύλιο με τη Χαμάς το 2007 και την εκδίωξη της Φατάχ του Γιάσερ Αραφάτ από τη Λωρίδα της Γάζας.

Συνεργάστηκε στενά, εκ θέσεως, με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών και θεωρείται πλέον «εκλεκτός» του Ισραήλ, που τον φυλάκισε 11 φορές στο παρελθόν ως επαναστατημένο νέο της πρώτης Ιντιφάντα.

Τελικά, έπειτα από μια μετεωρική -πλην επεισοδιακή- άνοδο στις τάξεις της Φατάχ και τη μετέπειτα ανοιχτή ρήξη με τον πρόεδρο Αμπάς, ο Νταχλάν εκδιώχθηκε από τα παλαιστινιακά εδάφη προ 12ετίας, με καταγγελίες ακόμη και ότι δολοφόνησε το 2004 τον Γιάσερ Αραφάτ με δηλητήριο.

Το 2016 καταδικάστηκε ερήμην από παλαιστινιακό δικαστήριο σε τρία χρόνια φυλάκιση για υπεξαίρεση 16 εκατομμυρίων δολαρίων.

Διατηρεί πάντως ισχυρά ερείσματα στη Λωρίδα της Γάζας ως μέγας δωρητής, όπως επεσήμανε στον Economist, καθώς και «δίκτυο υποστήριξης» στους προσφυγικούς καταυλισμούς της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης.

Πολέμιος της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας -από τους κόλπους της οποίας προέκυψε η ισλαμιστική παλαιστινιακή οργάνωση- ο Νταχλάν έχει επίσης σφυρηλατήσει στενές σχέσεις με τον Αιγύπτιο πρόεδρο αλ Σίσι.

Λέγεται ότι είναι κάτοχος σερβικού διαβατηρίου, ότι λειτούργησε ως μεσάζοντας στην παράδοση όπλων στην ανατολική Λιβύη, αλλά και ως «μυστικός μεσίτης» στην εξομάλυνση των σχέσεων Ισραήλ-ΗΑΕ, το 2020.

Στην Τουρκία εν τω μεταξύ είναι από το 2019 «κόκκινο πανί», επικηρυγμένος με 700.000 δολάρια για «συμμετοχή στην απόπειρα πραξικοπήματος το 2016».

Σε τελευταία δημοσκόπηση δε του Παλαιστινιακού Κέντρου Πολιτικής και Έρευνας για τους πιθανούς διαδόχους του γηραιού προέδρου Αμπάς, ο Νταχλάν συγκέντρωσε μόλις 6%.

Μακράν πρώτος, με 34%, είναι ο Μαρουάν Μπαργκούτι: ο φυλακισμένος με ποινή ισοβίων στο Ισραήλ πρώην αρχηγός της Τανζίμ -ένοπλης πτέρυγας της Φατάχ- γνωστός και ως «ο Μαντέλα της Παλαιστίνης».