Δεν είναι όλοι άνδρες ή γυναίκες – Η διαμάχη για τον προσδιορισμό του φύλου

Κοιτάξτε το πιστοποιητικό γέννησή σας και σίγουρα θα δείτε την αναφορά στο φύλο σας. Όταν γεννηθήκατε, ένας γιατρός εξέτασε τα γεννητικά σας όργανα για να αποφασίσει αν είστε «άρρεν» ή «θήλυ». Σε πολλές χώρες, αυτή είναι η στάνταρτ πρακτική εδώ και δεκαετίες ή αιώνες.

Όμως ο προσδιορισμός του φύλου είναι πιο περίπλοκη υπόθεση από το να ρίξεις μια ματιά και να συμπληρώσεις το αντίστοιχο κουτάκι, γράφουν στο The Conversation δύο αμερικανοί ειδικοί, ο Καρλ Στρουτ του Πανεπιστημίου της Βοσόνης και η Φράνσις Γκρίμσταντ του Χάρβαρντ.

Οι γιατροί μπορεί να βρουν και κόλπο και όρχεις, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι γονάδες απουσιάζουν εντελώς.

Οι διαθέσιμες ενδείξεις δείχνουν ξεκάθαρα ότι το φύλο δεν είναι δυαδικό. Με άλλα λόγια, οι όροι «άνδρας» και «γυναίκα» δεν καλύπτουν πλήρως τις περίπλοκες βιολογικές, ανατομικές και χρωμοσωμικές ιδιαιτερότητες του ανθρώπινου σώματος.

Γι’ αυτό και πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν την κατάργηση της αναφοράς στο φύλο από τα πιστοποιητικά γέννησης, συμπεριλαμβανομένης μιας σχετικά πρόσφατης σύστασης του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου.

Οι έρευνες και η κλινική εμπειρία των δύο ειδικών δείχνουν ότι ο προσδιορισμός του βιολογικού φύλου δεν μπορεί να θεωρείται αυταπόδεικτος. Για τους εκατομμύρια ανθρώπους που δεν ταιριάζουν στις δύο διαθέσιμες κατηγορίες, μια εσφαλμένη αναφορά στο πιστοποιητικό γέννησης μπορεί να έχει επιπτώσεις για μια ζωή.

Το πρόβλημα με τον προσδιορισμό φύλου

Η αποκλίσεις από την τυπική ανατομία των γεννητικών οργάνων είναι πιο συχνές από ό,τι μπορεί να φαντάζεστε: εμφανίζονται το 0,1 με 0,2 τοις εκατό των γεννήσεων κάθε χρόνο. Στις ΗΠΑ, αυτό αντιστοιχεί σε 4 με 8 χιλιάδες μωρά τον χρόνο.

Οι γιατροί που εξετάζουν τα αναπαραγωγικά όργανα μπορεί να βρουν και κόλπο και όρχεις, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι γονάδες απουσιάζουν εντελώς.

Και όταν εξετάζουν τα επίπεδα τεστοστερόνης και οιστρογόνου, ορμονών που παραδοσιακά θεωρούνται καθοριστές των φυλετικών χαρακτηριστικών, οι γιατροί βλέπουν περιπτώσεις ανθρώπων με κόλπο που παράγουν σημαντικά επίπεδα τεστοστερόνης. Για τον λόγο αυτό, η τεστοστερόνη δεν είναι καλός δείκτης για την απόδοση φύλου: τα υψηλά επίπεδα δεν κάνουν απαραίτητα κάποιον άνδρα.

Ακόμα και ο καρυότυπος, μια εργαστηριακή τεχνική που χρησιμοποιείται από τη δεκαετία του 1950 για να καταμετρηθούν και χωριστούν σε ομάδες τα χρωμοσώματα, δεν δίνει πλήρη εικόνα.

Αν και συνήθως θεωρούμε ότι οι άνδρες έχουν φυλετικά χρωμοσώματα ΧΥ και οι γυναίκες ΧΧ, πολλοί άνθρωποι δεν ταιριάζουν σε αυτές τις κατηγορίες. Παράδειγμα είναι τα άτομα με σύνδρομο Τέρνερ, τα οποία γεννιούνται με ένα χρωμόσωμα Χ και κανένα Υ, ή το σύνδρομο Κλαϊνεφέλτερ με τον συνδυασμό XXY.

Κοντολογίς, η ανθρώπινη διαφορετικότητα είναι ασύμβατη με τη δυαδική κατηγοριοποίηση σε άνδρες και γυναίκες. Ο προσδιορισμός του φύλου, αντί να έρχεται σε «ένα μέγεθος που ταιριάζει σε όλους», απλώνεται κατά μήκος ενός φάσματος. Έως και το 1,7% του αμερικανικού πληθυσμού –δηλαδή πάνω από 5 εκατομμύρια άτομα- έχουν διεμφυλικά χαρακτηριστικά ανατομίας και φυσιολογίας.

Επιζήμια ταμπέλα

Οι άνθρωποι με διεμφυλικά χαρακτηριστικά στους οποίους αποδίδεται αρσενικό ή θηλυκό φύλο κατά τη γέννηση μπορεί να δεχτούν ιατρική φροντίδα που τους βλάπτει, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά.

Σε κάποιες περιπτώσεις πραγματοποιούνται χειρουργικές επεμβάσεις ώστε να συμμορφωθούν τα γεννητικά όργανα με τη δυαδική κατηγοριοποίηση. Για παράδειγμα, άτομα που γεννιούνται με κλειτορίδα μεγαλύτερη του κανονικού μπορεί να υποβληθούν σε επέμβαση μείωσης. Ορισμένοι από αυτούς που υποβάλλονται σε τέτοιες επεμβάσεις ως παιδιά πάσχουν από πόνο και δυσκολίες στη σεξουαλική επαφή ως ενήλικες.

Επιπλέον, πολλές κυβερνήσεις εμποδίζουν τα άτομα με διεμφυλικά χαρακτηριστικά από το να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία. Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, γάμοι έχουν ακυρωθεί επειδή η κυβέρνηση είχε προηγουμένως αποφασίσει ότι ένα διεμφυλικό άτομο –κάποιος που δεν θεωρείται «100% άνδρας» ή «100% γυναλικα»- δεν μπορεί να έρθει σε νόμιμο γάμο.

Το ίδιο γίνεται συχνά και εκτός δημόσιου τομέα. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή έχει θεσπίσει όρια για τα επίπεδα ορμονών προκειμένου να αποφασίζει ποιος συμμετέχει στα γυναικεία αθλήματα. Ως αποτέλεσμα, κάποιες αθλήτριες έχουν αποκλειστεί.

Για όσους έχουν ταυτότητα φύλου που αποκλίνει από ό,τι γράφει ένα κρατικό έγγραφο, οι διακρίσεις, η παρενόχληση και η βία είναι πραγματικοί κίνδυνοι.

Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν αρχίσει να αναγνωρίζουν τη διαφορετικότητα στο φύλο. Σε κάποιες περιπτώσεις επιτρέπεται η αλλαγή του φύλου στο πιστοποιητικό γέννησης, αν και υπάρχουν περιορισμοί. Αλλαγές υπάρχουν και στην ιατρική. Για παράδειγμα, ορισμένα παιδιατρικά νοσοκομεία έχουν σταματήσει τις «διορθωτικές» επεμβάσεις σε μωρά με ανατομικές ιδιαιτερότητες.

Παρόλα αυτά, η κοινωνία στο σύνολό της έχει ακόμα πολύ δρόμο να διανύσει για να ξεπεράσει τη δυαδική κατηγοριοποίηση του φύλου.

Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η χρήση του αρσενικού και του θηλυκού ως μοναδικών επιλογών στα πιστοποιητικά γέννησης δεν είναι σύμφωνη με την επιστημονική πραγματικότητα.

Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι η κατάργηση αυτού του χαρακτηριαμού θα μεταφέρει στους γονείς το μήνυμα ότι το πιο σημαντικό σε μια γέννηση δεν είναι ο προσδιορισμός του φύλου αλλά ο ερχομός ενός υγιούς και ευτυχισμένου μωρού.