Δημόσιο αγαθό

Οι εξαγγελίες για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων επιβεβαιώνουν ότι της όποιας συνταγματικής αναθεώρησης θα προηγηθεί μια παράκαμψη της θεωρούμενης μέχρι τώρα ισχυρής συνταγματικής απαγόρευσης. Όμως, το πιο σημαντικό σε αυτή τη συζήτηση δεν είναι τόσο το θεσμικό μέρος (παρότι η συνταγματική αναθεώρηση επιβάλλει και μεγάλη συζήτηση και ευρύτερη συναίνεση), όσο οι όροι με τους οποίους διεξάγεται αυτή η συζήτηση. Αναφέρομαι κυρίως στην ευκολία με την οποία η εξέλιξη αυτή αποτελεί μια αυτονόητη αλλαγή που απλώς έχει καθυστερήσει υπερβολικά

Μόνο που αυτή η ευκολία παραθέτει απλώς θέσεις χωρίς να προσφέρει επιχειρήματα. Από τη μια φτιάχνει μια καρικατούρα του «κρατικού» (ταυτιζόμενο με το γραφειοκρατικό, το εκτεθειμένο σε άνωθεν παρεμβάσεις και το απηρχαιωμένο), που παραβλέπει ότι τα πανεπιστήμια δεν είναι κρατικές υπηρεσίες αλλά δημοκρατικά αυτοδιοικούμενα δημόσια ιδρύματα, με αρκετά περιθώρια αυτονομίες παρά τις τρικλοποδιές που βάζει η πάγια υποστελέχωση και υποχρηματοδότησή τους.

Έπειτα, παρουσιάζεται ένα αίτημα ελευθερίας επιλογής και προσφοράς επιπλέον θέσεων, που συγκαλύπτει το πραγματικό επίδικο που είναι αυτό της εμπορευματοποίησης και παρακάμπτει την αντίφαση ότι την ώρα που σχεδιάζεται η προσφορά περισσότερων θέσεων στα μη κρατικά ιδρύματα (με τα απαραίτητα δίδακτρα), τα δημόσια ιδρύματα αντιμετωπίζουν διαρκείς πιέσεις συρρίκνωσης.

Και βέβαια προβάλλονται επιχειρήματα οικονομικής ωφελιμότητας που όμως αποσιωπούν το γεγονός ότι η παιδεία υποτίθεται ότι εντάσσεται στα δημόσια αγαθά, αυτά στα οποία ευθύνη της Πολιτείας είναι τα προσφέρει δωρεάν.

Πάνω από όλα επανέρχεται η ίδια εξιδανίκευση του ιδιωτικού έναντι του δημοσίου. Μόνο που όταν μιλάμε για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση, για τη διαμόρφωση του διανοητικού δυναμικού της χώρας, για την παραγωγή έρευνας σε μια εποχή που την έχουμε ανάγκη περισσότερο παρά ποτέ, για την ύπαρξη των χώρων εκείνων όπου πρέπει να κάνουμε τις μεγάλες συζητήσεις για το μέλλον της χώρας, τότε ο δημόσιος χαρακτήρας των ιδρυμάτων, στην ιδιαίτερη φόρτιση του δημοκρατικού, του κριτικού και του διαλογικού, αποκτά ξεχωριστή προτεραιότητα.