Διάσκεψη της Τεχεράνης: Η πρώτη συναντηση των τριών μεγάλων Συμμάχων

Η Διάσκεψη της Τεχεράνης, στις 28 Νοεμβρίου 1943, αν και δεν είναι ευρέως προβεβλημένη, ήταν μια άκρως ουσιαστική και σημαντική για την εξέλιξη της πορείας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου διάσκεψη, στην οποία συμμετείχαν αυτοπροσώπως οι ηγέτες των τριών μεγάλων συμμαχικών δυνάμεων: Ο βρετανός Ουίνστον Τσόρτσιλ, ο σοβιετικός Ιωσήφ Στάλιν και ο αμερικανός Φραγκλίνος Ρούσβελτ.

Το 1943, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη με τους μεγάλους Συμμάχους να μάχονται ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα.

Είχε αρχίσει να διαφαίνεται ότι η πλάστιγγα της νίκης θα έγερνε υπέρ των Συμμάχων. Όλα όμως παρέμεναν ρευστά και πολλά θα κρίνονταν από τη μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση που ήθελαν οι Σύμμαχοι να διεξάγουν στο Δυτικό Μέτωπο, ως ένα τελικό και αποφασιστικό χτύπημα κατά των Ναζί.

Ήταν πλέον απαραίτητο οι τρεις ηγέτες να βρεθούν, για πρώτη φορά, στο ίδιο δωμάτιο, και να συμφωνήσουν στην χάραξη της στρατηγικής τους, έτσι φθάσαμε στη Διάσκεψη της Τεχεράνης.

Ιωσήφ Στάλιν. Φραγκλίνος Ρούσβελτ, Ουίνστον Τσόρτσιλ, Τεχεράνη, Νοέμβριος 1943

«Απεφασίσαμε να επιτεθώμεν»

Τον Μάιο του 1952 «ΤΟ ΒΗΜΑ» δημοσιεύει απόσπασμα από το βιβλίο του αυστραλού ανταποκριτή του BBC, Τσέστερ Γουίλμοτ, με τίτλο: «Ο αγώνας για την Ευρώπη».

Γράφει λοιπόν ο Γουίλμοτ:

«Τον Δεκέμβριο του 1942, ο Ρούσβελτ και ο Τσώρτσιλ ειδοποίησαν τον Στάλιν ότι θα πρέπει να πραγματοποιηθή τριμερής διάσκεψις κατά την οποίαν θα καθορισθή η μελλοντική στρατηγική των Συμμάχων. Ο κ. Τσώρτσιλ εις τηλεγράφημά του προς τον Στάλιν έλεγε τα εξής:

“Απεφασίσαμε να επιτεθώμεν εναντίον της Γερμανίας, με όλας μας τας δυνάμεις, εντός του 1943”.

»Ο Στάλιν απήντησεν ότι ευχαρίστως δέχεται να συμμετάσχη εις τριμερή διάσκεψιν, αλλά εξέφρασε την λύπην του διότι λόγω της στρατιωτικής καταστάσεως δεν δύναται ούτε επί μίαν ημέραν να εγκαταλείψη την Σοβιετικήν Ένωσιν.

»Φαίνεται ότι ο Στάλιν ενδιαφέρετο περισσότερον διά δράσιν παρά διά συζητήσεις. Εις την απάντησίν του, έλεγε:

“Επιτρέψετέ μου να εκφράσω την πεποίθησίν μου ότι αι υποσχέσεις διά το δεύτερον μέτωπον, αι οποίαι εδόθησαν από σας, κύριε Πρόεδρε και από τον κ. Τσώρτσιλ, θα πραγματοποιηθούν και ότι την άνοιξιν του 1943, αι δυνάμεις της Μεγάλης Βρεττανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών θα ανοίξουν το δεύτερον μέτωπον”.

Η υπόσχεση στην οποία αναφέρεται ο Στάλιν αφορά την υποχρέωση που είχαν αναλάβει οι Δυτικοί (ΗΠΑ και Βρετανία) να πραγματοποιήσουν ισχυρή επίθεση στις γερμανικές θέσεις στη Δυτική Ευρώπη προκειμένου να αποσπαθούν γερμανικές δυνάμεις από το Ανατολικό Μέτωπο και να διευκολυνθούν έτσι οι Σοβιετικές Δυνάμεις που ως τότε σήκωναν το μεγάλο βάρος της ανάσχεσης των Ναζί στην Ανατολική Ευρώπη.

Στην Τεχεράνη

Μετά από αρκετές διαβουλεύσεις, τηλεγραφήματα και επιμέρους συσκέψεις έφτασε η ώρα της κοινής συνάντησης.

«Τα σχέδια διά την επίθεσιν εις την Δύσιν συνεπληρούντο και το γεγονός αυτό καθιστά απαραίτητην μίαν συνάντησιν των Μεγάλων. Η συνάντησις ωρίσθη να γίνη εις την Τεχεράνην. Προηγουμένως, οι κ.κ. Ρούσβελτ και Τσώρτσιλ συνηντήθησαν εις το Κάιρον και έλαβαν αποφάσεις σχετικώς με τον πόλεμον εναντίον της Ιαπωνίας.

Ο Ρούσβελτ για τον Στάλιν

»Όταν ο Ρούσβελτ έφθασεν εις την Τεχεράνην, επίστευεν ότι θα του ήτο πολύ ευχερές να διαπραγματευθή με τον Στάλιν. Άλλωστε, εις μίαν επιστολήν του προς τον κ. Τσώρτσιλ, είχεν αναφέρει ότι μπορεί και συνεννοείται με τον Στάλιν καλύτερα από το Στέϊτ Ντιπάρτμεντ και το Φόρεϊν Όφφις.

»Η αισιοδοξία αυτή του προέδρου Ρούσβελτ και η πεποίθησίς του ότι ο Στάλιν ενδιεφέρετο μόνον διά την ασφάλειαν της χώρας του, επηρέασαν αποφασιστικώς τας συνομιλίας. Εις την πρώτην συνάντησίν του με τον Στάλιν, η οποία έγινε χωρίς να παρίσταται ο κ. Τσόρτσιλ, ο πρόεδρος Ρούσβελτ εξέθεσε τα γενικά σχέδιά του διά την διεξαγωγήν του πολέμου και την οργάνωσιν του μεταπολεμικού κόσμου.

Ο Στάλιν για τον Ρούσβελτ

»Ο Στάλιν έμεινε ικανοποιημένος από την συνάντησιν και επρότεινεν όπως ο Ρούσβελτ προεδρεύη εις όλας τας συσκέψεις των τριών Μεγάλων. Το ίδιο βράδυ εκάλεσε τον Ρούσβελτ να γευματίση μαζί του εις το μέγαρον της σοβιετικής πρεσβείας.

»Είπε μάλιστα ότι τούτο είναι απαραίτητον να γίνη διότι είχε πληροφορίας ότι οι Γερμανοί είχαν καταστρώσει σχέδιον διά να δολοφονήσουν τον Ρούσβελτ και ότι έπρεπε ο πρόεδρος να μην ευρίσκεται εις το μέγαρον της Αμερικανικής πρεσβείας».

Ρωσικό γραμματόσημο για την Διάσκεψη της Τεχεράνης

Η συνάντηση των τριών

»Την επομένην επραγματοποιήθη συνάντησις των τριών Μεγάλων και ο Στάλιν ετόνισεν ότι ενδιαφέρεται να πραγματοποιηθή το ταχύτερον το σχέδιον “Όβερλοντ”. Ταυτοχρόνως είπεν ότι θα ήτο πρόθυμος να κηρύξη τον πόλεμον εναντίον της Ιαπωνίας, μόλις ο γερμανικός στρατός κατέρρεε.

»Η δήλωσις αυτή προεκάλεσε ικανοποίησιν εις τος Αμερικανούς. Ο Τσώρτσιλ επέμεινεν όπως οι Σύμμαχοι αποβιβασθούν εις την Ελλάδα και βοηθήσουν τον Τίτο, συγχρόνως δε εξασφαλίσουν τα ιταλικά αεροδρόμια της κοιλάδας Πο εις την Ιταλίαν.

»Κανένα από τα σχέδια αυτά δεν ενδιέφερε τον Στάλιν. Κατά την άποψιν του, συμμαχικαί αποβάσεις θα έπρεπε να γίνουν εις την νότιαν Γαλλίαν και όχι εις τα Βαλκάνια. Ήτο προφανές ότι οι Ρώσσοι δεν επεθύμουν την παρουσίαν αγγλοαμερικανικών στρατευμάτων εις την Βαλκανικήν χερσόνησον.  Αντιθέτως, ήθελαν να συγκεντρώσουν οι Σύμμαχοι τας προσπαθείας των εις την Δυτικήν Μεσόγειον.

»Ο Ρούσβελτ επίστευσεν ότι εξησφάλισε την φιλίαν του Στάλιν και το γεγονός αυτό ήσκησε μεγάλην επιρροήν εις την πολιτικήν την οποίαν ηκολούθησε μέχρι της διασκέψεως της Γιάλτας.

»Γενικώς, ο πρόεδρος Ρούσβελτ επίστευεν ότι η διάσκεψις της Τεχεράνης είχεν ευνοϊκά αποτελέσματα διά τας Δυτικάς Δυνάμεις εφόσον κατ’ αυτήν εξησφαλίσθη η συμμετοχή της Ρωσσίας εις τον πόλεμον εναντίον της Ιαπωνίας.

»Τας πολιτικάς συνεπείας της διασκέψεως αυτής μόνον ο κ. Τσώρτσιλ είχε προβλέψει. Και είχεν εκφράσει τας ανησυχίας του διά το γεγονός ότι τα Βαλκάνια και η Κεντρική Ευρώπη, θα έπιπταν εις την ρωσσικήν σφαίραν επιρροής».

Μαρτυρία επιτελάρχη

Τον Αύγουστο του 1951, «ΤΟ ΒΗΜΑ» δημοσιεύει την καταγραφή των συγκεκριμένων γεγονότων, από τον στρατηγό Ομάρ Μπράντλεϋ, επιτελάρχη Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ:

«Οι αρχηγοί του κοινού συντονιστικού επιτελείου ανεχώρησαν από το Κάϊρον αεροπορικώς διά την Τεχεράνην. Ο Στάλιν ήθελε ν’ αρχίσουν αμέσως αι συνομιλίαι. Αφού ανέπτυξε την ρωσσικήν στρατηγικήν κατά των γερμανικών στρατευμάτων, εδήλωσεν ότι μετά την ήτταν της Γερμανίας η Σοβιετική Ένωσις εσκόπευε να συμμετάσχη και αυτή ενεργώς του πολέμου κατά της Ιαπωνίας.

»Ακολούθως, αντιπαρερχόμενος το ιταλικόν μέτωπον, το οποίον εθεωρούσεν ως ένα τοπικόν περισπασμόν ο Στάλιν εδήλωσεν, ότι το κατάλληλον σημείον διά μίαν επίθεσιν των συμμάχων ευρίσκει εις την βορειοδυτικήν εσχατιάν της Γαλλίας, εις την εντεύθεν ακτήν της Μάγχης.

»Έτσι ελήφθη η τελική απόφασις. Ύστερα από συζητήσεις, υπεκφυγάς, περισπασμούς και σύγχυσιν δύο ετών, η επιχείρησις ΟΒΕΡΛΟΡΝΤ, δηλαδή η απόβασις εις την επί της Μάγχης γαλλικήν ακτήν, απέβη οριστικώς και ανεκκλήτως η κλεις της στρατηγικής των συμμάχων εις τον πόλεμον της Ευρώπης».