COP28: To τέλος των ορυκτών καυσίμων επί τάπητος

Εκπρόσωποι σχεδόν 200 χωρών συγκεντρώνονται αυτή την εβδομάδα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα για την κλιματική σύνοδο του ΟΗΕ, όπου η οικοδέσποινα πόλη του Ντουμπάι ελπίζει να πουλήσει το όραμά της για ένα μέλλον χαμηλού άνθρακα στο οποίο τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν να παίζουν ρόλο.

Το αφήγημα αυτό, το οποίο στηρίζουν και άλλες πετρελαιοπαραγωγές χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ, θα στρέψει την προσοχή της συνόδου στη μεγάλη διαμάχη για τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής: άλλες χώρες δίνουν προτεραιότητα στην κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, άλλες δίνουν έμφαση σε τεχνολογίες όπως η δέσμευση άνθρακα προκειμένου να περιορίσουν τις κλιματικές επιπτώσεις του πετρελαίου, του αερίου και του γαιάνθρακα.

Πετροδόλαρα

Η σύνοδος που πραγματοποιείται το διάστημα 30 Νοεμβρίου – 12 Δεκεμβρίου, γνωστή ως COP28 (28^η Σύνοδος των Συμμετεχόντων), έρχεται την ώρα που οι κλιματολόγοι προαναγγέλλουν ότι το 2023 θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ.

Πρόεδρος της συνόδου είναι ο διευθύνων σύμβουλος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου

Νέες εκθέσεις που δημοσιοποιήθηκαν ενόψει της συνάντησης προειδοποιούν ότι οι μέχρι σήμερα δεσμεύσεις δεν επαρκούν για να επιτευχθεί ο συμφωνημένος στόχος, σύμφωνα με τον οποίο η άνοδος της θερμοκρασίας έως τα τέλη του αιώνα δεν πρέπει να ξεπεράσει τους 1,45-2,0 βαθμούς, σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.

Μια από τις κρίσιμες αποφάσεις που καλείται να λάβει η διεθνής κοινότητα στο Ντουμπάι –μια λαμπερή πόλη χτισμένη με πετροδόλαρα- είναι το εάν θα δεσμευτεί για πρώτη φορά στη «σταδιακή κατάργηση« των ορυκτών καυσίμων και την αντικατάστασή τους με ανανεώσιμες πηγές.

Η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) προκάλεσε την αντίδραση των πετρελαιοπαραγωγών χωρών με έκθεσή της στην οποία χαρακτήριζε «ψευδαίσθηση» την ιδέα ότι η τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα θα δώσει τη λύση, και καλούσε τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων να διαλέξει αν θα ξεκινήσει τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια ή αν θα βαθύνει την κλιματική κρίση.

Η έκθεση, σχολιάζει το Reuters, προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση του ΟΠΕΚ που κατηγόρησε την ΙΕΑ για δαιμονοποίηση των παραγωγών πετρελαίου και υποβάθμιση των ζητημάτων ενεργειακής ασφάλειας και πρόσβασης.

Διπλό ταμπλό

Όλα τα μάτια θα είναι στραμμένα στον πρόεδρο της COP28, Σουλτάν αλ Τζαμπέρ, για τον οποίο αρκετοί αμφιβάλλουν αν θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, δεδομένου ότι στην κανονική δουλειά του είναι διευθύνων σύμβουλος της κρατικής εταιρείας πετρελαίου των Εμιράτων, ADNOC.

Ο πρόεδρος της συνόδου Σουλτάν αλ Τζαμπέρ έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις (Reuters)

Οι ανησυχίες κλιμακώθηκαν τη Δευτέρα όταν το BBC δημοσίευσε ρεπορτάζ, βασισμένο σε εσωτερικά έγγραφα, σύμφωνα με το οποίο ο Τζαμπέρ θα αξιοποιούσε τη σύνοδο ως ευκαιρία για να συζητήσει νέα έργα αερίου με δεκάδες κυβερνήσεις.

Εκπρόσωπος της COP28 χαρακτήρισε τα έγγραφα «ανακριβή».

Η φετινή σύνοδος θα δίνει περισσότερο την αίσθηση της εμπορικής έκθεσης σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, καθώς οι διοργανωτές αναμένουν αριθμό-ρεκόρ 70.000 επισκεπτών, συμπεριλαμβανομένης μιας ευρύτερης συμμετοχής των επιχειρήσεων συγκριτικά με προηγούμενες συνόδους.

Την συμμετοχή τους επιβεβαίωσαν μεταξύ άλλων ο ινδός πρωθυπουργός Νερέντρα Μόντι και ο Βασιλιάς Κάρολος της Βρετανίας, όμως ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ο οποίος λαμβάνει μέτρα για την απανθρακοποίηση της αμερικανικής οικονομίας στα μέσα του αιώνα, δεν θα παραστεί και στέλνει στην θέση του την αντιπρόεδρο Καμάλα Χάρις.

Απολογισμός

Στη διάρκεια της COP28 η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να εξετάσει πόσο απέχει από την υλοποίηση των δεσμεύσεών τους προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος των 1,5 βαθμών Κελσίου.

Στη συνέχεια, η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί πρέπει να ενσωματωθεί από τις κυβερνήσεις σε εθνικές πολιτικές και νέους στόχους, οι οποίοι θα πρέπει να υποβληθούν στον ΟΗΕ το 2025.

Ενόψει της συνόδου, η ΕΕ, οι ΗΠΑ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ηγήθηκαν πρωτοβουλίας για τον τριπλασιασμό της παγκόσμιας εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ έως το 2030. Περισσότερες από 100 χώρες προσέφεραν στήριξη στο σχέδιο, όμως δύο μεγάλοι ρυπαντές, η Κίνα και η Ινδία, δεν έχουν ενταχθεί ακόμα.

Αμερικανοί αξιωματούχοι ελπίζουν ότι η πρόσφατη κλιματική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα δώσει πιο θετικό τόνο στις συνομιλίες. Οι δύο χώρες συμφώνησαν να «επιταχύνουν την αντικατάσταση του γαιάνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου» στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η συμφωνία δεν περιλαμβάνει ρητή αναφορά στην «σταδιακή κατάργηση» του γαιάνθρακα, ωστόσο αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι θα υπάρξει κατάλληλη ρύθμιση ώστε να υλοποιηθεί πρακτικά αυτός ο στόχος.

Χρηματοδότηση

Ένας άλλος βασικός στόχος της συνόδου είναι να θεσμοθετήσει το πρώτο ταμείο «απωλειών και ζημιών» που θα προσφέρει αποζημιώσεις στις χώρες που έχουν ήδη υποστεί ανεπανόρθωτη ζημιά από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως ξηρασίες και  πλημμύρες.

Οι ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες έχουν καταλήξει σε κατ’ αρχήν συμφωνία για τη δομή του ταμείου, όμως το σχέδιο δεν έχει οριστικοποιηθεί.

Η Γκαΐάν Γκαμπριελιάν, η αρμένια διαπραγματευτής για το θέμα, δήλωσε στο Reuters πως έχει κρίσιμη σημασία να εγκριθεί τώρα η συμφωνία για το ταμείο απωλειών και ζημιών, πριν τις εκλογές του 2024 σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, όπου η πολιτική βούληση μπορεί να χαθεί.

Ένα άλλο ερώτημα είναι το εάν οι πλούσιες χώρες θα ανακοινώσουν στη σύνοδο κονδύλια για το ταμείο, της τάξης των εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να το κάνουν και ασκούν πιέσεις σε χώρες όπως η Κίνα και τα Εμιράτα να ακολουθήσουν το παράδειγμα.

«Με βάσει την προηγούμενη εμπειρία μου, δυστυχώς οι περισσότερες συμφωνίες, οι περισσότερες δεσμεύσεις για το κλίμα, έμειναν ανολοκλήρωτες» σχολίασε η Νατζίμπ Αχμέντ, εθνική σύμβουλος του υπουργείου Κλίματος της Σομαλίας.

«Από την άλλη, δεν μπορούμε να χάσουμε την ελπίδα μας».