Έχετε αναρωτηθεί ποιες ταινίες είδαν οι Κερτ Κομπέιν, Έλβις Πρίσλεϊ και άλλοι αστέρες λίγο πριν πεθάνουν;

Ντυμένος στα μαύρα και «φορώντας» ένα θρασύτατο χαμόγελο, ο καλλιτέχνης και συγγραφέας Stanley Schtinter θυμίζει τον Damon Albarn μεταμφιεσμένο σε υπεύθυνο γραφείου κηδειών. Το γεγονός αυτό συνάδει με το νέο του βιβλίο, Last Movies, το οποίο αναλύει την ιστορία της κουλτούρας υπό το πρίσμα των ταινιών που παρακολούθησαν εξέχουσες προσωπικότητες λίγο πριν από τον θάνατο τους.

Εγκαίνια: Ο θάνατος του Φραντς Κάφκα

Η Μπέτι Ντέιβις, ο Τσάρλι Πάρκερ και ο  Στηβ Τζομπς είναι μεταξύ «των θεατών του σινεμά που παρακολουθούν αυτή την τελευταία κινηματογραφική προβολή», η οποία συγχέει πραγματικά γεγονότα με καταιγιστικές εικασίες. Τι παραλληλισμοί θα μπορούσαν να έχουν προκύψει, για παράδειγμα, μεταξύ της ζωής που θα εγκατέλειπε ο Κερτ Κομπέιν και του The Piano, της τελευταίας ταινίας που είδε, στην οποία μια γυναίκα εκδίδεται, κακοποιείται και στερείται το αγαπημένο της μουσικό όργανο;

Τουλάχιστον στον Κιούμπρικ επετράπη να αναπαυθεί εν ειρήνη, σε αντίθεση με τον Chaplin, το σώμα του οποίου εκταφιάστηκε και κρατούνταν με σκοπό την είσπραξη λύτρων

«Ήθελα να δω αν θα μπορούσα να διαμορφώσω ένα νέο κινηματογραφικό αιώνα με βάση κάτι διαφορετικό από τις συμβατικές κατηγορίες ή τις αποτιμήσεις της αξίας – των έργων και των καλλιτεχνών – », εξηγεί ο Schtinter πίνοντας καφέ στο Close-Up, ένα καφέ, κινηματογράφο και βιβλιοθήκη DVD στο Λονδίνο. Το βιβλίο του εγκαινιάζεται με τον Φραντς Κάφκα να αποχαιρετά το 1924, αφού παρακολούθησε τη βωβή κωμωδία του Charlie Chaplin «Το παιδί».

Photo: Stanley Schtinter

Η βεβήλωση του Τζον Ντίλιντζερ

Η τελευταία ταινία που εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια του Tσαπλιν, ήταν μια κόπια του Barry Lyndon, σε σκηνοθεσία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Ο Τσάπλιν «δεν ήθελε να το επιστρέψει», σύμφωνα με όσα έγραψε σε ένα τηλεγράφημα προς τον Κιούμπρικ. Ο εν λόγω σκηνοθέτης, με τη σειρά του, παρακολούθησε το τρέιλερ για το δικό του κύκνειο άσμα, το Μάτια ερμητικά κλειστά, λίγο πριν τα δικά του μάτια κλείσουν οριστικά το 1999.

Τουλάχιστον στον Κιούμπρικ επετράπη να αναπαυθεί εν ειρήνη, σε αντίθεση με τον Chaplin, το σώμα του οποίου εκταφιάστηκε και κρατούνταν με σκοπό την είσπραξη λύτρων. Και σε αντίθεση με τον σκηνοθέτη FW, του οποίου το κρανίο άρπαξαν κάποιοι επιτήδειοι.

Σε αντίθεση, επίσης, με τον γκάνγκστερ Τζον Ντίλιντζερ, τον οποίο πυροβόλησε το FBI έξω από τον κινηματογράφο Biograph του Σικάγο το 1934, αφού είδε το Μελόδραμα του Μανχάταν- το σώμα του, αναφέρει ο Schtinter, «βεβηλώθηκε» από έναν νεκροθάφτη.

Ο Schtinter δανείζεται τα λόγια του αείμνηστου σκηνοθέτη Louis Malle: «Ο κινηματογράφος μπορεί να σκοτώσει, όπως και οτιδήποτε άλλο»

Το ίδιο το Last Movies θα μπορούσε να αποτελεί ένα είδος εκταφής, αλλά στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει ίχνος βεβήλωσης. «Προσπάθησα να τιμήσω τους ανθρώπους για τους οποίους γράφω», λέει ο Schtinter. «Δεν θέλω να είμαι ελαφρόμυαλος».

Η εξιστόρηση ξεκινάει από τη δεκαετία του 1920 και φτάνει μέχρι το 2020 – η τελευταία είσοδος είναι εκείνη του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, ο οποίος πέθανε πέρυσι – και περιλαμβάνει διάφορες περιπλανήσεις, όπως μια καταγραφή των τηλεοπτικών προγραμμάτων τη νύχτα που ο Ian Curtis των Joy Division κρεμάστηκε. Αλλά από πού γεννήθηκε όλη αυτή η ιδέα του θανάτου;

Όλα ξεκίνησαν από την δολοφονία του Ούλωφ Πάλμε

«Ξεκίνησε όταν διάβασα για τη δολοφονία του Ούλωφ Πάλμε», εξηγεί ο Schtinter, αναφερόμενος στον Σουηδό πρωθυπουργό που πυροβολήθηκε το 1986 αφού έφυγε από έναν κινηματογράφο της Στοκχόλμης. «Αυτό με έκανε να αναρωτηθώ: «Τι είδε;».

View this post on Instagram

A post shared by Christ B Ryan (@christ_the_poet)

Η απάντηση αποδείχθηκε ότι ήταν το The Mozart Brothers, σε σκηνοθεσία της Suzanne Osten, η οποία στην πραγματικότητα είχε προτείνει στον Πάλμε να αναλάβει ρόλο στην ταινία της. Θα ήταν άραγε στον κινηματογράφο αν δεν υπήρχε αυτή η συνεργασία; Και μήπως αυτό σημαίνει ότι η ίδια η ταινία είναι υπαίτια; Ο Schtinter δανείζεται τα λόγια του αείμνηστου σκηνοθέτη Louis Malle: «Ο κινηματογράφος μπορεί να σκοτώσει, όπως και οτιδήποτε άλλο».

Αν η δολοφονία του Πάλμε ενέπνευσε το βιβλίο, τότε η φιλοσοφία πίσω από το Last Movies είναι εν γένει χαρακτηριστική του Schtinter. Η πορεία του είναι αφοσιωμένη στο να αποδίδει το δυσάρεστο και το οικείο µε έναν σκανδαλώδη και αλλόκοτο τρόπο.

Το προηγούμενο έργο του, The Lock-In, ένωσε σκηνές που γυρίστηκαν στο Queen Vic από το EastEnders για να φτιάξει μια ταινία διάρκειας 100 ωρών που εκτυλίσσεται εξ ολοκλήρου σε μια φανταστική παμπ. Το 2018, σκηνοθέτησε εκ νέου την κηδεία της πριγκίπισσας Νταϊάνα, κατά λέξη, στους δρόμους του Μάντσεστερ, αλλάζοντας την αρχική μουσική με μια ορχήστρα Μαριάτσι. Το 2021, το Important Books (Or, Manifestos Read by Children) έκανε αυτό που έγραφε στην ετικέτα του: όποιος λαχταρά να ακούσει το Κομμουνιστικό Μανιφέστο να διαβάζεται από ένα οκτάχρονο αγόρι, ήταν τυχερός.

*Με πληροφορίες από Guardian | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Reuters