Το αλισβερίσι του Σούνακ με τον Ερντογάν επιχειρεί να ανατρέψει ισορροπίες στο Αιγαίο

Μπορεί ο Βρετανός πρωθυπουργός να έκλεισε τη πόρτα στον Έλληνα ομόλογό του, για χάρη των μαρμάρων του Παρθενώνα, αλλά φαίνεται ότι έχει στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου έναν στενό, πολύ στενό σύμμαχο, την Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η αδέξια κίνηση του Σούνακ να ακυρώσει τη συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, για κάποιους αναλυτές ήταν ένδειξη έλλειψης σοβαρότητας στην εξωτερική πολιτική της μετα-brexit Βρετανίας.

«Η αποχώρηση του Ην. Βασιλείου από την ΕΕ υποτίθεται ότι θα απελευθέρωσε την «Παγκόσμια Βρετανία» για να περιπλανηθεί στην παγκόσμια σκηνή» αναφέρουν οι Financial Times, αλλά «στην πραγματικότητα, το να είσαι εκτός των θεσμικών οργάνων της ΕΕ σημαίνει ότι πρέπει να εργαστεί σκληρότερα για την οικοδόμηση σχέσεων» αλλά όπως προσθέτει στη συνέχεια «ο σνομπισμός του Σουνάκ θα υποδηλώσει σε άλλα κράτη ότι το Ην. Βασίλειο δεν έχει ακόμη επιστρέψει στη σοβαρότητα στη συμπεριφορά του στις εξωτερικές υποθέσεις. Η βρετανική διπλωματία θα έπρεπε να είναι στο να κερδίζει φίλους και όχι να τους χάνει».

Αν και θα ήταν παρακινδυνευμένο να θεωρηθεί ότι το περιστατικό θα προκαλέσει βαθύ ρήγμα στις ελληνοβρετανικές σχέσεις, ωστόσο, τουλάχιστον στην περίπτωση της Τουρκίας, φαίνεται ότι το Λονδίνο, δεν πρόκειται να χάσει «φίλο».

Το συνολικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ του Ην. Βασιλείου και της Τουρκίας ήταν 26,2 δισ. λίρες μέσα στο 2023, σημειώνοντας αύξηση 17,3% από το 2022. το αντίστοιχο εμπόριο με την Ελλάδα ήταν 11,5 δισ. λίρες για το ίδιο διάστημα, σημειώνοντας, όμως, πιο εντυπωσιακή αύξηση 38,8%.

Ωστόσο, αν επικεντρωθούμε μόνο στον αμυντικό τομέα, οι Τούρκοι προσπαθούν να ανατρέψουν την ισορροπία στο Αιγαίο με τη βοήθεια των Βρετανών.

Εμπόριο όπλων

Πρόσφατα, στις 23 Νοεμβρίου οι δύο χώρες υπέγραψαν «Συμφωνία Άμυνας» με σκοπό να «βοηθήσουν στην επίτευξη μεγαλύτερης σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας και στα δύο έθνη», όπως ανακοίνωσε το Βρετανικό Υπουργείο Άμυνας.

Ο υπουργός Άμυνας, Γκραντ Σαπς, υπέγραψε Δήλωση Πρόθεσης για αμυντική συνεργασία, με τον Τούρκο ομόλογο του, Υπουργό Εθνικής Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ. Όπως ανέφερε το ανακοινωθέν, το σύμφωνο προβλέπει στενότερη συνεργασία μεταξύ των αμυντικών βιομηχανιών των δύο χωρών, τον εντοπισμό πιθανών κοινών εκπαιδευτικών ασκήσεων στη Μεσόγειο και την εξερεύνηση υποστήριξης ασφαλείας γύρω από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας ευχαρίστησε τον ομόλογο του «που χρησιμοποίησε την επιρροή της Τουρκίας ως φύλακα στη Μαύρη Θάλασσα για να επιτρέψει την εξαγωγή εκατομμυρίων τόνων ουκρανικού σιτηρών σε έθνη που το χρειάζονται περισσότερο». «Χάρηκα πολύ που συνάντησα τον ομόλογο μου, υπουργό Γκιουλέρ, και συμφωνήσαμε από κοινού να εμβαθύνουμε την αμυντική σχέση ΗΒ-Τουρκίας, συμπλήρωσε.

«Η Τουρκία βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και, σε μια εποχή τέτοιας παγκόσμιας αστάθειας, η επιρροή τους δεν μπορεί να υποτιμηθεί. «Η συμφωνία που υπογράψαμε θα δει τη σχέση μας να εξελίσσεται από δύναμη σε δύναμη και να ενισχύσει τη συνεργασία των εθνών μας στην άμυνα και την ασφάλεια», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας, Γκραντ Σαπς.

Λίγες μέρες μετά, ο τουρκικός Τύπος άρχισε να δημοσιεύει πληροφορίες για τη στήριξη που θα παρέχει το Λονδίνο στην Άγκυρα με Eurofighters και φρεγάτες Type 23.

Βέβαια, αυτή είναι μια ιστορία που ξεκίνησε το 2022 και φαίνεται να την προωθεί ακάθεκτη η κυβέρνηση Σούνακ. Τον Ιανουάριο του 2023, το Forbes σημείωνε ότι η Άγκυρα βρίσκεται σε συνομιλίες με το Ην. Βασίλειο για ένα πακέτο όπλων πολλών δισ. δολ. που περιλαμβάνει περίπου 24-48 μαχητικά αεροσκάφη Eurofighter Typhoon. Αν και η Γερμανία -συμπαραγωγός χώρα του μαχητικού- έχει αντιρρήσεις για αυτή την πώληση, το Λονδίνο προκρίνεται ως ο μεσολαβητής που μπορεί να πείσει το Βερολίνο για χάρη της Άγκυρας.

«Η αμυντική συνεργασία συνέβαλε επίσης στην εμβάθυνση των διμερών δεσμών ΗΒ-Τουρκίας» σημείωσε πρόσφατη ανάλυση στο Ατλαντικό Συμβούλιο. «Οι δύο εταίροι έχουν συμμετάσχει σε προσπάθειες εκπαίδευσης και ανάπτυξης ικανοτήτων, κοινές στρατιωτικές επιχειρήσεις και ανταλλαγές εμπορίου και τεχνολογίας που σχετίζονται με την άμυνα. και τα τελευταία χρόνια, η αμυντική βιομηχανία του Ην. Βασιλείου έχει εξασφαλίσει διάφορες συμφωνίες με τους Τούρκους ομολόγους της. Η Τουρκία εισάγει βρετανικά όπλα για αρκετά χρόνια»

Ένας εξαιρετικός πελάτης η Τουρκία για το Λονδίνο

Σύμφωνα με την Εκστρατεία κατά του εμπορίου όπλων (Campaign Against Arms Trade, CAAT), από το αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016, το Ην. Βασίλειο ενέκρινε μόνιμες Ενιαίες Μεμονωμένες Άδειες Εξαγωγής (SIEL) αξίας 1,8 δισ. ευρώ για εξαγωγές όπλων στην Τουρκία (μέχρι το τέλος του 2022). Από το ξέσπασμα των διαδηλώσεων τον Μάιο του 2013, ο αριθμός αυξάνεται σχεδόν στα 2,5 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, εκδόθηκαν 146 ανοιχτές ατομικές άδειες εξαγωγής (OIEL) για εξαγωγές στην Τουρκία, επιτρέποντας απεριόριστες παραδόσεις του εξοπλισμού που καθορίζεται στην άδεια.

Η Τουρκία ήταν σταθερά μια «αγορά προτεραιότητας» για τη μονάδα εξαγωγών όπλων της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως σημειώνει το CAAT.

Η Τουρκία είναι ένας από τους αρχικούς εταίρους για το στρατιωτικό μεταφορικό αεροσκάφος A400M Atlas, παραδίδοντας 10 τέτοια αεροσκάφη μεταξύ 2014-2021, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων SIPRI Arms Transfers Database. Τα πτερύγια για το A400M κατασκευάζονται στο Ην. Βασίλειο από την Airbus, στο Filton του Μπρίστολ. Η BAE Systems παράγει εξοπλισμό για τους κινητήρες.

Χρυσές δουλειές Βρετανών με τουρκική βιομηχανία όπλων

Ήδη από τον Ιανουάριο του 2017, η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι υπέγραψε συμφωνίες για μια συμφωνία 100 εκατ. λιρών για την BAE Systems για την υποστήριξη της ανάπτυξης των αυτοχθόνων μαχητικών αεροσκαφών TF-X της Τουρκίας, υπό την ηγεσία της Turkish Aerospace Industries.

Η BAE έχει επίσης μια κοινοπραξία τεθωρακισμένων οχημάτων, την FNSS, μαζί με την τουρκική εταιρεία όπλων Nurol Holding. Η ΒΑΕ κατέχει το 49% των μετοχών της κοινοπραξίας. Η FNSS έχει παραδώσει 4.000 τεθωρακισμένα οχήματα σε όλο τον κόσμο, σε τουρκικές και ξένες ένοπλες δυνάμεις, σύμφωνα με την ιστοσελίδα τους. Η FNSS λειτουργεί μια εγκατάσταση στη Σαουδική Αραβία όπου εκσυγχρονίζει τα θωρακισμένα οχήματα M113 της Σαουδικής Αραβίας. Άλλες αγορές για το FNSS περιλαμβάνουν τις Φιλιππίνες, τη Μαλαισία, την Ινδονησία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Τον Οκτώβριο του 2021 και ξανά τον Μάρτιο του 2022, εκδόθηκαν δύο άδειες εξαγωγής από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, αξίας 250 εκατομμυρίων λιρών η καθεμία, για τεχνολογία για άρματα μάχης, στρατιωτικά οχήματα μάχης και οχήματα στρατιωτικής υποστήριξης. Αυτές είναι από τις μεγαλύτερες μεμονωμένες άδειες που εκδόθηκαν για εξαγωγή στην Τουρκία από το 2008. Τέτοιες μεγάλες άδειες για «τεχνολογία» υποδηλώνουν ότι σκοπός τους είναι να επιτραπεί η αδειοδοτημένη παραγωγή στην Τουρκία εξοπλισμού που χρησιμοποιεί βρετανικά σχέδια, όπως σημειώνει ο βρετανικός οργανισμός.

Έτσι, η BAE και η βρετανική κυβέρνηση βοηθούν την Τουρκία να αναπτύξει την αναπτυσσόμενη εγχώρια βιομηχανία όπλων της, η οποία με τη σειρά της εξάγει αυξανόμενους όγκους όπλων σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα μάλιστα με το CAAT είναι πιθανό ότι ένα σημαντικό ποσοστό των βρετανικών εξαγωγών στη Τουρκία να μην αποκαλύπτεται στα διαθέσιμα στοιχεία.

Οι Βρετανοί όμως έχουν βάλει και το χεράκι τους στο καμάρι της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας. Έρευνα της Ceri Gibbons, ακτιβίστριας του Brighton Against the Arms Trade, αποκάλυψε πώς η ανάπτυξη των οπλισμένων drones της Τουρκίας βοηθήθηκε από την προμήθεια τεχνολογίας και εξαρτημάτων από την εταιρεία όπλων EDO MBM που εδρεύει στο Μπράιτον.

Συγκεκριμένα, παρείχαν μηχανισμούς απελευθέρωσης βομβών και σχετική τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκαν από την τουρκική εταιρεία όπλων Baykar για την παραγωγή του πρώτου οπλισμένου drone της Τουρκίας, του Bayraktar TB2. Η πρώτη επιτυχημένη δοκιμή πυραύλων από το Bayraktar διεξήχθη τον Δεκέμβριο του 2015, λίγους μόλις μήνες αφότου η EDO MBM έλαβε άδειες για τα κρίσιμα εξαρτήματα και την τεχνολογία.

Συνεπώς, ακόμα και αν Τούρκοι καταφέρουν να κλείσουν συμφωνία για τα νέα F-16 και τα κιτ εκσυγχρονισμού, θα επιδιώξουν συμφωνία με τους Βρετανούς για να μπορούν να έχουν κάποιες ελπίδες έναντι του ενισχυμένου ελληνικού Στρατού. Τώρα, εάν οι Type 23 ή τα βρετανικά μαχητικά μπορούν να συγκριθούν με τα Rafale, τα «φρεσκοξυρισμένα» F-16 και τις γυαλιστερές Μπελαρρά, είναι άλλη υπόθεση.