HIV: Στόχος η μείωση των μολύνσεων κατά 58% – Προληπτική αγωγή μετά από 7 χρόνια αναμονής

Δωρεάν προληπτική χορήγηση φαρμάκων κατά του HIV είναι δυνατή πλέον από τα φαρμακεία των νοσοκομείων της χώρας, σε όσα άτομα κινδυνεύουν για οποιονδήποτε λόγο να μολυνθούν από τον ιό.

Η έναρξη χορήγησης της προληπτικής αγωγής PrEP αναμένεται να συμβάλλει στη μείωση των μολύνσεων κατά 58%.

Πρόκειται για μια απόφαση που έρχεται με καθυστέρηση 7 ετών μετά την έγκριση της σχετικής αντιρετροϊκής αγωγής από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων το 2016 και την σταδιακή έναρξη χορήγησής της στην Ευρώπη.

Οι καθυστερήσεις στην αντιμετώπιση του HIV στη χώρα μας, δεν περιορίζονται μόνο στην PrEP, αλλά και στις διαγνώσεις των νέων περιστατικών, ιδίως σε γυναίκες, άτομα που μολύνθηκαν μέσω ετεροφυλοφιλικής επαφής, άτομα άνω των 50 ετών και αλλοδαπούς. Καθυστερήσεις επίσης παρατηρούνται και στην έναρξη αγωγής με το 70% των διαγνωσθέντων να ξεκινά αντιρετροϊκή αγωγή μετά από 90 ημέρες.

Δικαίωμα για προληπτική αγωγή

Η προληπτική διάθεση των φαρμάκων αυτών (PrEP) θα γίνεται μέσω της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για χρονικό διάστημα μέχρι τριών μηνών (τρίμηνη συνταγή), αφού προηγηθούν εξετάσεις με τις οποίες θα επιβεβαιώνεται ότι δεν έχουν μολυνθεί από τον ιό. Η διαδικασία εξετάσεων και επαναλαμβανόμενης συνταγής θα επαναλαμβάνεται ανά τρίμηνο. Στην περίπτωση μόλυνσης, τότε θα εντάσσονται στο Μητρώο Ασθενών με HIV και θα διακόπτεται η PrEP.

Δικαιούχοι στη χορήγηση PrEP είναι άτομα αρνητικά στον HIV με αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν από τον ιό λόγω:

• εργασίας, τόπου διαβίωσης, υποκειμένων νοσημάτων και σεξουαλικής συμπεριφοράς
• σεξουαλικής επαφής με ερωτικό σύντροφο διαφορετικού ΗIV ορολογικού προφίλ,.
• χρήσης ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών,
• σεξουαλικής επαφής επ’ αμοιβή.

Η συνταγογράφηση της PrEP θα γίνεται από ιατρούς ειδικότητας παθολογίας ή γενικής ιατρικής, δερματολογίας – αφροδισιολογίας ή μαιευτικής γυναικολογίας με επαναλαμβανόμενες συνταγές έως και 3μηνης διάρκειας.

Για την προστασία των προσωπικών δεδομένων κατά τη συνταγογράφηση, ο ΑΜΚΑ του δικαιούχου, θα ψευδωνυμοποιείται από το σύστημα, μέσω της δημιουργίας ενός Κωδικού Αριθμού Δικαιούχου, και εν συνεχεία συνταγογραφείται ηλεκτρονικά η PrEP, βάσει των ψευδωνυμοποιημένων στοιχείων. Αντίστοιχα, στη συνταγή θα εμφανίζονται μόνο τα ψευδωνυμοποιημένα στοιχεία του δικαιούχου (Κωδικός Αριθμός Δικαιούχου). Πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα θα έχει αποκλειστικά ο γιατρός που συνταγογραφεί την PrEP.

Δικαίωμα εκτέλεσης των συνταγών στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης έχουν οι φαρμακοποιοί των φαρμακείων δημόσιων νοσηλευτικών ιδρυμάτων που εκτελούν συνταγές αντιρετροϊκών φαρμάκων. Κάθε συνταγή εκτελείται χωριστά ανά μήνα από τον φαρμακοποιό του νοσοκομείου.

Οι εξετάσεις που θα πρέπει να γίνονται, τα αντιρετροϊκά σχήματα και σκευάσματα που θα χορηγούνται προβλέπονται στο ιατρικό πρωτόκολλο για την PrΕP, το οποίο εκδίδεται και επικαιροποιείται περιοδικά από το Αυτοτελές Τμήμα Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και Μητρώων Ασθενών του Υπουργείου Υγείας, σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ.

Η σχετική υπουργική απόφαση προβλέπει την κάλυψη της δαπάνης από τον ΕΟΠΥΥ μέχρι του ποσού των 3,9 εκατ. ευρώ, ποσό που θεωρείται ότι υπερεπαρκεί, αφού όπως εκτιμάται, δεν θα χρειαστεί να ληφθεί η αγωγή PrEP από περισσότερα από 1000 άτομα.

Ο ΕΟΔΥ

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS την 1^η Δεκεμβρίου, ο ΕΟΔΥ επεσήμανε πως ο ΠΟΥ και τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ και της Ευρώπης (CDC και ECDC) έχουν εκδώσει σχετικές συστάσεις, παροτρύνοντας τις χώρες να εντάξουν τη χορήγηση PrEP στο πλαίσιο της στρατηγικής που ακολουθούν για την καταπολέμηση της επιδημίας HIV, ωστόσο αυτό δεν έχει καταστεί εφικτό από το σύνολο των χωρών.

Παραθέτοντας τα επιδημιολογικά στοιχεία για τη νόσο, ο ΕΟΔΥ σημείωσε πως το 2023 είναι μια χρονιά, κατά τη διάρκεια της οποίας άλλαξε ο τρόπος καταγραφής των νέων διαγνώσεων HIV στη χώρα, καθώς τέθηκε σε λειτουργία το Εθνικό Μητρώο HIV του υπουργείου Υγείας, στο οποίο μετέπεσαν όλα τα δεδομένα που είχαν καταγραφεί από την αρχή της επιδημίας έως και τις 04/04/2023 στο Αρχείο HIV του ΕΟΔΥ.

Κατά τους πρώτους δέκα μήνες του έτους, οι νέες διαγνώσεις HIV κυμαίνονται σε λίγο υψηλότερα επίπεδα συγκριτικά με τα 4 προηγούμενα έτη (531 που αντιστοιχούν σε 5,1 ανά 100.000 πληθυσμού), ενώ συχνότερος τρόπος μόλυνσης είναι η σεξουαλική επαφή, κυρίως μεταξύ ανδρών (35,2% των νέων διαγνώσεων).

Ωστόσο, στα διαθέσιμα στοιχεία για μεγάλο ποσοστό νέων διαγνώσεων (37,3% των νέων διαγνώσεων) ο τρόπος μετάδοσης είναι ακαθόριστος, κάτι που δυσχεραίνει την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων αναφορικά με τον τρόπο μετάδοσης στις νέες διαγνώσεις.

Ο ΟΗΕ

Σύμφωνα με το πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS (UNAIDS), στόχος είναι μέχρι το 2030 να έχει επιτευχθεί το 95-95-95 που ερμηνεύεται ως εξής:

• το 95% των ατόμων που ζουν με τον HIV να έχουν διαγνωσθεί,
• το 90% των ατόμων που ζουν με τον HIV να είναι υπό θεραπεία και
• το 86% των ατόμων που ζουν με τον HIV να έχουν επιτύχει ιική καταστολή.

Στην Ελλάδα, τα ποσοστά απέχουν από τους παραπάνω στόχους, αφού σύμφωνα με τις διαγνώσεις ως το τέλος του 2022:

• τo 85,1% ατόμων που ζουν με HIV στη χώρα μας έχει διαγνωσθεί και
• το 69,9% έχει λάβει αντιρετροϊκή αγωγή.

Ειδικά για την ομάδα των ανδρών που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, τα αντίστοιχα ποσοστά εκτιμώνται σε 88,8% και 82%, ενώ για τους χρήστες ενδοφλέβιων εξαρτησιογόνων ουσιών και τα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας, τα ποσοστά απέχουν ακόμα περισσότερο από τον στόχο 95-95-95, με αποτέλεσμα ο ΕΟΔΥ να επισημαίνει την ανάγκη ενίσχυσης της έγκαιρης διάγνωσης και της άμεσης έναρξης αντιρετροϊκής αγωγής, ειδικά στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Άγνοια του πληθυσμού

Στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας AIDS, o Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» ξεκίνησε καμπάνια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης για τον HIV, η οποία έχει στόχο να καταρρίψει τα στερεότυπα του παρελθόντος, με κεντρικό μήνυμα το «Ας ξεκολλήσουμε από τα 90’s» και με τη συμμετοχή της Νατάσας Γιάμαλη, της Κατερίνας Ζαρίφη, του Γιώργου Καπουτζίδη και του Φώτη Σεργουλόπουλου.

Η καμπάνια αντλεί έμπνευση από την άγνοια του ελληνικού κοινού για τον HIV, φέρνοντας στην επιφάνεια βαθιά εμπεδωμένες αντιλήψεις που έχουν τις ρίζες τους στην δεκαετία του ‘80 και ’90 και που δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα γύρω από τον ιό, ωστόσο εδώ και δεκαετίες παράγουν διακρίσεις και συντηρούν τα στερεότυπα στη συλλογική συνείδηση.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευρήματα της πανελλαδικής έρευνας κοινής γνώμης σχετικά με τις γνώσεις, απόψεις και στάσεις της ελληνικής κοινωνίας για την HIV λοίμωξη, που διενεργήθηκε από την Metron Analysis για τη Gilead Sciences Hellas (Οκτώβριος 2021), ακόμη και σήμερα το στίγμα που βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν με HIV είναι δυσβάσταχτο. Ενδεικτικά:

• το 29% του ελληνικού κοινού τους αντιμετωπίζει ως κίνδυνο για την κοινωνία,
• το  68% δηλώνει ότι δε θα σύναπτε κάποια σχέση με άτομο που ζει με τον ιό, ενώ
• το 63% αγνοεί πως τα άτομα που ζουν με HIV και έχουν μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό μέσω σεξουαλικής επαφής.

Στρεβλή αντίληψη

Βασικό αίτιο των στρεβλών αυτών αντιλήψεων αποτελεί το έλλειμμα πληροφόρησης για τον HIV που, με τη σειρά του, οδηγεί στη συντήρηση στερεοτύπων που «επιβιώνουν» για  τέσσερις δεκαετίες, παρά τη ραγδαία επιστημονική πρόοδο που έχει σημειωθεί.

Τα αποτελέσματα της έρευνας αποκαλύπτουν με εμφατικό τρόπο το μέγεθος της κοινωνικής άγνοιας:

• το 41% του ελληνικού κοινού πιστεύει ότι ο HIV μεταδίδεται από την κοινή χρήση τουαλέτας,
• το 36% μέσω της αγκαλιάς ή του φιλιού και
• το 24% από τσιμπήματα κουνουπιού.

Μέσα από τα στοιχεία που φέρνει στην επιφάνεια η έρευνα επιβεβαιώνεται η ανάγκη της σοβαρής και εμπεριστατωμένης ενημέρωσης του κοινού και της καταπολέμησης του στίγματος που αντιμετωπίζουν τα άτομα που ζουν με HIV. Στο πλαίσιο αυτό, με χιούμορ και με έμπνευση από τη δεκαετία του ‘90, τέσσερα αγαπημένα πρόσωπα – η Νατάσα Γιάμαλη, η Κατερίνα Ζαρίφη, ο Γιώργος Καπουτζίδης και ο Φώτης Σεργουλόπουλος – αφιλοκερδώς ενώνουν τις φωνές τους με τον Σύλλογο Οροθετικών Ελλάδος – Θετική Φωνή, με την υποστήριξη της Gilead Sciences Hellas, και μας προτρέπουν να «ξεκολλήσουμε από τα 90’s», να αναζητήσουμε έγκυρη ενημέρωση και να δώσουμε τέλος στις διακρίσεις και στο στίγμα. Την καμπάνια, που φιλοδοξεί να κερδίσει το ενδιαφέρον του κοινού, σκηνοθέτησε η Γεύη Δημητρακοπούλου ενώ το concept – σενάριο ανήκει στο Γιώργο Κεράτσα και το Γιάννο Λεβισιάνο Λαμπρόπουλο.

Δείτε τα βίντεο της καμπάνιας και ενημερωθείτε για τον HIV.