Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν: Ο μελετητής της Βίβλου

Ενώ οι Ισραηλινοί γιορτάζουν την επέτειο της Ανεξαρτησίας τους, ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, ο πατέρας του σύγχρονου Ισραήλ, που έχει φθάσει στην ηλικία όπου οι κοινοί άνθρωποι αρχίζουν να ζουν παθητικά, αφιερώνει ολόκληρο τον εαυτό του στην εξιστόρηση και ανάλυση των πρώτων βημάτων του νεογέννητου κράτους. Σκοπός του να προβληματίση και να διδάξη τη νέα γενιά. Ενώ πλησιάζει τα 86, ο Μπεν Γκουριόν, με ανάλλαχτη και το ίδιο σταθερή την επιβλητική φωνή του και με τις σκέψεις του τελείως κατασταλαγμένες, μιλά για την ειρήνη, την πολιτική — και προφητεύει το μέλλον.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.4.1972, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

— Σε τι οφείλεται η απόφασή σας να στραφήτε στην εξιστόρηση των όσων σαν πρωταγωνιστής ζήσατε τον καιρό της ιδρύσεως του κράτους του Ισραήλ;

— Από τη στιγμή που εγκατέλειψα τα κυβερνητικά μου καθήκοντα, αποφάσισα να αφιερώσω όλη μου τη ζωτικότητα σε ένα μεγάλο σκοπό: να γράψω για χάρη των νέων τα όσα ξέρω για την ίδρυση του κράτους αυτού. Και τα ευχάριστα και τα όχι και τόσο ευχάριστα. Βέβαια, δεν μπορώ να ισχυρισθώ ότι γνωρίζω όλα όσα συνέβησαν τότε, είμαι όμως σε θέση να γνωρίζω περισσότερα από κάθε άλλον. Πιστεύω πως η ιστορική γνώση και ο προβληματισμός που γεννά είναι απαραίτητα για τους νέους, για όλους τους νέους της εποχής μας.

— Όλοι γνωρίζουν πως πάντοτε υπήρξατε μελετητής της Βίβλου. Μέχρι ποιο σημείο πιστεύετε ότι τα διδάγματα της Βίβλου διατηρούν κάποιαν επικαιρότητα στις ημέρες μας;

— Ακόμη κι’ αν παραβλέψη κανείς την κυριώτερη θέση της Βίβλου, τη διακήρυξη δηλαδή ότι υπάρχει Θεός —και εγώ τουλάχιστον ούτε να φαντασθώ καν μπορώ έναν κόσμο χωρίς Θεό—, θα διαπιστώση ότι αιώνια είναι η ισχύς των περισσοτέρων λόγων που βρίσκουμε στις σελίδες της Βίβλου. Λέει η Βίβλος: «Αγάπα τον πλησίον σου ως σεαυτόν». Ποια καλύτερη λύση θα μπορούσαμε να δώσουμε στην ένταση των σημερινών ανθρωπίνων σχέσεων; Και λέει κάπου αλλού η Βίβλος: «Κάποτε η μια χώρα δεν θα έχη σπαθί να σηκώση εναντίον της άλλης, και τότε οι άνθρωποι δεν θα μελετούν τον πόλεμο». Εδώ, λοιπόν, πιστεύω πως βρίσκεται η πεμπτουσία των επιχειρημάτων υπέρ του αφοπλισμού.

— Πώς δηλαδή φθάσατε σ’ αυτό το συμπέρασμα;

— Να σας πω, εδώ διατυπώνεται με απίστευτη σαφήνεια η απλή όσο και αληθινή αρχή: ότι δεν αρκεί οι άνθρωποι να μην θέλουν τον πόλεμο, πρέπει να ξεφύγουν και από τον φαύλο κύκλο των εξοπλισμών. Σήμερα οι περισσότεροι Ευρωπαίοι δεν θέλουν τον πόλεμο, και όμως ξοδεύουν δισεκατομμύρια σε εξοπλισμούς, ώστε να είναι έτοιμοι για να αποκρούσουν μια πιθανή επίθεση. Ούτε η Αμερική θέλει να πολεμά τους γείτονές της, και όμως διαρκώς αυξάνει τον στρατιωτικό προϋπολογισμό της και μελετά και προετοιμάζει τον πόλεμο. Πρέπει λοιπόν η ανθρωπότης να πάψη να «μελετά τον πόλεμο» για να φθάσουμε στην παγκόσμια ειρήνη.

— Προοπτική που, τον τελευταίο καιρό, αρχίζει να πλησιάζη με γρήγορο ρυθμό…

— Ναι, είναι πολύ πιθανό ότι πλησιάζουμε στην παγκόσμια ειρήνη, εγώ όμως δεν είμαι και τόσο σίγουρος. Αυτά που πριν λίγο καιρό διαδραματίσθηκαν κάτω από τα μάτια του κόσμου —η προσέγγιση Αμερικής – Κίνας— αποτελούν μιαν αποφασιστική κίνηση προς τα εμπρός. Σημαντικές όμως είναι οι ανησυχίες μου αναφορικά με το αν η Αμερική θα προχωρήση μέχρι το τέλος, κάνοντας ό,τι είναι αναγκαίο γι’ αυτόν τον σκοπό. Και αυτό που σήμερα χρειάζεται είναι να πεισθούν οι Ρώσοι να πάψουν να κάνουν πολέμους. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να επιτευχθή μόνον αν η Κίνα βοηθηθή με τρόπο τέτοιον, που να μπορέση να αντισταθή στη Ρωσία. Άλλωστε οι Ρώσοι έχουν αρπάξει από τους Κινέζους 800.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης, που δεν θέλησαν ούτε καν να αποικίσουν, αν εξαιρέση κανείς το Βλαδιβοστόκ — μια μικρή οπωσδήποτε πόλη. Η τεράστια αυτή έκταση είναι σήμερα κενή, ενώ οι Κινέζοι την έχουν απόλυτη ανάγκη για να διοχετεύσουν εκεί ένα μέρος από τον ολοένα αυξανόμενο πληθυσμό τους. Οι Αμερικανοί, λοιπόν, μπορούν να τους βοηθήσουν δίνοντάς τους όπλα, γιατί η Κίνα θα χρειασθή αρκετόν καιρό μέχρις ότου μπορέση να κατασκευάση σύγχρονα όπλα. Από την άλλη μεριά, υπάρχει και το πάντα σημαντικό πρόβλημα της ηγεσίας. Ίσως ο Πρόεδρος Νίξον, που μόλις γύρισε απ’ το Πεκίνο, να μας φέρη τελικά την ειρήνη. Αλλά δεν είμαι και τόσο σίγουρος γι’ αυτό — και τούτο επειδή δεν ξέρω κατά πόσο είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο, κατά πόσο διαθέτει το αναγκαίο ηθικό ανάστημα. Ας ελπίσουμε πάντως πως δεν θα διαψεύση τις προσδοκίες μας.

— Μέχρι όμως να φθάσουμε στην εποχή αυτή της παγκόσμιας ειρήνης, οι πόλεμοι θα είναι κάτι το αναπόφευκτο. Ποια στάση θα πρέπει να τηρή ο σύγχρονος άνθρωπος μπροστά σ’ αυτούς;

— Πάντοτε υπήρχαν εκείνοι που πολεμούσαν θεωρώντας τον πόλεμο σαν αυτοσκοπό, με κατακτητικές επιδιώξεις. Υπήρχαν όμως και εκείνοι που πολεμούσαν, και θυσιάζονταν πολλές φορές, για να προστατέψουν τις ζωές των αγαπημένων τους προσώπων. Στην τελευταία αυτή κατηγορία ανήκουν και οι αγώνες της νεανικής μας ηλικίας. Δεν πολεμήσαμε γιατί ήμασταν φιλοπόλεμοι, γιατί θέλαμε να εξολοθρεύσουμε τον εχθρό μας. Πολεμήσαμε αν και καταλαβαίναμε πόσο φοβερό πράγμα είναι ο πόλεμος. Ήταν μια εποχή μεγάλη μα και τραγική συνάμα — που προσπαθώ τώρα με τη δημοσίευση των απομνημονευμάτων μου να φωτίσω. Η αναδρομή στην εποχή εκείνη, που κάνω τώρα στηριζόμενος στις αμέτρητες σημειώσεις που έχω κρατήσει από τότε, θα είναι πολύτιμη, ιδιαίτερα για τους νέους. Γιατί εκεί θα βρουν όχι μόνο μιαν ιστορική έκθεση, ούτε ένα αντικείμενο θεωρητικού προβληματισμού, αλλά και τη βαθύτερη εξήγηση της σημερινής καταστάσεως — και την ηθική παρόρμηση που τους χρειάζεται για να συνεχίσουν το έργο που εμείς αρχίσαμε την επαύριον κιόλας της ημέρας της λήξεως του αγώνα της Ανεξαρτησίας του 1948.

Και τελείωσε την ανάπτυξη των απόψεών του ο 86χρονος πια Μπεν Γκουριόν απαγγέλλοντας από στήθους ένα τμήμα της Διακηρύξεως της Ανεξαρτησίας, που ο ίδιος είχε συντάξει και απαγγείλει πριν εικοσιτέσσερα χρόνια:

«Ακόμη και εν μέσω αυτής της αιματηράς επιθέσεως, που κατηυθύνθη εναντίον μας τους τελευταίους μήνες, καλούμε όλους τους Άραβες που διαμένουν μέσα στα όρια του Κράτους του Ισραήλ να συμβάλουν στη διατήρηση της ειρήνης και να συμμετάσχουν στην προσπάθεια ανασυγκροτήσεως του Κράτους, με βάση πάντοτε την αναλογική εκπροσώπησή των σε όλους τους προσωρινούς και τους μονίμους θεσμούς του. Τείνουμε χείρα φιλίας και καλής γειτονίας σε όλες τις γειτονικές μας χώρες και τους λαούς των και τους καλούμε σε συνεργασία και αμοιβαία συμπαράσταση με το ιουδαϊκό έθνος σε τούτο το μέρος της Γης. Το Κράτος του Ισραήλ είναι έτοιμο να συμβάλη τη μερίδα του στην κοινή προσπάθεια επιβιώσεως της Μέσης Ανατολής».

Μια ακόμη εφαρμογή των βιβλικών εκείνων αρχών που πάντοτε κατηύθυναν τη ζωή και τη δράση του Νταβίντ Μπεν Γκουριόν.

*Άρθρο αφιερωμένο στον Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν (για την ακρίβεια, συνομιλία του με τον M. Ben-Zvi), που έφερε τον τίτλο «Ο προφήτης του Ισραήλ» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» την Κυριακή 30 Απριλίου 1972.

Ο σιωνιστής πολιτικός Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν (David Ben-Gurion), ο επονομαζόμενος Πατέρας του Ισραήλ, θεωρείται ο αρχιτέκτονας της ιδρύσεως του κράτους του Ισραήλ το 1948.

Ο Μπεν-Γκουριόν, ο οποίος γεννήθηκε στο (υπό ρωσική κατοχή) Πλονσκ της Πολωνίας στις 16 Οκτωβρίου 1886 και απεβίωσε στο Τελ Αβίβ την 1η Δεκεμβρίου 1973, διετέλεσε πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, από το 1948 έως το 1953 (και ακολούθως από το 1955 έως το 1963).