Η ιστορία του οροθετικού εφήβου Ryan White και η «δημόσια μάχη ενάντια στο φόβο και το μίσος»

Aπό το 1988, η 1η Δεκεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του ΗΙV. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, εκείνη την εποχή, η ιστορία του Ryan White είχε διαδοθεί σε όλη την Αμερική, αν όχι σε όλο τον κόσμο.

Δημόσια μάχη ενάντια στο φόβο και το μίσος

Ένας έφηβος με αιμορροφιλία που κόλλησε τον ιό HIV μέσω μολυσμένων προϊόντων αίματος, ο White, έγινε γνωστός το 1985, όταν του απαγορεύτηκε η φοίτηση στο γυμνάσιο της Ιντιάνα, επειδή είχε AIDS. Ο White διέφερε σημαντικά από τους στιγματισμένους πληθυσμούς που συνδέονται περισσότερο με το AIDS: τους άνδρες που έκαναν σεξ με άνδρες και τα άτομα που έκαναν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών.

Ως αποτέλεσμα, αγκαλιάστηκε ευρέως, αντί να αποφεύγεται όπως συνέβαινε με άλλα οροθετικά άτομα. Η «δημοτικότητα» του εκτοξεύτηκε τα επόμενα πέντε χρόνια, καθώς διεξήγαγε μια γενναία «δημόσια μάχη ενάντια στο φόβο και το μίσος», όπως το χαρακτήρισε το NBC Nightly News το 1990.

From today’s March and Rally to Fight against HIV stigma and intersectional discrimination.
A gentle reminder that we need to END discrimination NOW to end HIV transmission!#UequalsU #fightingstigma #fightHIVstigma pic.twitter.com/elqyqr0Njs

— Edu Peres (@eduardocperes) March 18, 2023

Όπως ορθά διακήρυξε η Gran Fury το 1990, τη χρονιά του θανάτου του εφήβου, «Το AIDS ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΚΑΝΕΝΑΝ, ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ»

Το καλοκαίρι του 1973,  οι σχολικοί φορείς του απαγόρευσαν να συμμετέχει στα μαθήματα του Western Middle School στο Russiaville, Ind. Η απόφαση τους αυτή, η οποία συνέπεσε με την είδηση ότι ο ηθοποιός Rock Hudson ήταν φορέας του HIV, έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο και μετέτρεψε τον Ryan White σε ένα ιδιότυπο είδος «διάσημου» εν μία νυκτί. Ο White απέκτησε αμέσως το είδος της αποδοχής, της προβολής και της συμπαράστασης για το οποίο τόσοι πολλοί άλλοι άνθρωποι με AIDS και οι σύμμαχοι τους -από τον Bobbi Campbell μέχρι τη Σάρα Σούλμαν- είχαν ζητήσει από όταν «ανακαλύφθηκε» το AIDS στις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Τοξικοφοβία και ομοφοβία

Η πολύκροτη υπόθεση του White αμφισβήτησε έτσι την ιδέα ότι το HIV/AIDS επηρέαζε μόνο τους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών και την LGBTQ+ κοινότητα.  Συγχρόνως, όμως, οι ιστορίες γύρω από τον έφηβο και τον αγώνα του να επιστρέψει στο σχολείο χαρακτηρίζονταν από διακρίσεις ανάμεσα σε «δίκαιους» και «άδικους» ανθρώπους με AIDS.

Αυτού του είδους οι διακρίσεις στηρίχθηκαν και ισχυροποίησαν το στίγμα που συνδεόταν με συγκεκριμένους τρόπους μετάδοσης του HIV, ιδίως με το πρωκτικό σεξ και την ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών. «Νομίζω ότι είναι λυπηρό που κόλλησε AIDS», είπε ένας από τους συμμαθητές του White στο Nightly News το 1985, «γιατί δεν φταίει αυτός» – υπονοώντας ότι άλλοι πληθυσμοί άξιζαν με κάποιο τρόπο να προσβληθούν από τον ιό του HIV.

Εκτός από την υποτιθέμενη ηθική και συμβολική απόσταση μεταξύ των «δίκαιων» και των «άδικων» οροθετικών ατόμων, οι διαστάσεις που πήρε η ιστορία του White συνέβαλε στην απόκρυψη των επιπτώσεων του HIV/AIDS σε άλλες κοινότητες, ιδίως στις γυναίκες και τους μαύρους

Από την πλευρά τους, τα μέλη της συντακτικής ομάδας της Indianapolis Star επέμεναν το 1987: «Δεν είναι οι Ράιαν Γουάιτ, οι αθώοι που κόλλησαν την ασθένεια μέσω μεταγγίσεων αίματος, [που] η πολιτεία πρέπει να «προσέχει» Αντίθετα, «οι υπεύθυνοι σε θέματα υγείας πρέπει να είναι προσεκτικοί με … τους φορείς του AIDS που δεν δίνουν δεκάρα για το αν μολύνουν άλλους ανθρώπους, που αρνούνται να αλλάξουν τον άσωτο τρόπο ζωής τους και που αρνούνται να λάβουν προφυλάξεις». Αυτή η επιλεκτική ευαισθησία επιδεινώνε το στίγμα που σχετιζόταν με ορισμένες συμπεριφορές και δραστηριότητες και ουσιαστικά εξασφάλιζε άνισες υγειονομικές παροχές που σχετίζονταν με το HIV/AIDS.

Ως απάντηση, οι ακτιβιστές για την εξάλειψη των διακρίσεων κατά των οροθετικών ατόμων εργάστηκαν έξυπνα για να αποδομήσουν τα «τεκμήρια αθωότητας» και να ανακατανείμουν τις υγειονομικές παροχές σε όλους τους ανθρώπους με AIDS. Πιο συγκεκριμένα, το 1988, την ίδια χρονιά κατά την οποία ο White εμφανίστηκε για δεύτερη φορά στο εξώφυλλο του περιοδικού People, η καλλιτεχνική κολεκτίβα Gran Fury άρχισε να διανέμει φυλλάδια που δήλωναν: «Όλα τα άτομα με AIDS είναι αθώα».

Μια «προσευχή» μίσους

Όσο φιλότιμες και αν ήταν όμως αυτές οι προσπάθειες, δεν μπορούσαν να «ανταγωνιστούν» τηνευρέως διαδεδομένη άποψη περι αθωότητας του White. Όταν ο έφηβος πέθανε τον Απρίλιο του 1990, πολλοί κατηγόρησαν για τον θάνατο του τους gay και όσους έκαναν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών – ομάδες που υποτίθεται ότι είχαν προκαλέσει ή τουλάχιστον εντείνει την επιδημία και έτσι έθεταν σε κίνδυνο «αθώους». «Προσεύχομαι» έγραψε μια γυναίκα σε μια επιστολή στην Indianapolis Star, «ότι οι ομοφυλόφιλοι και οι τοξικοεξαρτημένοι, οι οποίοι ευθύνονται για το 94% όλων των περιπτώσεων AIDS, θα αναλάβουν την ευθύνη για τη φοβερή δυστυχία που προκαλούν στα αθώα θύματα των πράξεων τους – όπως ο Ράιαν Γουάιτ και η οικογένεια του».

Εκτός από την υποτιθέμενη ηθική και συμβολική απόσταση μεταξύ των «δίκαιων» και των «άδικων» οροθετικών ατόμων, οι διαστάσεις που πήρε η ιστορία του White συνέβαλε στην απόκρυψη των επιπτώσεων του HIV/AIDS σε άλλες κοινότητες, ιδίως στις γυναίκες και τους μαύρους. Αν και η περίπτωση του White διέψευσε την αντίληψη ότι το AIDS ήταν απλώς μια «ασθένεια των λευκών γκέι», όπως εξηγούσε η Μαύρη – Αμερικανική εφημερίδα Emerge το 1990, εντούτοις επιβεβαίωσε τις αντιλήψεις για το AIDS ως κάτι που αφορά τους λευκούς. Ωστόσο, οι μαύροι, οι Λατίνοι και οι αυτόχθονες πλήττονταν δυσανάλογα από το HIV/AIDS πριν, κατά τη διάρκεια και πολύ μετά τη δημοσιοποίηση της ιστορίας του έφηβου. Στην πραγματικότητα, ο White δεν ήταν καν ένα ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό παιδί με AIDS. Το 1990, τη χρονιά που πέθανε ο White, το 52% των οροθετικών παιδιών στις ΗΠΑ ήταν μαύροι.

Photo: The Ryan White Story | Landsburg Company Saban International

Στα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατο του White, η Ομάδα Γυναικών της ACT UP, η Gran Fury και άλλες ομάδες εφιστούσαν επίσης την προσοχή στις επιπτώσεις του HIV/AIDS στις γυναίκες. Πιο συγκεκριμένα, αυτές οι ακτιβίστριες άσκησαν κριτική στον περιορισμένο περιπτωσιολογικό ορισμό του AIDS από τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), ο οποίος απέκλειε τις γυναίκες, μεταξύ άλλων πληθυσμιακών ομάδων. Σε απάντηση, το CDC άρχισε να συμπεριλαμβάνει τις γυναίκες τον Ιανουάριο του 1993. Όμως, είχε ήδη γίνει μεγάλη ζημιά.

Χωρίς «ναι μεν αλλά»

Αυτή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, ας καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις σε βάρος των οροθετικών ατόμων, χωρίς να τραβήξουμε διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους «δίκαιους» και τους «άδικους», τους «ένοχους» και τους «αθώους». Επιπλέον, παρόλο που ο White πέθανε πριν από τρεις δεκαετίες, πρέπει να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι ο ΗΙV υπάρχει. Όπως ορθά διακήρυξε η Gran Fury το 1990, τη χρονιά του θανάτου του έφηβου, «Το AIDS ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΚΑΝΕΝΑΝ, ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ».

*Πηγή: Time | Kεντρική φωτογραφία θέματος: Τwitter | X |Edu Peres