Δεν αρκεί να αυξηθεί η προσφορά, πρέπει να μειωθεί και η ζήτηση

Από το 1996 περίπου έως τα μέσα του 2008, το μέσο κόστος αγοράς με δάνειο ή ενοικίασης μια κατοικίας ήταν λίγο πολύ το ίδιο. Μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και τη χρεοκοπία της χώρας η τάση άλλαξε. Τα χαμηλά επιτόκια και η άφθονη προσφορά κατοικιών σήμαιναν ότι κατά τη δεκαετία του 2010 ήταν κατά μέσο όρο 15% φθηνότερη η αγορά κατοικίας από ό,τι η ενοικίαση. Αλλά εν μέσω κρίσης δεν υπήρχαν τα χρήματα. Οπότε οι αξίες έπεφταν, μαζί και τα ενοίκια.

Το σημερινό παχυλό πριμ ιδιοκτησίας, που έχει δημιουργηθεί, αντανακλά όλη αυτή τη συμπιεσμένη επιθυμία για αγορά κατοικίας μιας ολόκληρης γενιάς πολιτών εκείνης της περιόδου, τη μειωμένη προσφορά κατοικιών αλλά και τα εξαιρετικά υψηλά επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων. Η κατάσταση ωστόσο που έχει δημιουργηθεί κάνει ανυπόφορο το κόστος στέγασης, είτε έχει κάποιος στεγαστικό δάνειο είτε είναι ενοικιαστής.

Επιπλέον στην Ελλάδα παρατηρείται μεγάλη αύξηση του κόστους στέγασης (ενοίκιο ή στεγαστικό δάνειο) στο 34,2% του διαθέσιμου εισοδήματος όταν στην Ευρώπη το αντίστοιχο κόστος δεν ξεπερνά το 20%. Αρα μας μένουν συγκριτικά λιγότερα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη για τα άλλα έξοδα του νοικοκυριού. Το άλλο πρόβλημα συνδέεται με τη δυνατότητα κάποιου να δανειστεί για ένα στεγαστικό δάνειο ή κριθεί βιώσιμη η εξυπηρέτηση ενός τέτοιου δανείου, καθώς ένας στους τρεις πολίτες πληρώνει για το κόστος στέγασης ένα ποσό άνω του 40% του διαθέσιμου εισοδήματος. Στην ευρωζώνη ο σχετικός μέσος όρος φτάνει το 9,4%.

Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί έχει όλα τα χαρακτηριστικά της υπερθέρμανσης, με τα θετικά και τα αρνητικά που πάντα συνοδεύουν ένα τέτοιο φαινόμενο. Το θέμα είναι ότι πλέον έχουμε φτάσει σε ένα σημείο καμπής. Πρέπει να αποφασίσουμε πώς θα πορευτούμε, δεδομένου του εκρηκτικού μείγματος που έχει δημιουργηθεί.

Επίσης ένα χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου, είναι ότι οι περισσότερες αγοραπωλησίες γίνονται χωρίς τη βοήθεια των τραπεζών, αλλά με αυτοχρηματοδότηση. Και το απόθεμα αυτών των μετρητών, κάποια στιγμή σύντομα θα τελειώσει.

Χωρίς οπότε νέα δάνεια, με όσους διαθέτουν μετρητά για αγορές να τελειώνουν και τα εισοδήματα να μην έχουν ακολουθήσει την αξίες των ακινήτων, υπάρχει ένα ξεκάθαρο πρόβλημα και κοινωνικό, το οποίο μόλις αρχίζει να κάνει την εμφάνισή του στην αγορά. Τον τελευταίο χρόνο παρατηρείται δε μια εξαιρετικά ασυνήθιστη εξέλιξη. Ο αριθμός των οικοδομικών αδειών αυξάνει με ρυθμό 15,8%. Σε επίπεδο όγκου κατασκευών αντίθετα καταγράφεται μείωση 1,6%. Κατασκευάζουμε περισσότερα αλλά μικρότερα σπίτια. Σημάδι προσαρμογής του κλάδου στα μειωμένα βαλάντια των νοικοκυριών, με δεδομένη την αυξημένη τιμή τους ανά τετραγωνικό μέτρο.  Ολο αυτό το σύνθετο σταυρόλεξο που έχει δημιουργηθεί στην αγορά ακινήτων καλείται να το λύσει η κυβέρνηση, δημιουργώντας προϋποθέσεις προκειμένου τα πολλά νέα και παλαιότερα ζευγάρια που δεν έχουν καταφέρει να αγοράσουν ένα σπίτι και βρίσκονται εκτεθειμένα στα αυξημένα ενοίκια, να βρουν μια λύση. Από ό,τι καταλαβαίνω η κυβέρνηση κοιτάει ιδιαίτερα το ζήτημα της προσφοράς, με την επαναφορά στην αγορά των περίπου ένα εκατομμύριο κλειστά διαμερίσματα. Αυτό που δεν φαίνεται να προσέχει και πρέπει ενδεχομένως να το κάνει είναι να μειώσει τη ζήτηση, παγώνοντας ίσως και άμεσα έκτακτα μέτρα όπως η χρυσή βίζα, που ήρθαν ως προσωρινά για να θερμάνουν την αγορά και έχουν εξελιχθεί σε παράγοντα αποσταθεροποίησής της.