Το εμβόλιο ο καλύτερος σύμμαχος για πρόληψη του έρπη ζωστήρα

Ο έρπης ζωστήρας είναι ένα εξαιρετικά επώδυνο λοιμώδες νόσημα που πλήττει συνήθως τους ανθρώπους μέσης και τρίτης ηλικίας.

Προκαλείται όταν ο ιός της ανεμοβλογιάς – την οποία είχε περάσει κάποιος παλαιότερα- ενεργοποιείται και πάλι εξαιτίας της εξασθένησης των αμυντικών μηχανισμών του ανοσοποιητικού του συστήματος. Η εξασθένηση έρχεται συνήθως μετά την ηλικία των 50 ετών, αν και είναι δυνατόν να συμβεί και νωρίτερα, είτε λόγω κάποιας νόσου, είτε λόγω ανοσοκαταστολής που προκλήθηκε από κάποια θεραπεία.

Σήμερα, πάνω από το 90% των ενηλίκων άνω των 50 ετών έχουν ήδη νοσήσει από ανεμοβλογιά, και το ένα τρίτο αυτών κινδυνεύει να προσβληθεί από έρπη ζωστήρα.

Οι ανοσοκατεσταλμένοι ασθενείς είναι μία ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα, καθώς διατρέχουν έως και 9 φορές υψηλότερο κίνδυνο για εμφάνιση έρπητα ζωστήρα.

Ο πόνος από έρπη ζωστήρα είναι καυστικός, διαξιφιστικός ή διαπεραστικός και εμποδίζει τους ασθενείς να ντυθούν, να περπατήσουν ή να κοιμηθούν

Το εξάνθημα μπορεί να χρειαστεί μέχρι και 4 εβδομάδες για να επουλωθεί

Συμπτώματα

Ο έρπης ζωστήρας τυπικά προκαλεί ένα επώδυνο, φυσαλιδώδες εξάνθημα το οποίο εμφανίζεται ως μια λωρίδα από φυσαλίδες γύρω από την δεξιά ή αριστερή πλευρά του κορμού κατά μήκος μιας νευρικής οδού. Το εξάνθημα μπορεί να εμφανιστεί στον κορμό, στα χέρια, στους μηρούς ή στο κεφάλι (συμπεριλαμβανομένων των ματιών ή των αυτιών). Το εξάνθημα του έρπητα ζωστήρα εμφανίζεται πιο συχνά στον θώρακα και την κοιλιά.

Οι άνθρωποι οι οποίοι έχουν νοσήσει από έρπητα ζωστήρα περιγράφουν τον πόνο σαν ένα καυστικό, διαξιφιστικό ή διαπεραστικό πόνο, ο οποίος συνήθως επηρεάζει τις καθημερινές τους δραστηριότητες όπως π.χ. το ντύσιμο, το περπάτημα και τον ύπνο. Άλλα συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα μπορεί να είναι η ευαισθησία στο φως, ο πονοκέφαλος και ένα αίσθημα αδιαθεσίας.

Δυο ή τρεις μέρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος, ορισμένοι ασθενείς είναι πιθανό να αισθανθούν πόνο, κνησμό ή μυρμήγκιασμα ή μούδιασμα εντοπισμένο στη συγκεκριμένη περιοχή όπου πρόκειται να εμφανιστεί το εξάνθημα. Το εξάνθημα σχηματίζει κρούστα σε 10 έως 15 ημέρες και για να επουλωθεί μπορεί να χρειαστεί μέχρι και 4 εβδομάδες. Παράλληλα μπορεί να εμφανιστούν πυρετός, πονοκέφαλος, ρίγη ή στομαχικές διαταραχές.

Επιπλοκές

Ενώ οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν πλήρως, μερικοί μπορεί να εμφανίσουν επιπλοκές. Οι πιθανές επιπλοκές είναι:

• Μεθερπητική νευραλγία: Ένας μακράς διάρκειας νευροπαθητικός πόνος ο οποίος παραμένει και μετά την επούλωση του εξανθήματος του έρπητα ζωστήρα και ενδέχεται να διαρκέσει για μήνες ή και χρόνια στην ίδια περιοχή που είχε εμφανιστεί το εξάνθημα. Η εμφάνιση της είναι πιο συχνή και πιο σοβαρή σε ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας. Έως και 25% των ανθρώπων που έχουν νοσήσει από έρπητα ζωστήρα θα εκδηλώσουν μεθερπητική νευραλγία.
• Οφθαλμικός έρπης ζωστήρας: Οι οφθαλμικές επιπλοκές προκαλούνται στο 50% των ανθρώπων με οφθαλμικό έρπητα ζωστήρα, ένα εξάνθημα έρπητα ζωστήρα το οποίο εμφανίζεται στην περιοχή του οφθαλμού ή της μύτης. Έως και 30% των ανθρώπων με οφθαλμικό έρπητα ζωστήρα μπορεί να εμφανίσουν διπλωπία. Σπάνια, σε λιγότερο από 0,5% των ανθρώπων που θα εκδηλώσουν οφθαλμικό έρπητα ζωστήρα, μπορεί να προκληθεί βλάβη στο οπτικό νεύρο.
• Νευρολογικές επιπλοκές: Επιπλοκές στο νευρικό σύστημα, όπως η εγκεφαλίτιδα (οίδημα του εγκεφάλου), είναι σπάνιες και εκτιμάται ότι μπορεί να εμφανιστούν σε λιγότερο από το 1% των ανθρώπων που έχουν έρπητα ζωστήρα.
• Προβλήματα στην ακοή και την ισορροπία: Σπάνιες είναι και οι περιπτώσεις όπου ο έρπης ζωστήρας ενδέχεται να επανενεργοποιηθεί στο ακουστικό σύστημα, προκαλώντας ωτικό (στο αυτί) έρπητα ζωστήρα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν προβλήματα ακοής, ίλιγγο, εμβοές, έντονο πόνο στο πρόσωπο και παράλυση του προσώπου (Ramsay Hunt Syndrome). Προβλήματα στην ισορροπία μπορεί να εμφανιστούν σε λιγότερο από το 1% των ασθενών με έρπητα ζωστήρα.

Πρόληψη

Καθώς ο έρπης ζωστήρας προκαλείται από την επανενεργοποίηση του ιού της ανεμοβλογιάς-έρπητα ζωστήρα, κάποιος που δεν έχει περάσει παλαιότερα ανεμοβλογιά, δεν κινδυνεύει από έρπητα ζωστήρα, αλλά από την ανεμοβλογιά.

Αν κάποιος δεν έχει περάσει ανεμοβλογιά, δεν κινδυνεύει να προσβληθεί από έρπητα ζωστήρα, αλλά από ανεμοβλογιά στην περίπτωση που έρθει σε επαφή με κάποιον που νοσεί από έρπητα. Γι΄ αυτό συνιστάται η αποφυγή επαφών με ασθενείς που έχουν ενεργή λοίμωξη με ανεμοβλογιά ή έρπητα ζωστήρα. Επίσης, η τήρηση της υγιεινής των χεριών, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ανεμοβλογιάς.

Η ουσιαστική πρόληψη όμως από την εκδήλωση της νόσου, έρχεται με τον εμβολιασμό, καθώς το εμβόλιο ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα έναντι του έρπητα ζωστήρα, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να μπορεί να αμυνθεί καλύτερα σε πιθανή επανενεργοποίηση του ιού.

Σύμφωνα με τον Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών Ενηλίκων, ο εμβολιασμός έναντι του έρπητα ζωστήρα συστήνεται και αποζημιώνεται σε ενήλικες 60-75 ετών, σε ενήλικες άνω των 60 ετών με ανοσοκαταστολή και σε ενήλικες 18-59 ετών με ανοσοκαταστολή που έχουν εκδηλώσει 2 ή περισσότερα επεισόδια έρπητα ζωστήρα.

Η αξία του εμβολιασμού για τη συγκεκριμένη νόσο είναι πολύ μεγάλη, λόγω της υψηλής συχνότητας της νόσησης από έρπη, αλλά και επειδή ο έρπης ζωστήρας δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά με φαρμακευτική αγωγή, ενώ και η αποτελεσματικότητα των θεραπειών για την αντιμετώπιση του πόνου είναι περιορισμένη.