Οι πέντε αισθήσεις της γάτας

Η γάτα, όπως και ο άνθρωπος έχει πέντε αισθήσεις. Είναι εξαιρετικά σημαντικές, γιατί την βοηθούν να αντιληφθεί τον κόσμο. Όπως συμβαίνει και με εμάς.

«Επειδή οι γάτες μοιράζονται τη ζωή μας και τα σπίτια μας, μπορεί εύκολα να υποθέσουμε ότι η αντίληψη των ερεθισμάτων που τις περιβάλλουν είναι ίδια με τη δική μας.

Όμως οι αισθητηριακές τους ικανότητες, οι οποίες δεν έχουν αλλάξει από την άγρια καταγωγή τους, τους επιτρέπουν να βλέπουν, να ακούν και να μυρίζουν πράγματα για τα οποία οι αισθήσεις μας δεν μάς αφήνουν να αντιληφθούμε τίποτα» επισημαίνει η κτηνίατρος Ισμήνη Δρακούλη.

Όραση

Νυχτερινή όραση

Η γάτα έχει την ικανότητα να βλέπει στο σκοτάδι. Στην πραγματικότητα, όπως λέει η κα Δρακούλη, οι γάτες δεν μπορούν να βλέπουν καλύτερα από ό,τι εμείς στο απόλυτο σκοτάδι. Όμως, σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού, συγκεκριμένες δομές του ματιού των αιλουροειδών τούς επιτρέπουν να αξιοποιούν το διαθέσιμο φως πολύ καλύτερα από ό,τι εμείς.

Η κτηνίατρος εξηγεί ότι, ο αμφιβληστροειδής χιτώνας των οφθαλμών των θηλαστικών περιέχει δύο τύπους φωτοϋποδοχέων: τα κωνία και τα ραβδία. Τα κωνία λειτουργούν καλύτερα στο έντονο φως και είναι υπεύθυνα για την έγχρωμη όραση. Τα ραβδία είναι πιο φωτοευαίσθητα και λειτουργούν καλύτερα σε μειωμένο φως για να επιτρέπουν την όραση σε συνθήκες χαμηλού φωτισμού. Ο αμφιβληστροειδής της γάτας έχει περίπου τριπλάσιο αριθμό ραβδίων από τον ανθρώπινο αμφιβληστροειδή.

Τα μεγάλα ευκίνητα πτερύγια των αυτιών της γάτας περιστρέφονται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο

Οι γάτες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην πικρή γεύση

«Οι γάτες έχουν πολύ μεγάλα μάτια σε σχέση με το μέγεθος του σώματος. Το μεγάλο μέγεθος των ματιών, μαζί με το ελλειπτικό σχήμα της κόρης του οφθαλμού, επιτρέπουν τη διαστολή της κόρης για είσοδο μεγάλης ποσότητας φωτός στα μάτια όταν απαιτείται. Και αντίθετα μπορεί να γίνει σα σχισμή πλάτους μόλις 1 mm για την προστασία του αμφιβληστροειδούς από βλάβες, επισημαίνει η κα Δρακούλη.

Το tapetum lucidum είναι ένας καθρέφτης, πίσω από τον αμφιβληστροειδή, όπως λέει η κα Δρακούλη, που αντανακλά το φως ξανά στον αμφιβληστροειδή ώστε να δοθεί δεύτερη ευκαιρία στη διέγερση των ραβδίων, και να δει η γάτα στο σκοτάδι. Το κιτρινοπράσινο χρώμα που εκπέμπουν τα μάτια της μέσα στη νύχτα είναι ακριβώς αυτός ο καθρέφτης.

Οπτική εστίαση και Οπτικό πεδίο

Σύμφωνα με την κτηνίατρο, φακός του ματιού της έχει μικρή προσαρμοστικότητα. Αυτό σημαίνει ότι βλέπει πάρα πολύ καλά μόνο μεταξύ 2 και 6 μέτρων. Δεν μπορεί να διακρίνει οτιδήποτε είναι μικρότερο από 25 εκατοστά μακριά από το πρόσωπό της. Αυτό εξηγεί γιατί μερικές οικόσιτες γάτες είναι δύσκολο να πάρουν λιχουδιές από το χέρι του κηδεμόνα τους.

Οι γάτες έχουν ευρύτερο οπτικό πεδίο περίπου 200° σε σχέση με τον άνθρωπο που έχει περίπου 180°.

Χρωματική όραση

«Κάποτε πιστεύαμε πως οι γάτες μπορούν να δουν μόνο ασπρόμαυρα. Και όντως φαίνεται ότι είναι πολύ πιο ικανές να διακρίνουν διαφορές στο σχήμα και τη φωτεινότητα, παρά να διακρίνουν μεταξύ των χρωμάτων.

Σε σχέση με την ανθρώπινη όραση, όπου διακρίνονται 3 τύποι βασικών φωτοϋποδοχέων (κόκκινο, μπλε και κίτρινο) οι οποίοι μας επιτρέπουν να έχουμε ένα πολύ ευρύ φάσμα χρωμάτων, οι γάτες διαθέτουν φωτοϋποδοχείς μόνο για το μπλε και το κίτρινο χρώμα. Έτσι βλέπουν μόνο τους συνδυασμούς αυτών των δύο χρωμάτων», εξηγεί η κα Δρακούλη.

Ακοή

Τα μεγάλα ευκίνητα πτερύγια των αυτιών της γάτας περιστρέφονται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, συλλέγουν τον ήχο και τον κατευθύνουν μέσα στον ακουστικό πόρο. Τα πτερύγια, όπως λέει η κτηνίατρος, αποτελούνται από 27 μύες το καθένα. Αυτό τη βοηθά να τα περιστρέφει σε ακτίνα 180 μοιρών λαμβάνοντας ήχους από το γύρω περιβάλλον αλλά και από μια συγκεκριμένη κατεύθυνση.

Οι γάτες έχουν ένα από τα μεγαλύτερα εύρη ακοής μεταξύ των θηλαστικών, που εκτείνεται από 48 Hz έως τα 64 kHz. Αυτό είναι αξιοθαύμαστο αν αναλογιστεί κανείς ότι ο μέσος όρος του ανθρώπινου εύρους ακοής είναι περίπου 20 Hz έως 20 kHz.

Η γάτα διαθέτει ένα μοναδικό «ραντάρ»: τα μουστάκια της

Η ακοή είναι μία από τις κύριες μεθόδους ανίχνευσης θηραμάτων της γάτας με το εύρος της ακοής της να επιτρέπει να ακούει τα πολύ υψηλά «υπερηχητικά» σήματα, που εκπέμπουν τα μικρά τρωκτικά και άλλα μικρά είδη θηραμάτων.

Όσφρηση

Σύμφωνα με την κα Δρακούλη, η όσφρηση είναι μια εξαιρετικά σημαντική αίσθηση για τη γάτα, επειδή χρησιμοποιείται στην επικοινωνία, την αναπαραγωγή, τη διατροφή και το κυνήγι. Με την όσφρηση εντοπίζει το θήραμά της, εκτιμά τα μηνύματα που αφήνουν άλλες γάτες στο περιβάλλον της για να επικοινωνήσουν. Και επιλέγει τον/την σύντροφο για ζευγάρωμα. Επομένως, η όσφρηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο και στην κοινωνική οργάνωση και στην αναπαραγωγή.

Επιπλέον διαθέτει το όργανο του Jacobson που βρίσκεται στο έδαφος της ρινικής κοιλότητας και επικοινωνεί με το στόμα. Είναι ένα πρόσθετο οσφρητικό όργανο που παρέχει στη γάτα μια αίσθηση που είναι πιθανώς κάτι μεταξύ γεύσης και οσμής. Και φαίνεται να χρησιμοποιείται κυρίως για την ανίχνευση, και τον εντοπισμό φερομονών, που χρησιμοποιούνται σε επικοινωνία μεταξύ των ατόμων του ίδιου είδους.

Γεύση

Ενώ οι περισσότερες αισθήσεις της γάτας είναι πολύ ευαίσθητες, όπως λέει η κτηνίατρος, η γεύση είναι η πιο περιορισμένη. Η γάτα διαθέτει μόνο μερικές εκατοντάδες γευστικούς κάλυκες, σε σύγκριση με τους 9.000 γευστικούς κάλυκες που έχουν οι άνθρωποι.

Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι η αυξημένη όσφρησή τους αντισταθμίζει την αδύναμή τους γεύση. Μπορεί να γευτεί αλμυρό, πικρό και όξινο, δεν μπορεί όμως, να αισθανθεί το γλυκό κι αυτό έχει αποδειχθεί γονιδιακά.

Η κτηνίατρος, Ισμήνη Δρακούλη

Οι γάτες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες στην πικρή γεύση. Πιστεύεται ότι εξελίχθηκαν με αυτόν τον τρόπο για να προστατεύονται από την κατανάλωση δηλητηριωδών και τοξικών υλικών.

Αφή

«Τα μουστάκια (απτικές τρίχες) είναι παχιές τρίχες που ενσωματώνονται βαθιά μέσα στο δέρμα, περίπου τρεις φορές βαθύτερα από τις κανονικές τρίχες. Μεγάλος αριθμός μηχανοϋποδοχέων, αισθητικών νευρώνων, που ανταποκρίνονται στην πίεση ή την παραμόρφωση, βρίσκονται στη βάση των απτικών τριχών. Έτσι, τις καθιστούν αρκετά ευαίσθητες ώστε να ανιχνεύουν μέχρι και τα ρεύματα του αέρα. Οι απτικές τρίχες της γάτας βρίσκονται στα μάγουλά της, πάνω από τα μάτια της, κοντά στα αυτιά της, στο πηγούνι της και στο πίσω μέρος των μπροστινών ποδιών.
Επιτρέπουν σε μια γάτα να γνωρίζει ότι βρίσκεται κοντά σε εμπόδια χωρίς να χρειάζεται να τα δει» αναφέρει η κα Δρακούλη.

Τα μουστάκια βοηθούν επίσης, όπως λέει η κτηνίατρος και στο κυνήγι. Όταν μια γάτα δεν μπορεί να δει το θήραμά της, επειδή βρίσκεται πολύ κοντά στο στόμα της, τα μουστάκια της κινούνται. Σχηματίζουν ένα σχήμα καλαθιού γύρω από τη μουσούδα της, προκειμένου να ανιχνεύσουν με ακρίβεια τη θέση του θηράματος.

Εκτός από τα μουστάκια τους, οι γάτες χρησιμοποιούν επίσης τα πολύ ευαίσθητα πέλματα των ποδιών τους για τη διερεύνηση και εξερεύνηση νέων αντικειμένων με την αφή. Είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, καθώς περιέχουν κι αυτά πολύ υψηλή πυκνότητα των μηχανοϋποδοχέων.