Οι Γερμανοί «επαναστάτες των ενοικίων»

Χαρακτηρίζεται «το πιο θρυλικό συμφωνητικό μίσθωσης στο Αμβούργο».

Όμως για τους ενοίκους του παλιού λευκού αρχοντικού, που βρίσκεται εδώ και πάνω από έναν αιώνα στη γωνία των οδών Χάινστρασε και Χέγκενστρασε, ήταν και παραμένει μια ιστορική νίκη απέναντι στους κερδοσκόπους της αγοράς ακινήτων.

Την υπενθυμίζει σήμερα στους περαστικούς ένας γιγαντιαίος δεινόσαυρος από ξύλινο σκελετό και κομμάτια ρούχων για «δέρμα», που στέκει στον κήπο με μισάνοιχτο το στόμα.

Τον φωνάζουν «Ο κερδοσκόπος που τρώει»…

Στο φόντο, υπάρχει σχεδόν πάντα κρεμασμένο την πρόσοψη του αρχοντικού ένα πανό.

Στο τελευταίο αναγράφεται για το οίκημα το σύνθημα: «50 χρόνια, ζει».

Η αλήθεια είναι ότι αυτό το υπέροχο κτίριο Art Nouveau άρχισε να χτίζεται το 1910, ως κτίριο μεγάλων διαμερισμάτων.

Τα ψηλά παράθυρα, η ογκώδης πόρτα εισόδου και το παρκέ δάπεδο στα διαμερίσματα των άνω των 300 τετραγωνικών μέτρων

μαρτυρούν ότι κάποτε ζούσαν εδώ μέλη της ανώτερης μεσαίας τάξης της Γερμανίας.

Τα διαμερίσματα μίκρυναν και έγιναν περισσότερα με μια ανακαίνιση τη δεκαετία του 1930.

Το κτίριο επέζησε δύο παγκόσμιων πολέμων και του οργασμού ανοικοδόμησης της μεταπολεμικής περιόδου.

Μέχρι που το 1969 πουλήθηκε σε μια κατασκευαστική εταιρεία.

Στα σχέδιά της ήταν να το κατεδαφίσει το 1973, για να φτιάξει στη θέση του πολυκατοικία.

Μέχρι τότε, έκλεισε συμφωνία για τη διάθεση των κενών διαμερισμάτων στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, για προσωρινή χρήση από φοιτητές.

Όταν όμως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, οι ένοικοι έδωσαν από κοινού μάχη για να αποτρέψουν την κατεδάφιση.

Ίδρυσαν την Ομάδα Ενοικιαστών Χάινστρασε/Χέγκενστρασε και κίνησαν γη και ουρανό για να μείνει όρθιο το κτίριο.

Τα κατάφεραν.

Η άδεια κατεδάφισης ακυρώθηκε. Η κατασκευαστική εταιρεία πούλησε το οικοδόμημα σε ελβετική κοινοπραξία.

Ήταν με αυτή που η Ομάδα Ενοικιαστών υπέγραψε, ως σύνολο, το θρυλικό συμβόλαιο μίσθωσης το 1975, έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις.

Για ολόκληρο το κτίριο, η τιμή ενοικίασης ορίστηκε ανά τετραγωνικό μέτρο στα 3,25 ευρώ.

Από τις κινητοποιήσεις για την ακύρωση κατεδάφισης του κτιρίου, το 1973. Στο πανό αναγράφεται: «Κατά της αισχροκέρδειας μισθώματος και της κερδοσκοπίας γης» (Πηγή: hayn-hegestr.de)

Απαράλλαχτο συμβόλαιο εδώ και μισό αιώνα

Στο καταστατικό της, η Ομάδα Ενοικιαστών Χάινστρασε/Χέγκενστρασε δεν άφησε σχεδόν τίποτε στην τύχη.

Ως συλλογικότητα, αποτελεί «τείχος προστασίας» έναντι μεμονωμένων αποπειρών έξωσης.

Είναι αυτή που αποφασίζει ποιος μπορεί να μετακομίσει στο κτίριο, εάν και όταν αδειάσει ένα διαμέρισμα σε τυχόν οικειοθελή αποχώρηση των υφιστάμενων ενοίκων.

Γίνονται τακτικές γενικές συνελεύσεις και ορίζονται εκ περιτροπής «επιτροπές διαχείρισης».

Πέρα από το εξαιρετικά χαμηλό ενοίκιο για μια περιοχή, όπου η τιμή ενοικίασης σήμερα κυμαίνεται στα 15 με 22 ευρώ το τετραγωνικό, προστέθηκαν άλλα 3,25 ευρώ για τη δημιουργία αποθεματικού για εργασίες συντήρησης και ανακαινίσεις.

Στο κτίριο εν τω μεταξύ υπάρχει τηλεθέρμανση.

Δεν πρόκειται απλά για μια ιδιότυπη εκδοχή αυτοδιαχείρισης και κοινωνικής στέγασης.

Η ομάδα, το καταστατικό της και το συμβόλαιο μίσθωσης έχουν γράψει νομική ιστορία.

Φέτος συμπλήρωσε 50 χρόνια.

Το μισθωτήριο του 1975 να παραμένει μέχρι και σήμερα σε ισχύ.

Αυτό παρά το γεγονός ότι η ελβετική εταιρεία πούλησε τα διαμερίσματα σε νέους ιδιοκτήτες. Όχι ότι αυτοί δεν επιχείρησαν να αλλάξουν τα δεδομένα.

Μια μονομερής καταγγελία της σύμβασης στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 έπεσε στο κενό, όπως και η αγωγή έξωσης.

Το ίδιο ανεπιτυχείς ήταν ανάλογες προσπάθειες και τα επόμενα χρόνια.

Περίπου τα δύο τρίτα των ιδιοκτητών πούλησαν σταδιακά τα διαμερίσματά τους σε κατοίκους του κτιρίου.

Όμως ακόμη και αυτοί που έγιναν τελικά, από ενοικιαστές, ιδιοκτήτες συνεχίζουν τη τηρούν τη σύμβαση μίσθωσης, το καταστατικό της συλλογικότητας και τον σκοπό που αυτή υπηρετεί «κατά της κερδοσκοπίας γης».

Θεωρείται άλλωστε η παλαιότερη και πιο ιδιόμορφη ομάδα συλλογικής κατοίκησης Γερμανία.

Το πανό έξω από το -διατηρητέο πλέον- κτίριο στην συμβολή των οδών Χάινστρασε και Χέγκενστρασε, στο Αμβούργο, για τη συμπλήρωση 50 χρόνων από την ακύρωση της κατεδάφισής του (Πηγή: Οργάνωση Πολιτιστικής Κληρονομιάς Αμβούργου)

Ενοικιαστές «κατά κερδοσκόπων γης»

Μέσα στον τελευταίο μισό αιώνα, πάνω από 250 άτομα βρήκαν φιλόξενη και προσιτή στέγη στο οίκημα στη συμβολή των οδών Χάινστρασε και Χέγκενστρασε.

Σήμερα στα 22 διαμερίσματά του κατοικούν 50 άτομα, εκπροσωπώντας τρεις γενιές.

Σχεδόν οι μισοί ζουν εκεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.

Οι 15 μετακόμισαν στο κτίριο όταν ήταν φοιτητές τη δεκαετία του 1970.

Μεταξύ αυτών είναι και ο δικηγόρος Μπερντ Βέτερ, που ως φοιτητής Νομικής διαπραγματεύτηκε τότε το θρυλικό συμβόλαιο.

Το κτίριο είναι πλέον διατηρητέο.

«Με τη δέσμευσή τους ενάντια στην κατεδάφιση, οι κάτοικοι απέδειξαν πόσο επιτυχημένη μπορεί να είναι η συμμετοχή των πολιτών για τον πολιτισμό των ιστορικών κτιρίων», αναφέρει η Οργάνωση Πολιτιστικής Κληρονομιάς Αμβούργου.

«Μέσω επαγγελματικών πιέσεων, νομικής εμπειρογνωμοσύνης και αξιοθαύμαστης επιμονής, κατάφεραν όχι μόνο να σώσουν ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτονικό μνημείο, αλλά και να το ανακαινίσουν με υποδειγματικό τρόπο στο πέρασμα του χρόνου, σύμφωνα με το διατηρητέο καθεστώς του».

Πλέον έχουν μείνει επτά διαμερίσματα, ιδιοκτήτες των οποίων δεν είναι μέλη της Ομάδας Ενοικιαστών Χάινστρασε/Χέγκενστρασε.

Προσπαθούν ακατάπαυστα να αλλάξουν την κατάσταση από το 1989.

Έχουν δεσμευτεί με συμβολαιογραφική πράξη ότι κανείς δεν θα πουλήσει το διαμέρισμά του σε κανέναν από την πλευρά των ενοικιαστών.

Όμως είναι μάλλον απίθανο να διώξουν τους εναπομείναντες ενοίκους, καθώς μια τέτοια κίνηση θα επηρέαζε όλη τη συλλογικότητα, μέλη της οποίας είναι πλέον οι ίδιοι ιδιοκτήτες.

Η τελευταία ανεπιτυχής αγωγή έξωσης χρονολογείται από το 2008.

Από το 2020 εν τω μεταξύ η Ομάδα Ενοικιαστών Χάινστρασε/Χέγκενστρασε έχει στηρίξει δύο δημοφιλείς λαϊκές  πρωτοβουλίες υπό τον τίτλο «Κανένα κέρδος με τη γη και το ενοίκιο», που συγκέντρωσαν τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών και τελικά οδήγησαν σε συμβιβασμό με την τοπική συγκυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών-Πρασίνων στο Αμβούργο.

Αυτός προβλέπει την κατασκευή 1.000 κοινωνικών κατοικιών κάθε χρόνο με εκατονταετή έλεγχο ενοικίων και γενική απαγόρευση πώλησης δημοτικών ακινήτων και γης.