Η Ευρωπαϊκή πολιτική υγείας «διαβατήριο ανάπτυξης» για την Ελλάδα

Εξαιρετικές ευκαιρίες για την ενίσχυση του τομέα υγείας, αλλά και για τη συνολική αναβάθμιση της χώρας σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναδύονται από τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική για την υγεία που υιοθετείται με αφορμή τις δυσκολίες που αναδείχθηκαν από την πρόσφατη πανδημία του κοροναϊού, αλλά και από την επόμενη υγειονομική κρίση που αναμένεται διεθνώς από την άγνωστη νόσο Χ, όταν αυτή εμφανιστεί.

Στις αλλαγές που ξεκινούν τώρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν συντελέσει επίσης η πρόοδος της επιστήμης και οι νέες τεχνολογίες που εισάγουν νέες καινοτόμες θεραπείες, καθώς και η αξιοποίηση των μεγαδεδομένων (big data), οδηγώντας τα συστήματα υγείας σε αλλαγές που ανοίγουν νέα πεδία ευκαιριών για τη χώρα μας.

Στις ευνοϊκές προοπτικές που διαφαίνονται για την Ελλάδα με αφορμή την ευρωπαϊκή πολιτική για την υγεία, αλλά και τις διεθνείς συνθήκες όπως διαμορφώνονται, μίλησε ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας του London School of Economics Ηλίας Μόσιαλος από το βήμα του Πανελληνίου Συνεδρίου για τα οικονομικά και τις πολιτικές της υγείας που φέτος έχει τίτλο «40 χρόνια ΕΣΥ – Συνεργατικές λύσεις για ένα βιώσιμο σύστημα υγείας».

Το κράτος έρχεται να διορθώσει τις αποτυχίες της αγοράς, η οποία δεν ενδιαφέρεται για τους ευάλωτους

Ο καθηγητής Μόσιαλος βραβεύθηκε φέτος με το βραβείο «Γιάννης Κυριόπουλος» που για πρώτη φορά απονέμεται από το Συνέδριο.

Στη διάλεξή του που ακολούθησε, μεταξύ άλλων, εξήρε το έργο και την προσωπικότητα του εκλιπόντος καθηγητή Κυριόπουλου επισημαίνοντας ότι «κανείς δεν θα ήταν εδώ αν δεν υπήρχε ο Γιάννης», ενώ αναφερόμενος στον εαυτό του τόνισε ότι «δεν θα είχα κάνει ότι έχω κάνει αν δεν είχα γνωρίσει τον Γιάννη. Του οφείλω ένα πολύ μεγάλο ευχαριστώ».

Αναφερόμενος στις επερχόμενες αλλαγές στην Ε.Ε. σε ότι αφορά τον τομέα υγείας, υπογράμμισε τη συνταγματική ασυμμετρία που υπάρχει μεταξύ των κρατών μελών τονίζοντας πως το κράτος έρχεται να διορθώσει τις αποτυχίες της αγοράς, κάτι που για τους τομείς υγείας και παιδείας είναι το επιθυμητό, καθώς η αγορά δεν ενδιαφέρεται για τους ευάλωτους. Εδώ όμως το κράτος υπερβαίνει τα ιδεολογικά όρια, επεσήμανε ο καθηγητής και έφερε ως παράδειγμα τη Γερμανία που έχει πολύ ισχυρότερο κοινωνικό κράτος, ακόμη και από αυτό της Σουηδίας.

Ευρωπαϊκή πολιτική υγείας

Επισημαίνοντας την στρατηγική προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας και της δημιουργίας του τμήματος της γενικής διεύθυνσης Υγείας, του HERA, ο κ. Μόσιαλος τόνισε ότι η νέα δομή διαθέτει επαρκή χρηματοδότηση για να ξεπεράσει μια πιθανή επόμενη κρίση από τη νόσο Χ η οποία δεν ξέρουμε πότε θα έρθει.

Συνδρομητικό μοντέλο

Όμως τη μικροβιακή αντοχή, την έχουμε ήδη δίπλα μας και η βιομηχανία δεν είναι διατεθειμένη να επενδύσει για την παραγωγή ενός φαρμάκου που δεν θα το χρησιμοποιούμε, αλλά θα το έχουμε διαθέσιμο όταν χρειαστεί.

Για το σκοπό αυτό, στη Σουηδία και την Ιαπωνία, αλλά και άλλες χώρες μελετούν ένα «συνδρομητικό μοντέλο», όπου θα δίνεται σε ετήσια βάση ένα ποσό στη φαρμακοβιομηχανία, προκειμένου να υπάρχει άμεσα διαθέσιμο ένα φάρμακο, χωρίς να χρησιμοποιείται. Επίσης άλλες χώρες αναζητούν ευφυείς μορφές κινήτρων για τα αντιβιοτικά.

Η πανδημία

Στη διάρκεια της πανδημίας, διαπιστώθηκε ότι η Ευρώπη δεν διαθέτει πλέον παραγωγή πρώτων υλών και πως ο κύριος όγκος αυτών προέρχεται από την Κίνα και την Ινδία, γεγονός που γεωπολιτικά θέτει θέμα ευρωπαϊκής κυριαρχίας.

Για το θέμα των πρώτων υλών, υπάρχουν δισεκατομμύρια διαθέσιμα και η ελληνική φαρμακοβιομηχανία μπορεί να διαδραματίσει πρωτοποριακό ρόλο στην Ευρώπη.

Επίσης, μπορούν να δημιουργηθούν κέντρα παρατήρησης οικογενειών ιών και των μεταλλάξεών τους, όπως συμβαίνει με τη γρίπη.

Παγκόσμια προστασία της υγείας

Με τη νέα ευρωπαϊκή πολιτική για την  παγκόσμια διακυβέρνηση της υγείας θα πρέπει να δούμε και τη χρηματοδότηση των  κέντρων σε επίπεδο G20 ή και μαζί με κάποιες επιπλέον πλούσιες χώρες. Κάποιος πρέπει να αναλάβει το κόστος της παγκόσμιας προστασίας της υγείας. Κι αυτό γιατί η μετέπειτα έρευνα μετά τη βασική έρευνα έχει το μεγαλύτερο κόστος.

Επιπλέον όμως, η παγκόσμια προστασία δεν θα μπορέσει να επιτελεστεί μόνο από την Ευρώπη. Χρειάζεται συνεργασία με τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Κίνα.

Όπως χρειάζεται και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, ο οποίος μάλλον θα είχε διαλυθεί αν είχε εκλεγεί ο Τράμπ.

Παρά την ύπαρξη του Οργανισμού, η πολυδιάσπαση φάνηκε στη διάρκεια της πανδημίας και γι΄ αυτό χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή.

Η αναβάθμιση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC) πρέπει να το οδηγήσει σε ένα πανευρωπαϊκό κέντρο που να ταυτίζεται με το Περιφερειακό Ευρωπαϊκό κέντρο του ΠΟΥ, για μεταδιδόμενες νόσους και μη, με τη συμμετοχή της Τουρκίας, των Βαλκανίων, της Αρμενίας, Γεωργίας, Μολδαβίας, Ουκρανίας.

Big data

Ο κ. Μόσιαλος μιλώντας για το Health Data Space, επεσήμανε ότι στην ΗΔΙΚΑ, συλλέγονται το 75% των δεδομένων υγείας των Ελλήνων. Θα πρέπει το σύστημα να επεκταθεί και στον ιδιωτικό τομέα, ανεξάρτητα αν υπάρχει η όχι κάλυψη από την κοινωνική ασφάλιση, γεγονός που θα δώσει και το υπόλοιπο 25% των δεδομένων.

Σημείωσε ότι τα στοιχεία αυτά αποτελούν πραγματικά δεδομένα και όχι προϊόντα κλινικών μελετών όπου ο πληθυσμός είναι εξαιρετικά επιλεγμένος, καθώς εδώ λαμβάνονται υπόψιν συννοσηρότητες, εκβάσεις στις θεραπείες υπερηλίκων κλπ.

Το πρόβλημα όμως στην Ελλάδα είναι ότι η ΗΔΙΚΑ δεν έχει τη δυνατότητα επεξεργασίας των στοιχείων αυτών, ώστε να εξαχθεί η κατάλληλη πολιτική υγείας.

Επιπλέον, δεν έχουμε εθνική βιοτράπεζα. Ο συνδυασμός των δεδομένων από την ΗΔΙΚΑ, τη δημιουργία εθνικής βιοτράπεζας, τα στοιχεία από τον ιδιωτικό τομέα υγείας σε συνδυασμό με τα δεδομένα συμπεριφοράς από τις υπάρχουσες εφαρμογές μπορούν να φέρουν σημαντικές πληροφορίες για τη διαμόρφωση των πολιτικών υγείας αναβιβάζοντας σημαντικά το ρόλο της χώρας μας, διεθνώς.

«Εθνική ντροπή»

Μιλώντας για τον ρόλο του ΕΟΦ και την κεντρική διαδικασία έγκρισης, στηλίτευσε το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί χώρα αναφοράς, οπότε δεν μπορεί να κατατεθεί εδώ φάκελος νέου φαρμάκου και η έγκρισή του να δίνει τη άδεια κυκλοφορίας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Μια τέτοια δυνατότητα όμως θα έφερνε εξαιρετικά σημαντικά έσοδα στον ΕΟΦ. Και την αδυναμία της χώρας στο σημείο αυτό, ο κ. Μόσιαλος την χαρακτήρισε «εθνική ντροπή».

Τεχνητή νοημοσύνη

Όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη και τις αλλαγές που έρχονται, ο κ. Μόσιαλος σημείωσε πως πρέπει να υπάρξει εθνική επιτροπή, καθώς πρόκειται για θέματα εθνικής και ευρωπαϊκής κυριαρχίας. «Αν κυριαρχήσουν οι Κινέζοι ή οι Ιάπωνες, τη βάψαμε», είπε χαρακτηριστικά.

Παραλλήλισε το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης με τα πυρηνικά όπλα, λέγοντας πως για τα πυρηνικά, τα πράγματα είναι πιο εύκολα γιατί αφορά διακρατικές συμφωνίες, ενώ στην τεχνητή νοημοσύνη, στο θέμα δεν εμπλέκονται μόνο τα κράτη, για να τονίσει ότι «εδώ κυρίαρχοι είναι η Apple, η Google και μπαίνει τώρα και η Amazon».

Ο Ρίσι Σούνακ

Στο σημείο αυτό, παρατήρησε ότι σε σύνοδο που συγκάλεσε ο Άγγλος Πρωθυπουργός για την τεχνητή νοημοσύνη, απουσίαζε η Ελλάδα η οποία δεν προσκλήθηκε, όπως επίσης και από την ατζέντα δεν υπήρχε η υγεία, η οποία παρέχει το 60% των δεδομένων.

Καταλήγοντας, ο κ. Μόσιαλος έκανε λόγο για τις νέες τεχνολογίες και την ενιαία ευρωπαϊκή αξιολόγηση το 2025 των γονιδιακών και κυτταρικών θεραπειών, το 2028 των φαρμάκων για τις σπάνιες παθήσεις και το 2030 όλων των φαρμάκων.

Στο σημείο αυτό, διέβλεψε τη δυνατότητα της χώρας να μετέχει στη συνδιαχείριση με την αναβάθμιση του ΕΟΦ.