Ύπνος: Κάνει καλό να κοιμόμαστε στη δουλειά; Τι δείχνουν έρευνες

Ύπνος στη δουλειά για κάποιους μπορεί να ακούγεται ως συνώνυμο της τεμπελιάς ή της αποφυγής της εργασίας και σίγουρα κάποιος εργαζόμενος ακόμα και σε χώρες που ένας σύντομος υπνάκος θεωρείται πλέον θεσμός, μπορεί να τον στιγματίσει, ωστόσο μία τέτοια σκέψη έρχεται σε αντίθεση με σύγχρονες μελέτες.

Όπως αναφέρουν μελέτες στο σημερινό εργασιακό περιβάλλον με τους εξαντλητικούς ρυθμούς μία σιέστα έχει πραγματικά οφέλη για τους εργαζομένους, καθώς γίνονται πιο παραγωγικοί, πιο δημιουργικοί ενώ έχει οφέλη και για τη μνήμη.

Συγκεκριμένα ένας μικρής διάρκειας υπνάκος, από 10 λεπτά έως λίγες ώρες, θα μπορούσε να ενισχύσει γρήγορα την εγρήγορση. Έτσι οι μεσημεριανοί ύπνοι διάρκειας 10 έως 30 λεπτών που αποκαλούνται power naps και αποτελούν ένα πολύ καλό τρόπο να επαναφορτίσει κάποιος τα επίπεδα της ενέργειάς του εάν αισθάνεται νυσταγμένος στη μέση της ημέρας.

«Ένας υπνάκος διάρκειας περίπου 20 λεπτών το απόγευμα έχει θετική επίδραση στην προσοχή επαγρύπνηση διάθεση και εγρήγορση»

Power nap στη δουλειά

Μια μελέτη του 2002 έδειξε ότι η απόδοση στην εργασία βελτιώνεται μετά από 30 λεπτά ξεκούρασης, ενώ ένα πείραμα του 2003 εμφανίζει σχεδόν τα ίδια εύρηματα, όπως και μια δημοσίευση του 2010 που δείχνει ότι ένας δυναμικός ύπνος βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία.

«Πολλές έρευνες δείχνουν ότι ένας υπνάκος διάρκειας περίπου 20 λεπτών το απόγευμα έχει θετική επίδραση στην προσοχή επαγρύπνηση διάθεση και εγρήγορση», είχε δηλώσει η ψυχίατρος και ειδικός ύπνου στο Πανεπιστήμιο Ohio State, Ρίτα Αουάντ στον Guardian.

Τι έδειξε μελέτη για την εξουθένωση των εργαζομένων

Μία έρευνα του Ινστιτούτου Υγείας McKinsey για το 2023 έδειξε πως το 22% των εργαζομένων στις 30 χώρες που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη βιώνει συμπτώματα επαγγελματικής εξουθένωσης  αν και υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών.

Για παράδειγμα, οι συμμετέχοντες στην έρευνα από το Καμερούν ανέφεραν τα χαμηλότερα ποσοστά συμπτωμάτων επαγγελματικής εξουθένωσης (9%) σε σχέση με τους αντίστοιχους από την Ινδία που ανέφεραν τα υψηλότερα ποσοστά συμπτωμάτων επαγγελματικής εξουθένωσης (59%).

Power nap σε πάρκο

Άλλα συμπτώματά είναι η συναισθηματική και γνωστική εξασθένιση, ωστόσο, ένα κοινό εύρημα είναι η έλλειψη ενέργειας. Περισσότεροι από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων σε 29 από τις χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν εξάντληση. Συγκριτικά, μόνο σε τρεις χώρες το ένα τρίτο ή περισσότεροι ερωτηθέντες ανέφεραν ψυχική απόσταση ή απροθυμία για εργασία.

Τα ευρήματα της έρευνάς μας υπογραμμίζουν ένα κρίσιμο μοτίβο: οι απαιτήσεις – οι πτυχές της εργασίας που απαιτούν ενέργεια, όπως η αντιμετώπιση τοξικών συμπεριφορών ή η ασάφεια ρόλων – εξηγούν τη μεγαλύτερη διακύμανση των συμπτωμάτων επαγγελματικής εξουθένωσης.

Τα συμπεράσματα της έρευνάς υποδεικνύουν μια σειρά δράσεων που αφορούν τις απαιτήσεις στον χώρο εργασίας που τροφοδοτούν την κακή υγεία και εκείνες που δημιουργούν τους παράγοντες που επιτρέπουν στους εργαζομένους να ευημερούν.

Εταιρείες κολοσσοί που έχουν υιοθετήσει power naps

Μάλιστα προκείμενου να αποφευχθεί αυτό το «ξεζούμισμα» των εργαζομένων και πιθανά προβλήματα ψυχικής υγείας αρκετές εταιρείες «κολοσσοί» όπως η NASA, η Nike,  η Ben and Jerry’s και η Google έχουν υιοθετήσει σαν θεσμό τα power naps, αφήνοντας τους εργαζομένους τους να παίρνουν έναν υπνάκο για να ανακτήσουν δυνάμεις και να αναζωογονηθούν.

Επίσης, και η βρετανική Εθνική Υπηρεσία Υγείας άρχισε το 2018 να εγκαθιστά κάψουλες ύπνου για το κουρασμένο προσωπικό των νοσοκομείων που αντιμετωπίζει μεγάλες βάρδιες.

Power nap

Ο Σον Γρκίνγουντ της Ben & Jerry’s, δήλωσε πως οι εργαζόμενοι είναι ενθουσιασμένοι: «Νομίζω ότι η εμπειρία μας είναι ότι οι ξεκούραστοι εργαζόμενοι είναι πολύ πιο αφοσιωμένοι και δημιουργικοί κι αν ένας γρήγορος υπνάκος βοηθά στην εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού, είμαστε ευτυχείς να τον παρέχουμε στα μέλη της ομάδας μας».

Το να κοιμάται κανείς κατά τη διάρκεια της εργασίας γίνεται όλο και πιο αποδεκτό κάθε χρόνο, αλλά η πρακτική αυτή δεν έχει κερδίσει την έλξη που χρειάζονται και ελπίζουν οι εργαζόμενοι. Η συγκεκριμένη τάση είναι διαδομένη στην Ασία και κερδίζει έδαφος και στις Η.Π.Α.

Τα οφέλη από ένα power nap

Οι ενήλικες μπορούν να επωφεληθούν από έναν υπνάκο καθώς μπορεί να βελτιώσει την εγρήγορση, τη μνήμη και τη συνολική υγεία του ατόμου.

Μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της εγρήγορσης

Το σημαντικότερο όφελος από έναν υπνάκο σύμφωνα με το Health.com είναι ότι μπορεί να βοηθήσει κάποιον να αισθάνεται πιο προσεκτικός ώρες μετά το ξύπνημα, γεγονός που συμβάλλει στη μείωση της ημερήσιας κόπωσης και βελτιώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου.

Οι power naps κρατούν το άτομο σε ένα ελαφρύτερο στάδιο ύπνου που βοηθά στην επαναφόρτιση του εγκεφάλου και μειώνει τη νύστα. Επειδή κάποιος δεν πέφτει σε βαθύ ύπνο κατά τη διάρκεια ενός power nap, αποφεύγει επίσης να ξυπνήσει πολύ ζαλισμένος και αποπροσανατολισμένος, συναίσθημα που είναι γνωστό ως αδράνεια του ύπνου.

Μπορεί να βελτιώσει τη νόηση

Όσο περισσότερο μένει κάποιος ξύπνιος, τόσο λιγότερο αποτελεσματικά λειτουργεί ο εγκέφαλός, γεγονός που καθιστά δύσκολο να σκέφτεται καθαρά και να συγκεντρωθεί. Ένας υπνάκος μπορεί να βοηθήσει τον εγκέφαλό να επαναφορτιστεί και μπορεί να βελτιώσει τη νόηση (σκέψη, αντίληψη και συλλογισμό).

Μία έρευνα δείχνει επίσης ότι οι μεσημεριανοί ύπνοι μπορούν να βελτιώσουν τους υποδοχείς αδενοσίνης Α1 και Α2Α στον εγκέφαλο, οι οποίοι συμβάλλουν στη μείωση της υπνηλίας και στη βελτίωση της νόησης.

Μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη

Ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να συμβάλει στη βελτίωση της μακροπρόθεσμης μνήμης που απαιτείται για να βοηθήσει να λειτουργεί κάποιος καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Έρευνα δείχνει επίσης ότι η λήψη σύντομων μεσημεριανών ύπνων μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των δεξιοτήτων εκτελεστικής λειτουργίας -όπως η μνήμη και ο αυτοέλεγχος-  χάρη στο γεγονός ότι ο εγκέφαλος γίνεται πιο προσεκτικός και λιγότερο νυσταγμένος.

Επιπλέον, μια μελέτη του 2022 σε 23 νεαρούς ενήλικες διαπίστωσε ότι η λήψη ενός απογευματινού υπνάκου διάρκειας 30 λεπτών βοήθησε στη βελτίωση της ταχύτητας του εγκεφάλου κατά την ολοκλήρωση εργασιών διαδικαστικής μνήμης.

Μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα

Αν και δεν έχουν μελετηθεί καλά, οι power naps μπορεί να βοηθήσουν στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού σας συστήματος και στη μείωση του στρες. Σε μια μελέτη του 2015, οι ερευνητές περιόρισαν τον ύπνο 11 νεαρών ανδρών για να προκαλέσουν στέρηση ύπνου. Την επόμενη ημέρα, οι συμμετέχοντες είτε έπαιρναν 30λεπτους υπνάκους το πρωί και το απόγευμα είτε δεν κοιμόντουσαν.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες στην ομάδα που έπαιρναν power naps είχαν φυσιολογικά επίπεδα βιοδεικτών που συνδέονται με τη φλεγμονή και το στρες. Οι συμμετέχοντες που δεν κοιμήθηκαν είχαν αυξημένα επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι ο υπνάκος μπορεί να σας βοηθήσει να μειώσετε τις πιθανότητες να αρρωστήσετε, αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες υψηλής ποιότητας για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.

Χαμηλότερη αρτηριακή πίεση

«Αν κάποιος έχει την πολυτέλεια να παίρνει έναν υπνάκο κατά τη διάρκεια της ημέρας, αυτό μπορεί να έχει οφέλη και για την υψηλή αρτηριακή πίεση», ανέφερε σε μία μελέτη ο δρ. Μανώλης Καλίστρατος.

Βελτίωση της διάθεσης

«Ένα ορισμένο ποσοστό των ανθρώπων είναι τακτικοί υπναράδες. Αν ρωτήσετε αυτούς τους ανθρώπους, θα συνειδητοποιήσουν ότι έχουν όφελος: είναι πιο προσεκτικοί, έχουν καλύτερη διάθεση και αισθάνονται πιο οξυδερκείς», αναφέρει η Κίμπλερλι Α. Κότε σε μία άλλη μελέτη.