Η προσπάθεια της Αυστρίας να «αναμετρηθεί» με το ναζιστικό παρελθόν της

Η Βιέννη είναι η πλέον ταχύτερα αναπτυσσόμενη πρωτεύουσα της ΕΕ και συχνά αναφέρεται ως η πιο βιώσιμη πόλη στον κόσμο. Την ιστορία της από τον πρώτο της οικισμό μέχρι σήμερα παρουσιάζει το Μουσείο της Βιέννης, το οποίο ανοίγει τις πύλες του για το κοινό μετά από ανακαίνιση ύψους 108 εκατομμυρίων ευρώ. Σε μια θεμελιώδη διαφοροποίηση από τη στρατηγική των εθνικών μουσείων της Αυστρίας, η είσοδος είναι ελεύθερη.

Το Μουσείο της Βιέννης αγνοούνταν από τους επισκέπτες και υποτιμούνταν από τους ντόπιους

Η απόφαση της Βιέννης να υιοθετήσει το βρετανικό πρότυπο της μη χρέωσης είναι μια κατεξοχήν πολιτική απόφαση του αριστερού δήμου, ο οποίος χρηματοδοτεί το μουσείο κατά 80%.

«Επιθυμούμε το Μουσείο της Βιέννης να γίνει ένας τόπος συνάντησης, ένα σαλόνι για όλους», λέει ο διευθυντής του, Matti Bunzl, ο οποίος εργάστηκε επί 25 χρόνια σε διάφορα μουσεία στις ΗΠΑ προτού επιστρέψει στη Βιέννη.

Η νέα έκθεση αποτελεί σημαντική υπόθεση για την Αυστρία, η οποία επί δεκαετίες επιχειρούσε να αποσιωπήσει τον ρόλο της στη ναζιστική ιστορία πλάθοντας έναν μύθο ότι ήταν το πρώτο θύμα του Χίτλερ

«Είναι εύκολο να ασκήσουμε κριτική στη Βρετανία μετά το Brexit, αλλά το μοντέλο της για τον εκδημοκρατισμό της πολιτιστικής κληρονομιάς παραμένει αξιοζήλευτο σε όλο τον κόσμο», λέει ο Bunzl.  Όταν έκανε αίτηση για τη θέση του διευθυντή, αναφέρθηκε στην ιδέα της ελεύθερης εισόδου: «Το γεγονός ότι η Βρετανία εφαρμόζει με επιτυχία αυτό το μοντέλο σε όλα τα εθνικά της μουσεία εδώ και 20 χρόνια ήταν κάτι που ήθελα να επισημάνω, επιπροσθέτως με διευκόλυνε να υποστηρίξω την άποψη μου».

Η Βιέννη εγκαινιάζει το πρώτο δημόσιο μνημείο με τα ονόματα των θυμάτων του Ολοκαυτώματος | REUTERS/Lisi Niesner

Χτισμένο τη δεκαετία του 1950, το πρωτότυπο Μουσείο της Βιέννης ήταν μια «βάρβαρη» τσιμεντένια κατασκευή που για πολλά χρόνια αγνοούνταν από τους επισκέπτες και υποτιμούνταν από τους ντόπιους. Τόσο το κτίριο όσο και η έκθεση της μόνιμης συλλογής φαίνονταν βαρετά και ντεμοντέ. Η αναμόρφωση των πολλών εκατομμυρίων ευρώ, η οποία σχεδιαζόταν για δέκα χρόνια, έχει «απελευθερώσει» το κτίριο κάνοντας το πολύ πιο φωτεινό και φιλόξενο με ένα αίθριο και εξωτερικές βεράντες που ενώνουν επιτυχώς το κτίριο με την πλατεία έξω.

Ο επανασχεδιασμός έγινε από την αυστριακή αρχιτεκτονική ομάδα Certov, Winkler + Ruck. Κέρδισαν τον ανώνυμο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το μουσείο το 2015, αφήνοντας πίσω τους μεγάλα διεθνή ονόματα όπως τους Zaha Hadid Architects και Foster + Partners.

Η ακροδεξιά της Αυστρίας σημειώνει άνοδο και αναμένεται να γίνει το πρώτο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές του επόμενου έτους

Το εμβαδόν του έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε 12.000 τ.μ. με δύο επιπλέον ορόφους που υψώνονται πάνω από την προϋπάρχουσα δομή, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης εξέδρας θέασης και ενός ορόφου που διατίθεται για προσωρινές εκθέσεις. Η μόνιμη έκθεση δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να περιηγηθεί στην ιστορία της Βιέννης από τους οικισμούς της Εποχής του Χαλκού έως τη μεσαιωνική περιφραγμένη πόλη, από την ακμή της Βιέννης ως πρωτεύουσα της μεγάλης αυτοκρατορίας των Αψβούργων έως τους Παγκόσμιους Πολέμους και, τέλος, από την πτώση του Σιδηρού Παραπετάσματος έως τη σημερινή εποχή.

View this post on Instagram

A post shared by Wien Museum (@wienmuseum)

Αναμέτρηση με την ιστορία

Η ναζιστική εποχή εξετάζεται με αρκετή προσοχή υπό τον τίτλο «Εργαστήριο βαρβαρότητας». Στην προγενέστερη εκδοχή του μουσείου, δεν υπήρχε καμία αναφορά σε αυτό. Η νέα έκθεση αποτελεί σημαντική υπόθεση για την Αυστρία, η οποία επί δεκαετίες επιχειρούσε να αποσιωπήσει τον ρόλο της στη ναζιστική ιστορία πλάθοντας έναν μύθο ότι ήταν το πρώτο θύμα του Χίτλερ.

Τώρα, εκτίθεται μια μεγάλη φωτογραφία που απεικονίζει τους πολίτες της Βιέννης να υποδέχονται με χαρά τους Ναζί στην πόλη τους τον Μάρτιο του 1938. Η δημόσια αναμέτρηση της Αυστρίας με το πολεμικό – ναζιστικό – παρελθόν της, άρχισε να συντελείται μόλις τη δεκαετία του 1990. Μέχρι τότε δεν υπήρχε ουσιαστικά καμία αναφορά πουθενά στην πόλη για την πρώην εβραϊκή κοινότητα, η οποία αποτελούσε το 10% του προπολεμικού πληθυσμού της και είχε κεντρικό ρόλο στην πολιτιστική, πνευματική και εμπορική ζωή της Βιέννης.  Το μνημείο του Ολοκαυτώματος της Rachel Whiteread έκανε την εμφάνιση του μόλις το 2000.

Η «μετάβαση» της Βιέννης του 21ο αιώνα στην πιο βιώσιμη πόλη του κόσμου αποδίδεται εν μέρει στην υψηλή ποιότητα των γραμμάτων και των τεχνών αλλά και στην πρόθεση της να αντιμετωπίσει το παρελθόν. Η υπενθύμιση της φρίκης των όσων διαδραματίστηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 έως το 1945 είναι εξαιρετικά σημαντική τώρα που η ακροδεξιά της Αυστρίας σημειώνει άνοδο και αναμένεται να γίνει το πρώτο κόμμα στις βουλευτικές εκλογές του επόμενου έτους.

*Με πληροφορίες από: Τhe Art Newspaper | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Πολίτες που είναι ενθουσιασμένοι με την είσοδο του Χίτλερ. Βιέννη, 15 Μαρτίου 1938 |  NIOD, Amsterdam (Beeldbank WO2) | Annafrank.org