Λιμάνι Πειραιά: Περνάει στην εποχή της ηλεκτροδότησης των πλοίων

Σημαντικά θέματα που αφορούν στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η ηλεκτροδότηση πλοίων στα λιμάνια, εξετάστηκαν στην Ημερίδα που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία και σημαντική προσέλευση την Παρασκευή 8 Δεκεμβρίου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, με θέμα «Ηλεκτροδότηση Πλοίων στο Λιμάνι του Πειραιά – Προοπτικές και Προκλήσεις».

Η Ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της προσπάθειας ενεργειακής μετάβασης των υποδομών του λιμένα Πειραιά και προσαρμογής των λιμενικών λειτουργιών του στις επιταγές της Πράσινης Συμφωνίας και της Δέσμης Μέτρων της Ε.Ε. «Fit for 55». Η Ο.Λ.Π. Α.Ε., μέσω δυο συγχρηματοδοτούμενων από την Ε.Ε. έργων, CIPORT και EALING, έχει ήδη προχωρήσει σε σχετικές δράσεις, έχοντας ολοκληρώσει το σύνολο των τεχνικών μελετών για 5 θέσεις ηλεκτροδότησης πλοίων στην ακτοπλοΐα και 4 θέσεις ηλεκτροδότησης πλοίων στην κρουαζιέρα, και δρομολογεί την κατασκευή των εν λόγω έργων.

Η Ημερίδα επικεντρώθηκε στην παρουσίαση πρωτοβουλιών ανάπτυξης συστημάτων ηλεκτροδότησης πλοίων στους λιμένες και στην ανταλλαγή απόψεων προκειμένου να διαμορφωθούν βιώσιμα λειτουργικά, ρυθμιστικά / κανονιστικά και χρηματοοικονομικά μοντέλα.

Μονόδρομος τα  «πράσινα» λιμάνια μηδενικών ρύπων

Τις εργασίες της ημερίδας άνοιξε ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Ο.Λ.Π. Α.Ε., κ. Παναγιώτης Τσώνης, ο οποίος αναφέρθηκε στην ολοκλήρωση από την Ο.Λ.Π. Α.Ε., μέσα στο 2023, του έργου EALING που αφορά στη στην εκπόνηση των οριστικών τεχνικών, περιβαλλοντικών και χρηματοοικονομικών μελετών για 5 θέσεις ηλεκτροδότησης πλοίων ακτοπλοΐας στις Ακτές Ποσειδώνος, Αγίου Διονυσίου, Ιετιόνια, Περικλέους, συνολικής ισχύος 13.5 MVA, καθώς και στο έργο CIPORT που επικεντρώνεται στην εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών για 4 θέσεις ηλεκτροδότησης πλοίων κρουαζιέρας στην Ακτή Θεμιστοκλέους. Μίλησε ακόμα για τη συμπόρευση της Ο.Λ.Π. Α.Ε. με τα λιμάνια Θεσσαλονίκης και Πάτρας και τον Διαχειριστική Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας για υποβολή πρότασης κοινού ενδιαφέροντος εθνικής σημασίας στο πρόγραμμα CEF, προσφέροντας παράλληλα και μεταφορά τεχνογνωσίας για επιτάχυνση υλοποίησης τέτοιων έργων στα συγκεκριμένα λιμάνια, καθώς και για την πρωτοβουλία σύστασης ομάδας αποτελούμενης από σχετικούς φορείς σε εθνικό επίπεδο, που μελετά και διερευνά τις απαιτούμενες προδιαγραφές ρυθμιστικού και νομοθετικού περιεχομένου.

Τόνισε τέλος τις ιδιαίτερες προκλήσεις εφαρμογής, σε επίπεδο λιμένα, των συστημάτων ηλεκτροδότησης πλοίων, αλλά και τον μονόδρομο του μετασχηματισμού των λιμανιών σε «πράσινα» λιμάνια μηδενικών ρύπων, που αποτελεί πλέον κύριο στόχο σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, με την πολιτική των μεταφορών να του έχει προσδώσει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, κ. Χρήστος Στυλιανίδης, ο οποίος σημείωσε ότι η Ελλάδα επανάκτησε την πρώτη θέση παγκοσμίως στο πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, και στάθηκε στις συγκεκριμένες και αυστηρές υποχρεώσεις ηλεκτροδότησης για τα λιμάνια που δημιουργούνται από το 2030 γεγονός που, όπως είπε, μας επιβάλλει να «τρέξουμε» για τις σχετικές υποδομές. Σημείωσε ακόμα ότι η η ηλεκτροδότηση θα παίξει σημαντικό λόγο τόσο για την «πράσινη» μετάβαση, όσο και για την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών λιμανιών σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Ανέφερε ακόμα ότι είναι σημαντικές οι προκλήσεις που δημιουργούνται από την πυρηνική ενέργεια, αλλά σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, και πρόσθεσε ότι το ενδιάμεσο διάστημα δε μπορεί να «καλυφθεί» με τα σημερινά υπάρχοντα καύσιμα και απαιτείται να πάμε σε πιο «πράσινες» λύσεις.

Τον πρώτο κύκλο ομιλητών έκλεισε η Γενική Γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης, κα Βασιλική (Βίκυ) Λοΐζου, η οποία ανέφερε ότι ο ρόλος του λιμανιού του Πειραιά είναι σημαντικός σε πολλούς τομείς όπως ο τουρισμός, το εμπόριο και οι ξένες επενδύσεις, και πρόσθεσε ότι το λιμάνι του Πειραιά συγκαταλέγεται ανάμεσα στα καλύτερα της Ευρώπης και συνεχώς αναβαθμίζεται στη σχετική κατάταξη. Σημείωσε ακόμα ότι το ΥΠΑΝ θα στηρίξει κάθε προσπάθεια αναβάθμισης του λιμανιού του Πειραιά, αλλά και κάθε άλλου λιμανιού της χώρας, ενώ σημείωσε ότι το ενδιαφέρον για το λιμάνι του Πειραιά από το εξωτερικό είναι μεγάλο και συνεχώς αναβαθμίζεται.

Στη συνέχεια, ο σύμβουλος του τμήματος marketing και ελέγχου ποιότητας της Ο.Λ.Π. Α.Ε., κ. Δημήτρης Σπύρου, και ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κ. Δημήτριος Λυρίδης, αναφέρθηκαν αναλυτικά στα υπό εξέλιξη έργα της Ο.Λ.Π. Α.Ε. EALING (European flagship Action for cold Ironing in ports) και CIPORT (Cold Ironing in the Port of Piraeus), καθώς και στις προοπτικές που δημιουργούν.

Νέα προγράμματα

Ειδικότερα, ο κ. Δημήτρης Σπύρου αναφέρθηκε στο πρόγραμμα EALING το οποίο προβλέπει 5 θέσεις ηλεκτροδότησης πλοίων ακτοπλοΐας για το λιμάνι του Πειραιά, με εκτιμώμενο κόστος 18 εκατ. ευρώ, και πρόσθεσε ότι έχει ολοκληρωθεί το σύνολο των μελετών του προγράμματος. Σημείωσε ακόμα ότι το πρόγραμμα συνδέεται με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, καθώς και με τη μελέτη του ΔΕΔΔΗΕ για την προβλεπόμενη μελλοντική απαιτούμενη ισχύ που θα χρειαστεί το λιμάνι του Πειραιά, ενώ σημείωσε ότι μέσα στον Ιανουάριο του 2024 θα υποβληθεί το σχετικό αίτημα χρηματοδότησης.

Από την πλευρά του ο κ. Δημήτριος Λυρίδης αναφέρθηκε στο πρόγραμμα CIPORT, το οποίο προβλέπει τη δημιουργία τεσσάρων θέσεων για κρουαζιερόπλοια στο λιμάνι του Πειραιά, ενώ το κόστος, όταν αυτό οριστικοποιηθεί, προβλέπεται να υποβληθεί για χρηματοδότηση από το πρόγραμμα CEF.

Τις ομιλίες και την παρουσίαση των έργων ακολούθησαν 2 στρογγυλά τραπέζια.

Το πρώτο είχε θέμα τις πρωτοβουλίες από τα ελληνικά λιμάνια για δημιουργία υποδομών ηλεκτρικής τροφοδοσίας πλοίων, συντονιστή τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κ. Γιάννη Προυσαλίδη, και συμμετέχοντες τους δρ. Στέφανο Δάλλα, EU Program Manager της PROTASIS SA, Κώστα Κομνηνό, Διευθυντή του δικτύου ΔΑΦΝΗ – Δίκτυο Αειφόρων Νήσων, Γιώργο Λούπο, διευθυντή έρευνας και καινοτομίας του ΔΕΔΔΗΕ, Θεοφάνη Ματσόπουλου, CEO του Οργανισμού Λιμένα Ραφήνας ΑΕ, και Μηνά Παπαδάκη, διευθύνοντα συμβούλου του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου ΑΕ.

Στο πλαίσιο της συζήτησης, ο δρ. Στέφανος Δάλλας ανέφερε ότι από τη συμμετοχή σε ανάλογες μελέτες και για λιμάνια άλλων χωρών εντοπίστηκαν οι δυσκολίες και οι προκλήσεις, ενώ σημείωσε ότι η υφιστάμενες υποδομές των λιμανιών χρειάζονται σημαντικές αλλαγές. Τόνισε επίσης τις υψηλές ενεργειακές απαιτήσεις των έργων, και σημείωσε ότι αυτό συνιστά μία σημαντική πρόκληση για τον ΔΕΔΔΗΕ.

Οι προκλήσεις

Ο κ. Θεοφάνης Ματσόπουλος στάθηκε στις σημαντικές προκλήσεις που δημιουργούνται για τα λιμάνια, και αναφέρθηκε στο λιμάνι της Ραφήνας όπου οι σχετικές μελέτες ολοκληρώνονται και προβλέπουν 3 θέσεις ηλεκτροδότησης με συνολικό κόστος 8 εκατ. ευρώ. Στάθηκε και αυτός στον πολύ σημαντικό ρόλο του ΔΕΔΔΗΕ.

Ο κ. Μηνάς Παπαδάκης μίλησε για το λιμάνι του Ηρακλείου το οποίο, όπως είπε, είναι το 6ο λιμάνι ακτοπλοΐας στην Ελλάδα, ενώ αναφέρθηκε σε 2 μελετητικά έργα που έχουν ολοκληρωθεί, και προβλέπουν 5 θέσεις ηλεκτροδότησης πλοίων, αλλά και παραγωγή ενέργειας από κυματογεννήτριες, από τις οποίες υπολογίζεται να παράγονται ετησίως 3,2 εκατ. κιλοβατώρες το χρόνο. Τόνισε επίσης τη σημασία της διασύνδεσης των νησιών με το ηπειρωτικό δίκτυο διανομής ρεύματος, αλλά και την εξασφάλιση σημαντικών πόρων χρηματοδότησης, αναφέροντας ότι η Ιταλία έχει εξασφαλίσει κοινοτικούς πόρους για την κατά 100% χρηματοδότηση όλων των λιμανιών της για τις σχετικές υποδομές. Στάθηκε τέλος και στο κόστος της ηλεκτροδότησης, αναφέροντας ότι αυτό πρέπει να είναι συμφέρον για τα πλοία διότι αλλιώς δε θα το χρησιμοποιούν, καθώς επίσης και στο κόστος των μετασκευών που χρειάζονται τα πλοία, το οποίο, όπως είπε, δεν είναι αμελητέο.

Ο κ. Κώστας Κομνηνός σημείωσε από την πλευρά του τις διαφορετικές απαιτήσεις που δημιουργούνται από το διαφορετικό μέγεθος και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των λιμανιών, αλλά και από τον τύπο και το μέγεθος των πλοίων, και σημείωσε ότι δημιουργούνται ευκαιρίες στα ναυπηγεία για παραγωγή μικρότερων και πιο «πράσινων» πλοίων.

Τέλος, ο κ. Γιώργος Λούπος ανέφερε ότι σήμερα ο ΔΕΔΔΗΕ εξυπηρετεί περίπου 8 εκατ. πελάτες με 240.000 χλμ καλωδίων, και εν του ρόλου του πρέπει όχι μόνο να φέρει την απαιτούμενη ενέργεια και στα λιμάνια, αλλά αυτή θα πρέπει να είναι και «πράσινη», κάτι που δημιουργεί πρόσθετες προκλήσεις και απαιτήσεις. Σημείωσε ακόμα ότι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το πρόγραμμα μετατροπής του δικτύου σε «έξυπνο» (στη βάση ενός 5ετούς πλάνου) και στάθηκε στη σημασία και των συνοδευτικών υποδομών για να υποστηριχθούν οι ηλεκτροδοτήσεις των λιμανιών, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη να βρεθούν «έξυπνοι» τρόποι να ξεπεραστούν τα πρακτικά εμπόδια που κάθε φορά συναντώνται.

Την ημερίδα έκλεισε το δεύτερο στρογγυλό τραπέζι που είχε ως θέμα την υποστήριξη του ενεργειακού μετασχηματισμού των Λιμένων, συντονιστή τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, κ. Γιάννη Προυσαλίδη, και συμμετέχοντες τους Στρατή Απέργη, Μέλος ΔΣ του Ναυτικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος, Συνιδρυτή & CEO, Levante Ferris, Newsphone Hellas, Δημήτρη Φούρλαρη, Αντιπρόεδρο του κλάδου Ενέργειας, Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων – ΡΑΑΕΥ, Θεόδωρο Κόντε, Διευθυντή της Majestic International Cruises, Επίτιμο Πρόεδρο της Ένωσης Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων & Φορέων Ναυτιλίας, Βασίλειο Μάμαλη, Εκτελεστικό Διευθυντή, Ένωσης Λιμένων Ελλάδος – ΕΛΙΜΕ, και Διονύσιο Θεοδωράτο, Πρόεδρο, Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας.

Ο κ. Στρατής Απέργης ανέφερε ότι η ηλεκτροδότηση πλοίων είναι σαφώς ένα θετικό βήμα από κάθε άποψη, ωστόσο εξέφρασε τον προβληματισμό του για το ύψος των επενδύσεων που θα απαιτηθούν για τα πλοία, ενώ σε ότι αφορά στο κόστος της ηλεκτροδότησης σημείωσε την ανάγκη αυτό να προσαρμοστεί στο σημερινό κόστος λειτουργίας των γεννητριών των πλοίων με τη χρήση των «συμβατικών» καυσίμων. Τόνισε ακόμα την ανάγκη δυνατότητας διαπραγμάτευσης των εταιρειών απευθείας με τους παρόχους ενέργειας, ενώ πρόσθεσε πως κατά τη γνώμη του οι συγκεκριμένες επενδύσεις στα λιμάνια θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από πλευράς απόσβεσης σε μακροχρόνιο ορίζοντα τουλάχιστον 20 ετών.

Αναφέρθηκε ακόμα και στην περίπτωση του λιμανιού της Κυλλήνης όπου είχε επιλεχθεί εδώ και χρόνια για την ανάπτυξη πιλοτικής εφαρμογής και ήδη από το 2018 είχε πραγματοποιήσει την πρώτη ηλεκτροδότηση πλοίου, ωστόσο, όπως είπε, η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη και το έργο αφέθηκε στην τύχη του με αποτέλεσμα σταδιακά να καταστεί μη λειτουργικό. Σημείωσε ότι αυτό είναι ένα πολύ καλό παράδειγμα για το τί δεν πρέπει να γίνει αυτή τη φορά.

Ο κ. Βασίλειος Μάμαλης εξέφρασε και αυτός τον προβληματισμό του για το αυξημένο κόστος ενέργειας που θα προκύψει με την ηλεκτροδότηση, και σημείωσε ότι πιθανότατα αυτό θα περάσει στον τελικό καταναλωτή, όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα και με το κόστος που προκύπτει από τα «συμβατικά» καύσιμα, και σημείωσε ότι για το λόγο αυτό έχει μεγάλη σημασία η διασφάλιση της μεγιστοποίησης του οφέλους από την ηλεκτροδότηση. Ανέφερε ακόμα ότι ο αρμόδιος υπουργός θα πρέπει σύντομα να δεσμευτεί για το πόσα και ποιά λιμάνια θα αποκτήσουν υποδομές ηλεκτροδότησης μέχρι το 2030, καθώς και στις επιμέρους προδιαγραφές του κάθε λιμανιού από τα παραπάνω διότι για να μπορέσουν οι εταιρείες να αξιοποιήσουν τις συγκεκριμένες υποδομές θα πρέπει και αυτές να γνωρίζουν εγκαίρως τα παραπάνω για να κάνουν τον προγραμματισμό τους.

Ο κ. Διονύσης Θεοδωράτος σημείωσε την ανάγκη να υπάρχουν οι ίδιες προδιαγραφές και η ίδια «λογική προσέγγισης» σε όλα τα λιμάνια, αλλά και την ανάγκη εκσυγχρονισμού όλων των λιμανιών και όχι μόνο των πιο μεγάλων. Τόνισε ακόμα ότι το ρεύμα για την ηλεκτροδότηση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί νομικά και φορολογικά με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζεται σήμερα το ναυτιλιακό καύσιμο, ενώ στάθηκε στο κόστος των σχετικών μετατροπών σε ένα πλοίο, αναφέροντας ότι το μέσο κόστος είναι 400 – 450 χιλ. ευρώ, αλλά μπορεί να φτάσει ακόμα και το 1 εκατ. ευρώ. Σημείωσε επίσης την ανάγκη ανανέωσης του στόλου καθώς αυτός, όπως είπε, έχει μέσο όρο ηλικίας 22 – 23 χρόνια, πρόσθεσε την ανάγκη δυνατότητας επιλογής από τις εταιρείες του παρόχου ενέργειας, και πρότεινε το ρεύμα που θα χρησιμοποιηθεί για ηλεκτροδότηση πλοίων να μη φορολογηθεί για μία δεκαετία ώστε να δημιουργηθεί κίνητρο στα πλοία για να προσαρμόσουν τις προδιαγραφές τους ώστε να το χρησιμοποιούν.

Ο κ. Θεόδωρος Κόντες ανέφερε ότι το πρώτο πλοίο της Majestic International Cruises ήδη έκανε τις απαραίτητες προσαρμογές στην Ολλανδία προκειμένου να μπορεί να ηλεκτροδοτηθεί από υποδομές λιμανιού, και στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη ανταγωνιστικής τιμολογιακής πολιτικής στο ρεύμα. Σημείωσε επίσης την ανάγκη να εξεταστεί προσεκτικά η αγορά των νέων πλοίων ώστε να μην κινδυνεύσουν οι υποδομές που θα δημιουργηθούν να υπολειτουργούν καθώς, όπως είπε, τα περισσότερα νέα κρουαζιερόπλοια είναι αρκετά μικρότερα από τα μεγάλα και πολύ μεγάλα κρουαζιερόπλοια που γνωρίζαμε μέχρι τώρα, ενώ πολλά νέα πλοία έχουν υποδομές με μπαταρίες που τους δίνουν την απαιτούμενη ισχύ για αρκετές ώρες ώστε να μη χρειάζονται διασύνδεση στα λιμάνια. Αναφέρθηκε επίσης και στα μικρά ηλεκτρικά πλοία που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του Αργοσαρωνικού σημειώνοντας ότι θα πρέπει να προβλεφθούν και για αυτά οι ανάλογες υποδομές στο λιμάνι του Πειραιά. Είπε επίσης πως θα πρέπει να υπάρχει στενή συνεργασία με τις εταιρείες ώστε να επιλυθούν τα πρακτικά ζητήματα (όπως πχ τα σημεία υποδοχής των καλωδίων παροχής ρεύματος, ενώ αναφέρθηκε και αυτός στην ανάγκη διασαφήνισης του χρονοδιαγράμματος δημιουργίας υποδομών, ώστε και οι tour operators να μπορούν να κάνουν τον προγραμματισμό τους. Τέλος, σημείωσε ότι τα μεγάλα λιμάνια θα πρέπει να είναι και παραγωγοί ρεύματος, και όχι μόνο διαχειριστές, όχι για τα πλοία, αλλά για την κάλυψη των δικών τους αναγκών, και εξέφρασε την άποψη ότι ίσως αυτό θα πρέπει να επιβληθεί νομοθετικά για τα μεγάλα λιμάνια.

Τέλος, ο κ. Δημήτρης Φούρλαρης ανέφερε ότι η ΡΑΑΕΥ έχει ήδη εκπονήσει σχετικές μελέτες για τις αλλαγές των ενεργειακών αναγκών και υποδομών λόγω της ηλεκτροδότησης των πλοίων και πρόσθεσε ότι το βάρος στο θέμα αυτό πέφτει κυρίως στον ΔΕΔΔΗΕ. Πρόσθεσε ακόμα πως εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο οι πρόνοιες για το ναυτιλιακό καύσιμο να περάσουν και στο ρεύμα που θα ηλεκτροδοτεί τα πλοία, ενώ σημείωσε πως είναι σημαντικό να λυθούν και πρακτικά θέματα, όπως η εύκολη εναλλαγή των πηγών ενέργειας όχι μόνο από την πλευρά των πλοίων, αλλά και από την πλευρά των λιμανιών (πχ η εναλλαγή από «συμβατική» σε «πράσινη» ηλεκτρική ενέργεια όταν αυτό είναι εφικτό). Ανέφερε επίσης ότι είναι υπό εξέταση η δυνατότητα της επιλογής από κάθε λιμάνι για το εάν θα είναι μόνο διαχειριστής του ρεύματος προς ηλεκτροδότηση πλοίων, ή θα μπορεί να είναι και πάροχος.

Η Ημερίδα ολοκληρώθηκε επιτυχώς ανακεφαλαιώνοντας τα κύρια σημεία και προβληματισμούς παραπέμποντας στην μελλοντική υλοποίηση των έργων και στις εξελίξεις που σηματοδοντούνται σε ελληνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.