Κοραή 4: Στο υπουργείο Πολιτισμού ο «Χώρος Ιστορικής Μνήμης – Ήταν τα κολαστήρια της Κομαντατούρ

Στο υπουργείο Πολιτισμού και στον Δήμο Αθηναίων παραχωρήθηκε ο Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944, στο κτήριο της Οδού Κοραή 4, όπου κατά τη διάρκεια της κατοχής χιλιάδες Έλληνες υπέφεραν από φρικτά βασανιστήρια στα κολαστήρια της Κομαντατούρ.

Στο δεύτερο υπόγειο, σώζεται ατόφιο το στρώμα του 1944, όπου ακόμη διαβάζονται μηνύματα, ημερομηνίες, ονόματα,  σκίτσα

Σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε σήμερα, Παρασκευή (12/8) στον Χώρο Ιστορικής Μνήμης «ΚΟΡΑΗ 4», παρουσία της υπουργού Πολιτισμού, Λίνας Μενδώνη, του δημάρχου Αθηναίων, Κώστα Μπακογιάννη, του  διευθύνοντος σύμβουλου της Εθνικής Τράπεζας, Παύλου Μυλωνά και του διευθύνοντος συμβούλου της Εθνικής Ασφαλιστικής, Ρόμπερτ Γκαούτσι, ολοκληρώθηκε η διαδικασία δωρεάς και παράδοσης του χώρου από την Εθνική Τράπεζα και την Εθνική Ασφαλιστική στο υπουργείο Πολιτισμού και στον Δήμο  Αθηναίων,  που από κοινού αναλαμβάνουν την ευθύνη λειτουργίας του.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, αναφέρθηκε στην βαρύνουσα ιστορική αξία του κτιρίου  το οποίο σήμερα 72 χρόνια  μετά, στα υπόγεια του, «οι τοίχοι του «μιλούν» για τα  χρόνια σκληρής δοκιμασίας, αλλά και λαμπρής αντιστασιακής δράσης του ελληνικού λαού».

Συγκεκριμένα η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, δήλωσε: «Υποδεχόμαστε, ο Δήμος Αθηναίων και το υπουργείο Πολιτισμού, τη δωρεά της Εθνικής Τράπεζας και της Εθνικής Ασφαλιστικής, η οποία παραδίδει στους δύο φορείς τον Χώρο Ιστορικής Μνήμης 1941-1944, στο κτήριο της Οδού Κοραή 4.

Βρισκόμαστε σήμερα  εβδομήντα δύο χρόνια μετά  στα υπόγεια του κτηρίου της οδού Κοραή που οι τοίχοι του «μιλούν» για τα  χρόνια σκληρής δοκιμασίας, αλλά και λαμπρής αντιστασιακής δράσης του ελληνικού λαού.

Με το ξέσπασμα του πολέμου δεσμεύεται από το υπουργείο Εσωτερικών για να φιλοξενήσει υπηρεσίες του. Με την κατάληψη της Αθήνας από τους ναζιστές εισβολείς, επιτάσσεται από την Κομαντατούρ. Τα υπόγεια,  αντιαεροπορικά καταφύγια, θα γίνουν τα κολαστήρια  για τους Έλληνες πατριώτες.

Μενδώνη: «Αυτή η κιβωτός μνήμης θα έχει την ανάδειξη και την αναγνωρισιμότητα που της αρμόζουν»

Είναι ένας χώρος, από τους λίγους που έμειναν, όπου η ιστορία μένει ‘ζωντανή’. Στο δεύτερο υπόγειο, σώζεται ατόφιο το στρώμα του 1944, όπου ακόμη διαβάζονται μηνύματα, ημερομηνίες,  ονόματα,  σκίτσα.  Φαινομενικά παράδοξο για έναν χώρο μαρτυρίου. Δείχνει, όμως, τον πατριωτισμό, την ακατάβλητη θέληση για αντίσταση στον κατακτητή, αλλά και την πίστη στην τελική νίκη και τη δικαίωση του αγώνα τους.

Σαν να μεταφέρουν την ελπίδα της σύντομης επιστροφής όχι μόνο στον ειρηνικό βίο, αλλά σε έναν καλύτερο κόσμο. Τα μηνύματα στους τοίχους των κρατητηρίων αποτελούν ένα πολύτιμο ψήγμα μικρο-ιστορίας μιας τόσο άγριας, αλλά και ηρωικής περιόδου. Τη συλλογική αντίσταση του ελληνικού λαού στον κατακτητή συνθέτουν μυριάδες αφανείς ιστορίες προσωπικής αυταπάρνησης και θυσίας.

Μετά την απελευθέρωση και έως τα Δεκεμβριανά, το κτήριο στέγασε  τα γραφεία του ΕΑΜ. Το 1991, τα παλιά υπόγεια κρατητήρια μετατρέπονται, από το υπουργείο Πολιτισμού που ανέλαβε και τη συντήρησή, σε Χώρο Ιστορικής Μνήμης 1941-1944.

Ο πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης εγκαινίασε τον χώρο,  στις 16 Μαΐου 1991, ώστε  να τιμηθούν στο ανώτατο επίπεδο η  ιστορία της Αντίστασης και οι αγωνιστές της.

Θεωρώ την εκχώρηση  της κυριότητας των υπογείων κρατητηρίων από την Εθνική Ασφαλιστική στον Δήμο των Αθηναίων  και το υπουργείο  Πολιτισμού, πράξη εταιρικής ευθύνης, με ισχυρότατο ιστορικό συμβολισμό.

Στη διοίκηση της Τράπεζας και της Εθνικής Ασφαλιστικής δικαιωματικά ανήκουν όχι μόνο οι ευχαριστίες, του Δήμου Αθηναίων και του Υπουργείου αλλά και κάθε έπαινος. Μαζί με τη δική μας δέσμευση ότι αυτή η κιβωτός μνήμης θα έχει την ανάδειξη και την αναγνωρισιμότητα που της αρμόζουν».

Μπακογιάννης: «Δήμος Αθηναίων και υπουργείο Πολιτισμού θα διασφαλίσουν την καλύτερη ανάδειξη του ιστορικού αυτού χώρου»

Από την πλευρά του ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης δήλωσε: «Ο Χώρος Ιστορικής Μνήμης ‘Κοραή 4’ είναι ένα από τα ισχυρότερα ιστορικά τοπόσημα της Αθήνας, όπου διατηρείται ακέραιη η εθνική ιστορική και συλλογική μνήμη. Σε αυτά τα υπόγεια κρατητήρια της Κομαντατούρ κατά τη διάρκεια της κατοχής, χιλιάδες Έλληνες κρατήθηκαν και βασανίστηκαν. Άφησαν στο χώρο ‘θραύσματα’ της ύπαρξης τους και συγκλονιστικές μαρτυρίες που συνθέτουν ένα μεγάλο κομμάτι της  Εθνικής Αντίστασης στην πρωτεύουσα. Μετά την ευγενική δωρεά της Εθνικής Τράπεζας  και της Εθνικής Ασφαλιστικής, ο Δήμος Αθηναίων και το υπουργείο Πολιτισμού, σε αγαστή συνεργασία, θα διασφαλίσουν τη λειτουργία και την καλύτερη ανάδειξη του ιστορικού αυτού χώρου.

Εξάλλου τα τελευταία χρόνια στο Δήμο Αθηναίων με σχέδιο, επιμονή και αντίστοιχες συνεργασίες καταφέραμε, εμβληματικά τοπόσημα, ιστορικά κτίρια, χώροι πολιτισμού, να γίνουν ξανά μέρος της ζωής της πόλης. Θα ήθελα λοιπόν και με αυτή την ευκαιρία, να ευχαριστήσω και προσωπικά την κυρία υπουργό, αλλά και την εξαιρετική της ομάδα για όσα κάναμε, για όσα πετύχαμε μαζί».

Μυλωνάς: «Σημαντικό να διατηρηθεί ο σπουδαίος αυτός ιστορικός χώρος»

«Είναι σημαντικό όχι μόνο να διατηρηθεί ο σπουδαίος αυτός ιστορικός χώρος, αλλά και να προβληθεί – τόσο για τη μνήμη των θυμάτων, αλλά και ως υπενθύμιση της υπερβολής που μπορούν να προκαλέσουν τα πάθη και η δίψα για εξουσία – με την ελπίδα ότι θα παίξει έστω ένα μικρό ρόλο στη διαμόρφωση των ηθών των επόμενων γενιών.

Εξ’ ου και πριν από τρία χρόνια, θέλοντας να διασφαλίσουμε την προστασία του ως χώρος ιστορικής μνήμης, αποφασίσαμε να τον κάνουμε δωρεά στο ελληνικό δημόσιο, κρίνοντας ότι αυτός θα ήταν ο καλύτερος τρόπος να παραμείνει η κληρονομιά του στους Έλληνες πολίτες. Ευχαριστώ πολύ τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της Εθνικής Ασφαλιστικής, Ρόμπερτ Γκαούτσιγια την ολοκλήρωση της διαδικασίας», τόνισε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Παύλος Μυλωνάς.

Γκαούτσι:  «Χώρος ανεκτίμητης αξίας και ισχυρής ιστορικής μνήμης για τους Έλληνες»

Ο Ρόμπερτ Γκαούτσι, Διευθύνων Σύμβουλος της Εθνικής Ασφαλιστικής, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης ανέφερε: «Με χαρά και ιδιαίτερη τιμή, ολοκληρώνουμε σήμερα, μαζί με τον  Διευθύνοντα Σύμβουλο της ΕΤΕ, κύριο Μυλωνά, τη δωρεά προς το Ελληνικό κράτος, ενός χώρου ανεκτίμητης αξίας και ισχυρής ιστορικής μνήμης για τους Έλληνες. Ενός κτιρίου που αποτελεί παρακαταθήκη μας στις σημερινές και μελλοντικές γενιές της χώρας.

Είμαστε πεπεισμένοι πως με αυτήν τη δωρεά του Χώρου στο αρμόδιο υπουργείο Πολιτισμού και στον Δήμο Αθηναίων όπου ανήκει γεωγραφικά, θα εξασφαλίσουμε την εύρυθμη και απρόσκοπτη λειτουργία του. Υλοποιούμε σήμερα, μία απόφαση η οποία είχε ληφθεί με μοναδικό δεδομένο ότι ο συγκεκριμένος χώρος είναι περιουσία του ελληνικού λαού και για τον λόγο αυτόν νιώθουμε περήφανοι που περνάει στα χέρια του».

Η ιστορία του χώρου στην «Κοραή 4»

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το κτίριο της Εθνικής Ασφαλιστικής –  έργο των αρχιτεκτόνων Εμμανουήλ Κριεζή και Αναστάσιου Μεταξά –  είχε επιταχθεί και στέγαζε την Κομαντατούρ δηλαδή το γερμανικό Φρουραρχείο. Τα υπόγεια του κτιρίου που είχαν κατασκευαστεί ως  αντιαεροπορικά καταφύγια χωμένα βαθιά στη γη με συμπαγείς ατσάλινες πόρτες και εξαιρετική μόνωση χρησιμοποιήθηκαν ως χώρος κράτησης χιλιάδων Ελλήνων αλλά και ξένων πολιτών όμως μαρτυρούν ακόμη και οι τοίχοι.

Το 1991 τα υπόγεια κρατητήρια συντηρήθηκαν και χαρακτηρίστηκαν Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο με την ονομασία «Χώρος Ιστορικής Μνήμης 1941-1944».  Σε ειδικά διαμορφωμένο θάλαμο του α’ υπογείου εκτίθενται μικροαντικείμενα των κρατουμένων που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια της συντήρησης του χώρου, σημειώσεις στη γερμανική γλώσσα, η ναζιστική σημαία που κυμάτιζε στο κτίριο και μια πόρτα από το κρατητήριο της  Γκεστάπο στην οδό Μέρλιν.

Από το 1991 έως και σήμερα που η ευθύνη του χώρου περνάει από κοινού στο Δήμο Αθηναίων και το Υπουργείου Πολιτισμού, ο Χώρος Ιστορικής Μνήμης  λειτουργούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και την ευθύνη της Εθνικής Ασφαλιστικής.