Turkish Airlines, ένα εργαλείο «ήπιας ισχύος» της Τουρκίας του Ερντογάν

Μόλις προ ημερών η Turkish Airlines -ο εθνικός αερομεταφορέας της Τουρκίας– παρέλαβε το 15ο αεροσκάφος Airbus A350-900.  

Είναι το 238o του εν ενεργεία στόλου της, το οποίο είναι κατασκευής της ευρωπαϊκής αεροναυπηγικής εταιρείας και το 437ο του συνόλου των αεροσκαφών της, συμπεριλαμβανομένων αυτών της αμερικανικής Boeing. 

Σκοπεύει, δε, σχεδόν να τα διπλασιάσει μέχρι το 2033. 

«Την επόμενη δεκαετία στοχεύουμε να αναπτυχθούμε κατά 7,4% -μια πιο μέτρια ανάπτυξη, σε σύγκριση με τα τελευταία 20 χρόνια- να μεταφέρουμε 170 εκατομμύρια επιβάτες και να φτάσουμε σε έναν τεράστιο στόλο 810 αεροσκαφών», ανακοίνωσε τον περασμένο Μάιο o πρόεδρος της Turkish Airlines, Αχμέτ Μπολάτ. 

Στο φόντο ευρύτερων «παζαριών», η πολυαναμενόμενη συμφωνία… blockbuster με την Airbus για την αγορά επιπλέον 355 αεροσκαφών δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί. 

Αντί να πέσουν οι σχετικές υπογραφές, που φημολογούνταν ότι θα ήταν το μεγάλο γεγονός στην πρόσφατη Αεροπορική Έκθεση του Ντουμπάι, οι δύο πλευρές κατέληξαν σε «συμφωνία επί της αρχής για μια σημαντική παραγγελία εμπορικών αεροσκαφών».

«Οι συζητήσεις με την Airbus συνεχίζονται», σύμφωνα με τον τουρκικό αερομεταφορέα, που θέλει να ανοίξει φτερά παντού. 

Είναι ήδη ο μεγαλύτερος στον κόσμο ως προς τον αριθμό των προορισμών επιβατών: 342 σήμερα σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία και Αφρική. 

Πετά σε 126 χώρες, περισσότερες από οποιαδήποτε άλλη αεροπορική εταιρεία.

Εξυπηρετεί επίσης τους περισσότερους προορισμούς με απευθείας πτήσεις από ένα αεροδρόμιο. 

Δεν είναι άλλο από νέο Διεθνες Αεροδρόμιο Κωνσταντινούπολης, στην ευρωπαϊκή πλευρά της πόλης και σε μια χώρα που γεωγραφικά αποτελεί το σταυροδρόμι δύο ηπείρων.

Με έναρξη λειτουργίας το 2019 και με πρόβλεψη πλήρους λειτουργικότητας σε τρία χρόνια, αποτελεί ένα από τα φαραωνικά έργα της 20ετούς προεδρίας του Ταγίπ Ερντογάν.  

Στη διάρκειά της η Turkish Airlines έχει μετατραπεί σε σημαντικό παίκτη της παγκόσμιας βιομηχανίας αερομεταφορών.

Και όχι μόνο…  

Με έτος ίδρυσης το 1933 και στόλο μόλις πέντε αεροσκαφών, η Turkish Airlines σκοπεύει να ξεπεράσει τα 800 μέσα στην επόμενη δεκαετία

Μια επένδυση, πολλές αποδόσεις

Μεθοδικά, ο Τούρκος πρόεδρος «επενδύει» στον εθνικό αερομεταφορέα ως «όχημα» για την ενίσχυση της θέσης της Τουρκίας στον παγκόσμιο γεωπολιτικό «χάρτη». 

Όχι τυχαία, ανακοίνωσε προ μηνών ότι στο εξωτερικό η Turkish Airlines θα αναφέρεται με την τουρκική ονομασία της, Türk Hava Yollari. 

Είναι στο ίδιο πλαίσιο που ζήτησε επίσημα από τον ΟΗΕ η Τουρκία να αναφέρεται στο εξής με το τουρκικό όνομα Türkiye, το οποίο θέλει να καταστήσει ως μοναδικό «εμπορικό σήμα». 

Όπως έγινε, φερ’ ειπείν, με το περιβόητο «Turkaegean»… 

«Σημαιοφόρος» σε αυτή την προσπάθεια ήταν και παραμένει ο εθνικός αερομεταφορέας. Μακράν η πιο γνωστή διεθνώς φίρμα της Τουρκίας.  

Στις αρχές του έτους υπέγραψε συνεργασία με κοινό κωδικό με την ινδική αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους IndiGo, διευρύνοντας την πρόσβασή της στην αναπτυσσόμενη αγορά της Ινδίας. 

Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, υπέγραψε παρόμοιες συμφωνίες με τις Vietnam Airlines και Thai Airways, εδραιώνοντας περαιτέρω τη θέση της στη Νοτιοανατολική Ασία.

Αν και τα περίπου 72 εκατομμύρια επιβατών που εξυπηρέτησε μέσα στο 2022 είναι λιγότερα σε σχέση με άλλες μεγάλες αεροπορικές εταιρείες των ΗΠΑ και της Ευρώπης, η Turkish Airlines είναι από τις λίγες που έχουν ανακάμψει μετά την πανδημία. 

Τα περσινά κέρδη της έφτασαν τα 2,7 δισεκατομμύρια δολάρια, κατά τι λιγότερα από αυτά της Emirates (2,9 δισ.), αλλά διπλάσια από εκείνα εταιρειών όπως η γερμανική Lufthansa και η αμερικανική Delta.

Σε αυτό τη βοηθά το σχετικά χαμηλό λειτουργικό κόστος. 

O μισθοί είναι σε τουρκικές λίρες και τα έσοδα σε ευρώ ή δολάρια. 

Η γεωγραφική θέση της Κωνσταντινούπολης -σε απόσταση σχεδόν τριών ωρών πτήσης ή λιγότερο από σχεδόν 50 χώρες- δίνει τη δυνατότητα ευρείας χρήσης αεροσκαφών με στενή άτρακτο, που καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα και χρειάζονται λιγότερους επιβάτες για να γεμίσουν.  

Το γεγονός ότι η ίδια η Τουρκία είναι δημοφιλής τουριστικός προορισμός δίνει στον αερομεταφορέα της επιπλέον πλεονέκτημα έναντι περιφερειακών αντιπάλων της στον Κόλπο. 

Η αλματώδης ανάπτυξη του εθνικού αερομεταφορέα της Τουρκίας αποτελεί ένα από τα «στοιχήματα» της 20ετούς ηγεμονίας Ερντογάν

«Εργαλείο» γεωπολιτικής 

Το «κλειδί» της επιτυχίας της Turkish Airlines είναι ωστόσο η ίδια η κυβέρνηση Ερντογάν, παρά το ότι προχώρησε σε δύο φάσεις στην ιδιωτικοποίηση της εταιρείας, το 2004 και το 2006, κρατώντας το 49% των μετοχών.

Αυτές έχουν πλέον περάσει στο κρατικό επενδυτικό ταμείο, που δημιουργήθηκε μετά από την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016. 

Επικεφαλής του είναι ο Τούρκος πρόεδρος.

Η κυβέρνηση της Άγκυρας έχει λόγο στη διοίκηση του αερομεταφορέα και ειδικό βάρος σε στρατηγικές αποφάσεις για την ανάπτυξή του. 

Πρακτικά, πρόκειται για μια σχέση όπου «το ένα χέρι νίβει το άλλο, κατά τα δυο το πρόσωπο». 

Ο Ερντογάν βοηθά την Turkish Airlines να επεκταθεί σε νέες αγορές. Αυτή με τη σειρά της τον στηρίζει. 

Στις πτήσεις εσωτερικού σταμάτησε να σερβίρει αλκοόλ και να μοιράζει επικριτικές προς την κυβέρνηση εφημερίδες.

Του χρόνου θα λανσάρει θυγατρική χαμηλού κόστους, παρέχοντας φθηνά εισιτήρια στον βίαια φτωχοποιημένο Τούρκο.  

Στο εξωτερικό, η εξάπλωση του δικτύου προορισμών ευθυγραμμίζεται και με τα εθνικά συμφέροντα. 

Όταν οι δυτικές αεροπορικές εταιρείες αποχώρησαν από τη Ρωσία, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Turkish Airlines έσπευσε να καλύψει το κενό.  

Λειτουργεί ως εργαλείο ενίσχυσης της επιρροής της Τουρκίας στα Βαλκάνια και στη Μέση Ανατολή. 

Η αύξηση των αεροπορικών συνδέσεων με την Αφρική, σήμερα σε 59 προορισμούς, συνοδεύτηκε με αύξηση των τουρκικών πρεσβειών στις 44 -από 12 που ήταν το 2005- των εμπορικών συμφωνιών και των πωλήσεων τουρκικών drone και οπλικών συστημάτων.

Η Turkish Airlines «χρησιμοποιήθηκε ανοιχτά από την Τουρκία ως εργαλείο εξωτερικής πολιτικής για να διευκολύνει το άνοιγμά της σε νέες χώρες, περιοχές και ηπείρους», παρατηρεί ο πολιτικός επιστήμονας Οτσούν Σελτσούκ, που εκπόνησε διδακτορική διατριβή πάνω σε αυτό ακριβώς το θέμα.

«Έγινε εργαλείο ήπιας ισχύος, προωθώντας την εικόνα της Τουρκίας και τη δυνατότητα να επηρεάζει τη συμπεριφορά άλλων χωρών για να επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα».