«Αόρατοι» στρατοί που συνέτριψαν υπερσύγχρονους εισβολείς με τα λαγούμια τους

Ίσως ελάχιστοι στη Δύση, και σίγουρα στη χώρα μας, γνωρίζουν τι σημαίνει η γραφή «地道战». Πρόκειται για τον κινεζικό όρο «πόλεμος των τούνελ» ο οποίος για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τους μετρ του είδους… Κινέζους.

Όταν οι διασπασμένοι Κινέζοι πολέμαρχοι της δεκαετίας του 1930 ήρθαν αντιμέτωποι με τον πιο σύγχρονο στρατό της Ασίας, τον Ιαπωνικό, σίγουρα κατάλαβαν πόσο απροετοίμαστοι ήταν. Οι Ιάπωνες στρατηγοί ήταν καταρτισμένοι, διέθεταν υπεροπλία σε όλα τα όπλα και ήταν αδίστακτοι να διεξάγουν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο δίχως κανένα φραγμό ή σεβασμό σε κανονισμούς.

Έτσι χρειάστηκαν λύσεις που θα απέδιδαν ταχύτατα δίχως να χρειάζεται εξελιγμένη τεχνολογία. Στον Δεύτερο Σινο-Ιαπωνικό Πόλεμο (1937-1945) φαίνεται ότι οι Κινέζοι χρειάζονταν τακτικές αιφνιδιασμού, δίχως να ανιχνεύονται τα στρατεύματά τους ώστε να χτυπάνε τον πολυάριθμο ιαπωνικό στρατό και να εξαφανίζονται.

Αυτό που διέθεταν σε αφθονία ήταν εργατικά χέρια. Έτσι επιστράτευσαν εκατομμύρια χωρικούς για να κατασκευάσουν συστήματα… τούνελ γρήγορα και εύκολα, επιτρέποντας σε μικρές δυνάμεις να χτυπάνε και να εξαφανίζονται.

Κινεζικό πυροβολείο στην είσοδο ενός τούνελ (Wikipedia).

Ένα συγκεκριμένο δίκτυο σήραγγας που ονομάζεται «σήραγγα Ranzhuang» αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της αντίστασης στις ιαπωνικές επιχειρήσεις κατά της εξέγερσης στην επαρχία Χεμπέι.  Είχε ονομαστεί ακόμη και «το υπόγειο Σινικό Τείχος».

Οι εργασίες για τις σήραγγες ξεκίνησαν το 1943, όπως αναφέρεται στο The National και αρχικά αποτελούνταν από ένα μικρό τμήμα με χώρο για λίγα άτομα. Οι σήραγγες λέγεται ότι κατασκευάστηκαν υπό τις οδηγίες του τοπικού κομμουνιστικού κόμματος. Λέγεται ότι υπήρχαν ακόμη και γυναίκες και παιδιά που πολέμησαν εθελοντικά στα τούνελ.

Τα συστήματα των σηράγγων δεν καταλήφθηκαν αμέσως για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά άρχισαν να στεγάζουν ολόκληρα χωριά που ζούσαν μόνιμα υπόγεια.

«Τότε, δεν είχαν πολλές επιλογές από το να σκάψουν με το χέρι τις σήραγγες. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο επίπονη ήταν αυτή η δουλειά και πόσος χρόνος χρειάστηκε για την κατασκευή των τούνελ», είπε ένας ξεναγός. «Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους ήταν απλώς αγρότες. Σε πολλές περιπτώσεις ήταν απλώς απλοί πολίτες [που πολέμησαν τους Ιάπωνες από τις σήραγγες] εάν ο κινεζικός στρατός δεν ήταν σε θέση να προβάλει αντίσταση».

Το κύριο μειονέκτημα του πολέμου τούνελ ήταν ότι συνήθως οι Ιάπωνες μπορούσαν να γεμίσουν τις τρύπες ή να ρίξουν νερό για να πνίξουν τους στρατιώτες μέσα στις σήραγγες. Αυτό αποδείχθηκε σημαντικό πρόβλημα, αλλά αργότερα λύθηκε με την εγκατάσταση φίλτρων που θα κατανάλωναν το νερό και τα δηλητηριώδη αέρια.

Μακέτα που δείχνει τα κινεζικά τούνελ στη διάρκεια του πολέμου κατά των Ιαπώνων (Wikipedia)

Οι είσοδοι συνήθως ήταν κρυμμένες κάτω από ένα αχυρόστρωμα μέσα σε ένα σπίτι ή κάτω από ένα πηγάδι. Αυτό επέτρεπε ευέλικτους ελιγμούς ή εξόδους. Για να καμουφλάρουν οι Κινέζοι τις εισόδους χρησιμοποιούσαν τα πάντα, από γουρουνόπουλα μέχρι ντουλάπια, στάβλους, ακόμη και δέντρα. Οι θέσεις των ελεύθερων σκοπευτών ήταν φτιαγμένες σε καθημερινά χτίσματα ή αντικείμενα του χωριού, όπως μυλόπετρες που χρησιμοποιούνται για το άλεσμα του καλαμποκιού.

Τα επόμενα χρόνια, οι σήραγγες επεκτάθηκαν σε τρομερό βαθμό ενώ λέγεται ότι τελικά συνέδεσαν κάθε σπίτι στο χωριό και εκτείνονταν σε τρία γειτονικά χωριά. Το συγκρότημα μήκους 11,5 χιλιομέτρων περιελάβανε παγίδες για τα ιαπωνικά στρατεύματα, κρύπτες όπλων, κρυφές αποθήκες και θέσεις διοίκησης.

«Υπήρχε εκτεταμένος ανταρτοπόλεμος που αφορούσε κινεζικά χωριά, ειδικά στη βόρεια Κίνα, για να πολεμήσουν ενάντια στους Ιάπωνες», είπε στο  Τhe Νational ο Xu Guoqi, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ. «Οι Κινέζοι αγρότες παρείχαν κρίσιμη υποστήριξη στους κομμουνιστές από άποψη στέγης και τροφής».

Σύμφωνα με τη Marjorie Dryburgh, λέκτορα κινεζικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ στο Ην. Βασίλειο, η επίσημη ιστορία είναι ότι αυτή η υποστήριξη θεωρήθηκε πατριωτικό καθήκον και ότι οι χωρικοί αποζημιώθηκαν για όλα όσα έδωσαν στις κινεζικές δυνάμεις. Πρόσθεσε ωστόσο ότι το πιθανό κόστος για τους χωρικούς από την υποστήριξη των κινεζικών στρατευμάτων θα ήταν «τεράστιο» λόγω, για παράδειγμα, του κινδύνου αντιποίνων από τους Ιάπωνες.

Πόλεμος Βιετνάμ: Πως να νικήσεις έναν τέτοιο αντίπαλο;

Λίγα χρόνια μετά τη νίκη των Κινέζων επί των Ιαπώνων, ένας άλλος ασιατικός στρατός πολύ πιο νότια άρχισε να επεξεργάζεται ανάλογα σχέδια. Όταν το Βιετνάμ έγινε ξανά γαλλική αποικία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι κομμουνιστές Βιετ Μινχ άρχισαν να σκάβουν σήραγγες κοντά στη Σαϊγκόν.

Μετά τη γαλλική συντριβή στο Ντιεν Μπιεν Φου και την αποχώρηση του γαλλικού στρατού οι σήραγγες διατηρήθηκαν για να προετοιμαστούν για έναν πιθανό πόλεμο με το Νότιο Βιετνάμ που θα ξεκινούσε.

Μια παγίδα θανάτου στο σύστημα τούνελ του Βόρειου Βιετνάμ (Wikipedia)

Ο Χο Τσι Μινχ, ηγέτης του Βόρειου Βιετνάμ, διέταξε την επέκταση των σηράγγων μετά την είσοδο των Αμερικανών στον πόλεμο μεταξύ Βορρά και Νότου. Για να διατηρηθεί ένας πλήρους κλίμακας ανταρτοπόλεμος στο Νότιο Βιετνάμ, χρησιμοποιήθηκαν καμουφλαρισμένες βάσεις ικανές να τροφοδοτούν τους αντάρτες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Τα συστήματα των σηράγγων δεν καταλήφθηκαν αμέσως για στρατιωτικούς σκοπούς, αλλά άρχισαν να στεγάζουν ολόκληρα χωριά που ζούσαν μόνιμα υπόγεια. Σε αντίθεση με τα σημερινά τούνελ της Χαμάς, το δίκτυο που κατασκεύασαν οι Βιετναμένοι είχε προδιαγραφές για να φιλοξενοί ολόκληρες πόλεις, διαθέτοντας κουζίνες, νοσοκομεία, εργαστήρια, χώρους ύπνου, επικοινωνίες, αποθήκευση πυρομαχικών, ακόμη και μορφές ψυχαγωγίας.

Αμερικανός αξιωματικός ελέγχει την είσοδο ενός βιετναμέζικου τούνελ (Wikipedia)

Σε όλο το Νότιο Βιετνάμ, υπήρχαν μυστικές υπόγειες βάσεις που λειτουργούσαν με επιτυχία. Υπάρχουν αναφορές ότι κάθε χωρικός ήταν υποχρεωμένος να σκάβει 90 εκ. σήραγγας την ημέρα. Η μεγαλύτερη υπόγεια βάση ήταν οι σήραγγες του Κου Τσι με συνολικό μήκος 320 χλμ.

Το μεγάλο ατού αυτών των σηράγγων δεν ήταν τόσο ότι λειτουργούσαν ως τρομερές κρυψώνες, αλλά ότι λόγω του μήκους τους προσέφεραν μια εντυπωσιακή «εμβέλεια» στα όπλα των Βιετκόγνκ, καθώς μπορούσε να μετακινούνται πολλά χιλιόμετρα νότια, και να χτυπάνε το νότιο βιετνάμ καθώς τα υπόγειά τους εκτείνονταν κάτω από τα εδάφη του αντιπάλου.

Το πιο αποτελεσματικό μέτρο που μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν οι Αμερικανοί ήταν τα λαγωνικά. Αρχικά, ορισμένες πόρτες και τρύπες εξαερισμού εντοπίστηκαν από σκύλους ανιχνευτής επειδή οι σκύλοι μπορούν να μυρίσουν την ανθρώπινη αναπνοή. Ωστόσο, οι βιετναμένοι βρήκαν την λύση, η οποία ήταν πολύ απλή: χρησιμοποίησαν αμερικάνικο σαπούνι για να το τοποθετήσουν στις εισόδους των τούνελ και στις πόρτες εξαερισμού, έτσι ώστε οι σκύλοι να μην μπορούν να τους εντοπίσουν.

Εάν οι Αμερικανοί ανακάλυπταν μια είσοδο σήραγγας, έριχναν τοξικό αέριο ή έστελναν ανιχνευτές να κατέβουν για να τοποθετήσουν νάρκες. Σε μεγάλης κλίμακας επιδρομές με ισχυρή δύναμη πυρός, η κατάρρευση ρηχών τμημάτων της σήραγγας προκαλούσε επίσης απώλειες ζωών και στις δύο πλευρές.

Αυτές οι τακτικές εφαρμόστηκαν και κατά των Κινέζων κατά τον Σινο-Βιετναμέζικο πόλεμο.

Πηγές: Wikipedia, The National