Η χώρα που… χαίρεται για τον πληθωρισμό

Μπορεί οι δυτικές οικονομίες να αγωνιούν για το πώς θα τιθασεύσουν τον πληθωρισμό, όμως μια από τις πιο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη χαίρεται που τον έχει.

Για την Ιαπωνία, υπό δοκιμασία τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, η είδηση ότι ο πληθωρισμός της αυξήθηκε τον Οκτώβριο στο 3,3%, σε υψηλό τριμήνου, ήταν κάτι σαν μουσική στα αφτιά των ιθυνόντων.

Έπειτα από σχεδόν τρεις δεκαετίες αποπληθωρισμού και πολλές δοκιμασίες, η κρίση που έφερε η πανδημία και επιδείνωσε ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται ότι ίσως ήταν η απότομη ώθηση που χρειαζόταν η ιαπωνική οικονομία για να… ξεκολλήσει.

Οι τιμές καταναλωτή, εξαιρουμένων των φρέσκων τροφίμων και της ενέργειας, αυξήθηκαν κατά 3,8% σε ετήσια βάση, καταγράφοντας τον υψηλότερο ρυθμό από το 1981.

Ο βασικός δείκτης τιμών καταναλωτή, που δεν περιλαμβάνει το ευμετάβλητο κόστος των νωπών τροφίμων, αυξήθηκε στο 2,7% τον Οκτώβριο.

Αν και η αύξηση έγινε με βραδύτερο από τον αναμενόμενο ρυθμό, παρέμεινε πάνω από τον στόχο του 2% για 19ο συναπτό μήνα.

Η τάση συνεχίστηκε τον Νοέμβριο, αν και με επιβράδυνση, στο 2,3% σε ετήσια βάση.

Η πληθωριστική πίεση -που άρχισε με τις υψηλότερες τιμές στις εισαγωγές, λόγω διολίσθησης του γιεν έναντι του δολαρίου και του ευρώ- έχει πλέον επεκταθεί σχεδόν στο 90% των ειδών στο «καλάθι» του δείκτη τιμών καταναλωτή.

Κοντολογίς, του μέσου Ιάπωνα πολίτη.

Στα νοικοκυριά της χώρας προφανώς δεν ανοίγουν… σαμπάνιες για τη νεοαφιχθείσα ακρίβεια.

Πολλώ μάλλον όταν αυτή δεν έχει ακόμη αντισταθμιστεί με τις δέουσες μισθολογικές αυξήσεις.

Δεδομένης όμως της ιδιάζουσας κατάστασης στην οποία βρίσκεται η οικονομία της Ιαπωνίας, η εξέλιξη χαρακτηρίζεται ενθαρρυντική για την προοπτική της.

Μένει ωστόσο να φανεί εάν θα παραμείνει.

Τα στοιχεία Νοεμβρίου, για παράδειγμα, δείχνουν ότι ο πληθωρισμός έπεσε στο 2,6% σε ετήσια βάση.

Αλλαγή κατεύθυνσης

Η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου είχε καθηλωθεί από τη δεκαετία του ‘90 σε έναν φαύλο κύκλο πτώσης των τιμών και στασιμότητας σε μισθούς και ανάπτυξη.

Συνυφασμένη με μείωση των επενδύσεων, καθήλωση των μισθών και κλίμα απαισιοδοξίας, πολλοί χαρακτήριζαν την κατάσταση «κατάρα».

Ο πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ιαπωνίας, Χαρουχίκο Κουρόντα, είχε χρησιμοποιήσει έναν άλλο παραλληλισμό.

Ο αποπληθωρισμός, είχε πει προ δεκαετίας, είναι σαν τις χρόνιες παθήσεις.

«Αν και συνήθως δεν έχουν έντονες ενοχλήσεις, σκοτώνουν σιωπηλά τον ασθενή, έχοντας πρώτα καταστρέψει τον οργανισμό του».

Επί 25 χρόνια η Κεντρική Τράπεζα της Ιαπωνίας δοκίμασε όλα τα μέσα για να αντιστρέψει την κατάσταση.

Προχώρησε σε μαζικές αγορές κρατικών ομολόγων.

Κατέφυγε στην πολιτική των μηδενικών επιτοκίων, που τελικά μειώθηκαν περαιτέρω, αποκτώντας αρνητικό πρόσημο.

Καθώς οι πληθωριστικές τάσεις δείχνουν κάποια σημάδια σταθεροποίησης, εξετάζει το ενδεχόμενο αλλαγής της νομισματικής πολιτικής της.

Αναλυτές εκτιμούν ότι θα μπορούσε να εγκαταλείψει τα αρνητικά επιτόκια το νέο έτος.

Ο προβληματισμός ωστόσο περισσεύει για το εάν η αύξηση των τιμών είναι βιώσιμη ή παροδική, λόγω του αυξημένου κόστους των εμπορευμάτων και της υποχώρησης του γιεν.

Υπάρχει ακόμη εκκρεμότητα με την περαιτέρω αύξηση των μισθών, προς ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης.

Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε το τρίτο τρίμηνο φέτος κατά 2,9%, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από την άνοιξη του 2020.

Όλα αυτά θα συνυπολογιστούν στην τελευταία προγραμματισμένη αναθεώρηση πολιτικής της ιαπωνικής Κεντρικής Τράπεζας για φέτος.

Αποφάσεις αναμένονται λίγο μετά τα μέσα Δεκεμβρίου.

Λεπτές ισορροπίες

Ολόκληρες γενιές εργαζομένων και καταναλωτών στην Ιαπωνία καλούνται πλέον να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, σε μια οικονομία που δημογραφικά όλο και γερνά.

Πολλοί από τους νεότερους δεν ξέρουν καν πώς είναι η ζωή με πληθωρισμό. Μαθαίνουν μόλις τώρα να λαμβάνουν υπόψη το ενδεχόμενο περαιτέρω αύξησης των τιμών.

Σχεδόν στάσιμοι εν τω μεταξύ για ένα τέταρτο του αιώνα, οι μισθοί έχουν αρχίσει να παίρνουν να ανιούσα.

Αυξήθηκαν 3,58% κατά μέσο όρο στον ιδιωτικό τομέα την περασμένη άνοιξη, με τον ταχύτερο ρυθμό εδώ και δεκαετίες.

Παραμένουν ωστόσο χαμηλότεροι από αυτούς του πληθωρισμού.

Ενόψει των νέων διαπραγματεύσεων για μισθολογικές αυξήσεις, που αναμένονται την ερχόμενη άνοιξη, οι απαιτήσεις μεγαλώνουν.

Τα σωματεία στο λιανεμπόριο και στην εστίαση ήδη προαναγγέλλουν ότι θα διεκδικήσουν αυξήσεις της τάξης του 6%.

Στο μεσοδιάστημα, με τα ποσοστά δημοφιλίας του στο χαμηλότερο επίπεδο της έως τώρα θητείας του, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Φουμίο Κισίντα ανακοίνωσε νωρίτερα αυτό το μήνα νέο πακέτο οικονομικής στήριξης, ύψους άνω των 17 τρισεκατομμυρίων γιεν. Κάτι παραπάνω, δηλαδή, από 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

Παρέτεινε μέχρι τον Απρίλιο την ισχύ των -πλέον μειωμένων στο μισό- επιδοτήσεων στις τιμές της ενέργειας.

Προανήγγειλε εφάπαξ μείωση του φόρου εισοδήματος ανά νοικοκυριό για το 2024.

Δίνει κίνητρα στις εταιρείες για νέες μισθολογικές αυξήσεις.

Εκφράζονται ωστόσο φόβοι για οσονούπω νέους φόρους, στο πλαίσιο της ειλημμένης απόφασης της κυβέρνησης για αύξηση των αμυντικών δαπανών και στο φόντο του πολέμου στην Ουκρανία και των γεωπολιτικών εντάσεων στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.

Ήδη πολλοί στο Τόκιο πλέον αναρωτιούνται πόσο διάστημα θα περάσει, μέχρι η χαρά μιας εξόδου από τον αποπληθωρισμό να βγει τελικά… ξινή.