Η πρόσφατη ανακάλυψη στην Πομπηία δείχνει την πιο σκληρή πλευρά της αρχαίας ρωμαϊκής κοινωνίας. Οι αρχαιολόγοι που πραγματοποιούν ανασκαφές στην περιοχή συνάντησαν μια ανατριχιαστική εικόνα που μαρτυρά τις φρικτές συνθήκες υπό τις οποίες ζούσαν οι σκλάβοι πριν από δύο χιλιετίες: ένα αρτοποιείο-φυλακή, ένας στενός και ανθυγιεινός χώρος όπου οι σκλάβοι ζούσαν φτωχικά και εργάζονταν μέχρι τελικής πτώσεως μαζί με ένα κοπάδι γαϊδούρια.

Η διοίκηση του αρχαιολογικού πάρκου της Πομπηίας διευκρίνισε ότι η βαρβαρότητα των συνθηκών εργασίας στους μύλους της αρχαιότητας είχε ήδη καταγραφεί στο έργο «Ο χρυσός γάιδαρος», γνωστό και ως «Μεταμορφώσεις» του συγγραφέα Απουλήιου

Τα μικροσκοπικά παράθυρα που εντοπίστηκαν στο δωμάτιο, καρφωμένα με σιδερένια κάγκελα, άφηναν να μπαίνει ελάχιστο φως και δεν άνοιγαν προς τα έξω, αλλά προς ένα άλλο δωμάτιο της στέγης. Μέσα σε αυτό, οι σκλάβοι και τα ζώα ζούσαν, κοιμόντουσαν και άλεθαν σιτηρά για να φτιάξουν μαζί ψωμί.

«Με το δέρμα τους όλο γεμάτο σκούρους μώλωπες…»

Τα γαϊδουράκια έπρεπε να περπατούν σε κυκλική διάταξη επί ώρες, μέρα και νύχτα, με δεμένα τα μάτια, για να μετακινούν τη μυλόπετρα, με τη συνοδεία ενός ατόμου, το οποίο εκτός από το να σπρώχνει τη μυλόπετρα, έπρεπε να μαστιγώνει το ζώο και να επιβλέπει τη διαδικασία του αλέσματος, προσθέτοντας σιτηρά και βγάζοντας το αλεύρι όταν έφτανε η ώρα. Το οδόστρωμα διατηρεί ακόμη τις χαρακιές που είχαν γίνει για να μην γλιστρούν τα ζώα και που, ταυτόχρονα, διέγραφαν ένα είδος κυκλικής διαδρομής.

Η διοίκηση του αρχαιολογικού πάρκου της Πομπηίας διευκρίνισε ότι η βαρβαρότητα των συνθηκών εργασίας στους μύλους της αρχαιότητας είχε ήδη καταγραφεί στο έργο «Ο χρυσός γάιδαρος», γνωστό και ως «Μεταμορφώσεις» του συγγραφέα Απουλήιου, ο οποίος έζησε τον 2ο αιώνα μ.Χ.. Σε αυτό το λατινικό μυθιστόρημα, ο λαοφιλής συγγραφέας διηγείται τις περιπέτειες του Λούκιου, ο οποίος μετατρέπεται σε γαϊδούρι και πωλείται σε έναν μυλωνά, και περιγράφει με φρικιαστικές λεπτομέρειες τις οικτρές συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν οι σκλάβοι των μύλων, «προφανώς βασιζόμενος σε άμεση γνώση παρόμοιων συνθηκών», όπως τονίζεται σε σχετική ανακοίνωση.

«Τα μουλάρια και οι εξαντλημένες γάτες!»

Ο Απουλήιος σκιαγραφεί την άθλια διαβίωση των σκλάβων: «Με το δέρμα τους όλο γεμάτο σκούρους μώλωπες, τις πλάτες τους μελανιασμένες από τα χτυπήματα, πάνω από τις οποίες ένα κουρελιασμένο κουρέλι αντί για κάλυμμα, ρίχνει μια σκιά, μερικοί φορούσαν μόνο ένα κομμάτι λεπτό πανί γύρω από τα απόκρυφα μέρη τους, και όλοι τους ήταν ντυμένοι με τέτοιο τρόπο που μέσα από αυτά τα κουρέλια μπορούσε κανείς να δει τα πάντα, τα μέτωπα τους ήταν σημαδεμένα με γράμματα, τα κεφάλια τους ξυρισμένα στη μέση και τα πόδια τους αλυσοδεμένα, και ήταν παραμορφωμένοι από την χλωμάδα και με τα βλέφαρα τους να κατατρώγονται από το ομιχλώδες σκοτάδι εκείνου του σκοτεινού και καπνισμένου περίγυρου»

«Τελικά, είναι χώροι όπως αυτός που βοηθούν να καταλάβουμε γιατί υπήρχαν εκείνοι που θεώρησαν απαραίτητο να αλλάξουν εκείνο τον κόσμο»

Ο συγγραφέας παρουσιάζει επίσης αναλυτικά την κατάσταση των ζώων: «Τα μουλάρια και οι εξαντλημένες γάτες! Στέκονταν γύρω από τη φάτνη, με τα κεφάλια τους βυθισμένα σε σωρούς από κομματιασμένα άχυρα, τους λαιμούς τους σκυφτούς από πληγές που σαπίζουν, τα μαλακά ρουθούνια τους τσαλακωμένα από τον αδιάκοπο βήχα, τα στήθη τους ερεθισμένα από το συνεχές τρίψιμο πάνω στη ζώνη με το σχοινί, τα πλευρά τους εκτεθειμένα σχεδόν μέχρι το κόκκαλο από το ατελείωτο σφυροκόπημα, τις οπλές τους υπερβολικά τεντωμένες από τη δύναμη του ανελέητου τρεξίματος και ολόκληρο το δέρμα τους κατεστραμμένο από μια φλούδα ακαθαρσίας».

Στην Πομπηία υπογραμμίζουν ότι η νέα ανακάλυψη παρέχει μια καλύτερη κατανόηση της πρακτικής λειτουργίας του μύλου, ο οποίος, αν και ήταν σε αδράνεια την εποχή της έκρηξης, «παρέχει την κατάλληλη επιβεβαίωση της αινιγματικής εικόνας που ζωγράφισε ο Απουλέιος».

Το εύρημα αυτό, όπως και τα πιο πρόσφατα, συνεισφέρει στην επίτευξη μιας διεπιστημονικής ερμηνείας της αρχαίας πόλης και της πολύπλοκης διαστρωμάτωσης της πομπηιανής κοινωνίας, όπου οι περισσότεροι πολίτες ανήκαν στις κατώτερες τάξεις. «Είναι ένας χώρος στον οποίο πρέπει να φανταστεί κανείς την παρουσία ανθρώπων σε καθεστώς δουλείας, των οποίων την ελευθερία μετακίνησης περιόριζε ο ιδιοκτήτης. Είναι το πιο σοκαριστικό «πρόσωπο» της αρχαίας δουλείας, αυτό που στερείται σχέσεων εμπιστοσύνης και υποσχέσεων χειραφέτησης, όπου οι άνθρωποι υπέστησαν την πιο βάναυση βία, θεωρία που επιβεβαιώνεται πλήρως από το κλείσιμο των λίγων παραθύρων με σιδερένια κάγκελα», αναφέρει σε επιστημονικό άρθρο ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας Gabriel Zuchtriegel.

Ο ίδιος συλλογίζεται: «Τελικά, είναι χώροι όπως αυτός που βοηθούν να καταλάβουμε γιατί υπήρχαν εκείνοι που θεώρησαν απαραίτητο να αλλάξουν εκείνο τον κόσμο και γιατί τα ίδια χρόνια ένας άνθρωπος μιας μικρής θρησκευτικής ομάδας που ονομαζόταν Παύλος, που αργότερα αγιάστηκε, έγραψε ότι είναι καλύτερα να είμαστε όλοι δούλοι, αλλά όχι ενός γήινου αφέντη, αλλά ενός ουράνιου».

*Με πληροφορίες από Elpais

Headlines