Αυτά τα Χριστούγεννα κάντε τη διαφορά – Στείλτε ευχές με δολοφονικές και μακάβριες βικτωριανές κάρτες

Οι χριστουγεννιάτικες κάρτες έχουν ξεπεραστεί. Είτε πρόκειται για το άγχος της κλιματικής αλλαγής, είτε για την κρίση του κόστους ζωής, είτε για τα φρικτά γραμματόσημα με τους κωδικούς QR, είτε απλώς για το ότι η ατμόσφαιρα δεν είναι καλή, κανείς δεν φαίνεται να ασχολείται πια.

Το περισσότερο που είναι πιθανό να λάβετε φέτος είναι ένα email από τον εργοδότη σας, με μια μοναδική κινούμενη νιφάδα χιονιού και μια βαρετή πρόταση που η ομάδα επικοινωνίας είχε επεξεργαστεί από τον Ιούνιο, καθώς και μια υπενθύμιση με μικρά γράμματα ότι το κανονικό ωράριο γραφείου εξακολουθεί να ισχύει στις 22 Δεκεμβρίου, αν και μπορείτε να φορέσετε μη προσβλητικές χριστουγεννιάτικες μπλούζες, εφόσον το επιθυμείτε, σημειώνει χαρακτηριστικά ο βρετανικός Guardian.

Θα έλεγε κανείς ότι είναι κρίμα, αλλά η αλήθεια είναι πως οι σύγχρονες κάρτες είναι τόσο βαρετές: χιονάνθρωπος, Άγιος Βασίλης, αστέρι, και επανάληψη.

Αν ρίξετε μια ματιά, μάλιστα, σε μερικές από τις προσφορές των κολοσσών των ευχετηρίων καρτών, θα διαπιστώσετε πως οι κύριες κατηγορίες φαίνεται να είναι κάτι σαν: «Ορίστε μια ανεπιθύμητη φωτογραφία του σκύλου ή του μωρού μου», «Μια προσβολή μεταμφιεσμένη σε αστείο» ή «Έχουμε πρόβλημα με το αλκοόλ ως κοινωνία». Τα ίδια και τα ίδια, δηλαδή.

Γιατί να μην κάνετε κάτι ξεχωριστό για κάποιον που αγαπάτε; Ναι, στείλτε τους στο WhatsApp μια φωτογραφία με τη… δολοφονία ενός βατράχου – αυτό είναι το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων!

Ίσως θα είχαμε αγωνιστεί περισσότερο για να τις σώσουμε, αν υπήρχε η πιθανότητα να πάρουμε μια κάρτα με μια ομάδα κουκουβάγιες που «ιππεύουν» ποδήλατα, μια αιματηρή μάχη μεταξύ δύο ποικιλιών μυρμηγκιών, μια κατσίκα που τρομάζει ένα μικρό παιδί ή μια μαϊμού που ζωγραφίζει το πορτρέτο ενός σκύλου – όλα παραδείγματα (αρκετά ήπια, στην πραγματικότητα) χριστουγεννιάτικων καρτών του 19ου αιώνα.

Η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα στην Αγγλία στάλθηκε το 1843. Από τη δεκαετία του 1860 και έπειτα, τα πάντα ήταν εφικτά. Σε μια εποχή πριν από τις ομογενοποιημένες επιδράσεις των μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι οπτικοί κώδικες των Χριστουγέννων ήταν παντού. Ο Άγιος Βασίλης μπορεί να ήταν ντυμένος σαν μοναχός, ή σαν ξωτικό, ή σαν παγανιστικό πνεύμα του δάσους.

Στο βιβλίο του για τις χριστουγεννιάτικες κάρτες του 1895, ο Gleeson White απαριθμούσε μεταξύ των θεμάτων τους «στοιχειωμένους κήπους εκκλησιών, αγόρια χορωδίας, τέρατα μιας εφιαλτικής χώρας και εικόνες ατυχημάτων».

Οι κάρτες στη συλλογή του Μουσείου Victoria and Albert περιλαμβάνουν μια βούρτσα δαπέδου, ένα φίμωτρο σκύλου και «μια ολόκληρη σειρά με ανθρώπους που σπρώχνουν αστυνομικούς κάτω από αυτοκίνητα και τους πατούν», σύμφωνα με τον Zorian Clayton, επιμελητή χαρακτικών του V&A.

Γιατί; Εν μέρει επειδή η περίοδος από το 1860 έως το 1900 γνώρισε τεράστια καινοτομία στην εκτύπωση, εξηγεί ο Clayton, με την κοπή σε μήτρες και τη χρωμολιθογραφία να προσφέρουν περιθώρια άγριας δημιουργικότητας με το σχήμα και το χρώμα. Οι χριστουγεννιάτικες κάρτες έγιναν μια άκρως ανταγωνιστική επιχείρηση – ένας κατασκευαστής παρήγαγε ένα καλάθι με 12 κάρτες για μια δεκάρα.

Η άφιξη του ακριβότερου γραμματοσήμου το 1870 έκανε επίσης την αποστολή τους πιο προσιτή: μέχρι το 1880, 11,5 εκατομμύρια χριστουγεννιάτικες κάρτες παράγονταν ετησίως στη Βρετανία.

Ώρα να ρίξουμε μια ματιά στις πιο σκοτεινές γωνιές της βικτωριανής ψυχής. Μετά από αυτό, γιατί να μην κάνετε κάτι ξεχωριστό για κάποιον που αγαπάτε; Ναι, στείλτε τους στο WhatsApp μια φωτογραφία με τη… δολοφονία ενός βατράχου – αυτό είναι το πραγματικό νόημα των Χριστουγέννων!

Η πρώτη κάρτα, 1843

Μια εκδοχή αυτής της εικόνας, σχεδιασμένη από τον καλλιτέχνη John Callcott Horsley, την οποία παρήγγειλε και έστειλε ο Henry Cole, τότε διευθυντής του V&A, πιστεύεται ότι ήταν η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα (στην Αγγλία, τουλάχιστον).

Πηγή: Chronicle/Alamy

Με την πρώτη ματιά, δεν ταιριάζει με την εικόνα – τρεις γενιές της οικογένειας του Cole γιορτάζουν κλπ κλπ – αλλά με μια πιο προσεκτική εξέταση, θα παρατηρήσετε ένα παιδί που τρέφεται με… κρασί. Αυτό προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στο κίνημα της εγκράτειας, επειδή δεν μπορείς να δίνεις σε ένα μωρό ποτό. Μια πολλά υποσχόμενη αρχή!

Μοιραία ληστεία βατράχου, 1880

Υπάρχει μια ανεξέλεγκτο κύμα βίας στις βικτοριανές χριστουγεννιάτικες κάρτες, από μωρά που… βράζουν σε τσαγιέρες και αστυνομικούς που δέχονται επίθεση από κλόουν. μέχρι αυτό το ανθυγιεινό περιστατικό με τα αμφίβια.

Γιατί; «Ήταν ένας πολύ πιο σκληρός κόσμος», λέει ο Clayton. «Με τα πράγματα που θα έβλεπες στους δρόμους του βικτωριανού Λονδίνου, θα ήσουν πολύ πιο σκληρός». Μπορεί επίσης να μας διαφεύγει το αστείο: «Το χιούμορ τους έρχεται σίγουρα σε αντίθεση με κάποια από την αποπνικτική ατμόσφαιρα που φανταζόμαστε». Το πιο ανησυχητικό πράγμα για μένα είναι τα διαλυτικά στο «merrÿ».

Πηγή: Mary Evans Picture Library

Πάπια-βάτραχος, διελκυστίνδα

Αντί να προσπαθήσουμε να αναλύσουμε αυτό το κολασμένο σκηνικό, ας αντιμετωπίσουμε τον βάτραχο στο δωμάτιο: τι συμβαίνει με την εμμονή των εντύπων του 19ου αιώνα με τους κροκόδειλους;

«Είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς γύρω από τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, επειδή σηματοδοτούσαν την αναγέννηση», εξηγεί ο Clayton – αυτό ίσχυε στις χριστιανικές και παγανιστικές παραδόσεις. Οι βάτραχοι και οι φρύνοι συνδέονται επίσης στην εικονογραφία με την «αμαρτία και την ακολασία… αυτό τους κάνει τέλειους για αυτή την ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς».

Επιπλέον, οι βάτραχοι ήταν εύκολο και δημοφιλές να ταριχευθούν σε ανθρωπομορφικές πόζες, πράγμα που σημαίνει ότι υπήρχαν πολλοί από αυτούς. Το μυστήριο λύθηκε! (Περίπου…)

Πηγή: Mary Evans/Retrograph Collection

Κρεμμύδι, 1890

Σχεδιαστής καρτών της ύστερης Βικτωριανής εποχής: «Φέτος, θα παρουσιάσω τρόφιμα με πρόσωπα».

Εκδότης της ύστερης Βικτωριανής εποχής: «Κλασική, σταθερή αξία. Λοιπόν, τι σκέφτεστε; Μια πουτίγκα δαμάσκηνου που ενθουσιάζεται να φαγωθεί, να χορεύει με κιμάδες – ή με μπουκάλια κρασιού με πόδια; Ίσως κάποια πουλερικά που βγάζουν μια φωτογραφία της ομάδας, πριν ψηθούν;»

Όχι, απλά ένα κρεμμύδι που σας εύχεται τα καλύτερα!

Πηγή: Mary Evans Picture Library

Ρομπέν, αποθανών, 1890

Διακρίνεται δύσκολα στην κάρτα, αλλά πραγματικά γράφει: «γλυκός αγγελιοφόρος της ήρεμης αποσύνθεσης;»! Για στάσου, είναι ποίημα του John Keble. Αλλά ας μην είμαστε υποκριτές – τα νεκρά πουλιά είναι μεγάλο μέρος και των δικών μας Χριστουγέννων.

Παρόλα αυτά, όχι τόσο μεγάλο όσο τον 19ο αιώνα, όταν η δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων στην Αγγλία ήταν παραδοσιακά η «ημέρα του τρυποφράχτη» – μια ημέρα για το κυνήγι των πιο μικροσκοπικών, χαριτωμένων και ευχάριστων πουλιών για «καλή τύχη» ή, σε ορισμένες περιοχές, μια ημέρα για να τα θάβουν σε μικροσκοπικά φέρετρα αφού τα… σκότωναν την ημέρα των Χριστουγέννων.

Πηγή: The David Pearson Collection/Mary Evans Picture Library

Οι άνθρωποι είναι τρομεροί – δόξα τω Θεώ που έχουμε την τηλεόραση και τον αχαλίνωτο καταναλωτισμό για να μας απασχολούν πλέον.